۳۱ - درباره فیلمسازی به زبان ترکی
درباره فیلمسازی به زبان ترکی؛ نامه‌ای به یک هم‌وطن
اصغر یوسفی نژاد نویسنده و کارگردان در یادداشتی به انتقاد به ساخت فیلم به زبان ترکی و اتهام تجزیه طلبی پاسخ داد.
به گزارش خبرنگار
اما این انتقاد پیش از این هم درباره فیلم «ائو» یا «خانه» ساخته اصغر یوسفی نژاد که در سال حضور خود در جشنواره ملی فیلم فجر نظر مثبت منتقدان را نیز به خود جلب کرده بود، مطرح شده بود. این فیلم نیز به زبان ترکی و با زیرنویس فارسی در جشنواره فجر و اکران عمومی حضور یافت.
فردی که در نشست به فیلم «آتابای» انتقاد کرده بود پیش از این همین نقد را شامل حال فیلم «ائو» نیز دانسته بود.
حال اصغر یوسفی نژاد نویسنده و کارگردان «ائو» که سال هاست به عنوان تحلیل گر و منتقد در رسانه های سینمایی می نویسد در دل نوشته ای به این فرد منتقد خود پاسخ داده است.
متن یادداشت بدین شرح است: «سلام «امیر فرض‌الهی» عزیز. مخاطب این یادداشت من فقط و فقط تو هستی، چون هنوز به شدت امیدوارم در میان هم‌وطنانم کسی جز تو افکاری مانند تو نداشته باشد. پس بر هر ایرانی وظیفه است پیش از آن که افکار تو رهرو پیدا کند، روشنگری کند و نوشتن این یادداشت عجالتاً تنها کاری است که از دست من برمی‌آید. اگر در جلسه‌ی بررسی فیلم «آتابای» حضور داشتم، در آن موقعیت من هم صد در صد حرف‌های «هادی حجازی‌فر» عزیز را بهت می‌زدم و صد البته با همان لحن، ولی خب قسمت نبود. بعد هم واقعیت این است که از صرافت اظهارنظر و پاسخ‌گویی افتادم چون به نظرم واکنش‌ها کافی بود. تا این که اخیراً یادداشتی از تو خواندم که در دفاع از خودت نوشته بودی و گفتی در آن جلسه نشد که منظورت را شفاف و دقیق بیان کنی.
بله شاید حق با تو باشد انصافاً متوجه شدم که چه مهارتی در به هم زدن فضای یک جلسه‌ی فرهنگی داری. اما در جلسه‌ی ظاهراً اردیبهشت که با رئیس سازمان سینمایی داشتید که ابداً این‌گونه نبود و به سهولت اجازه پیدا کردی کُنه افکارت را بیان کنی و صراحتاً از دولت خواستی که جلوی ساخت فیلم غیرفارسی زبان و تورکی را بگیرد. من یک اختلاف نظر جزئی با «هادی حجازی‌فر» دارم که البته نتیجه‌ی دیدن ویدئوی مربوط به همان جلسه با رئیس سازمان سینمایی است.
من فکر می کنم قصد و نیت تو نه توهین که بیش‌تر تحقیر هم‌وطنان غیرفارس زبان و زبان‌شان است. لحنت در آن جلسه یادت هست؟ خب من یادآوری می کنم. به جای این که اسم من و فیلم «ائو/ خانه»را ببری گفتی یکی از نویسندگان «کایه‌دوسینمای وطنی» ساخت فیلم ترکی را شروع کرده است و نیز به جای نام شریف «ماهنامه‌ی سینمایی فیلم» گفتی «کایه‌دوسینمای وطنی». چه چیزی باعث شد که به جای اصغر یوسفی‌نژاد و ماهنامه‌ی فیلم آن عبارت‌ها را جایگزین کنی؟ این لحن اگر تحقیرآمیز نیست پس چیست؟
نخست این که من افتخار شروع‌کنندگی را نداشتم و فیلم‌سازان بسیاری پیش از من در آذربایجان و اردبیل و … به زبان ترکی و زبان‌ها و گویش‌های غیرفارسی فیلم ساخته‌اند که فقر اطلاعات تو را در حوزه‌ای که ظاهرا به آن حساس هستی نشان می‌دهد.
دوم این که من هم‌وطن ایرانی تو هستم که پنجاه سال است به زبان مادری‌ام ترکی حرف می‌زنم. مادر عزیز من در طول هفتاد و پنج سال زندگی خود تنها واژه‌ی فارسی «اسب» را یاد گرفته بود اما با این حال ایرانی بود. من از همان دوران طفولیت با علاقه زبان رسمی کشورم را هم یاد گرفتم و به ادبیات فارسی و حضرت حافظ و سعدی تعلق خاطر دارم. زندگی و هنر برای من بی‌تعارف بدون صدای حضرت شجریان مفهوم چندانی ندارد.
کسی هم نداند لااقل تو می‌دانی که نزدیک به سه دهه است که در مطبوعات سینمایی کشور به زبان فارسی می‌نویسم. اما در عین حال عاشق زبان خودم و حیدربابای شهریار بزرگ هم هستم. هم‌چون میلیون‌ها ترک زبان وطنم که دار و ندارشان را با هم‌میهنان فارس وغیرترک در یک سبد قرار می‌دهند و با آنان غمگین و شاد هستند، من فیلم‌سازهم با بضاعت اندک و دست خالی خواستم فیلمی به زبان مادری بسازم تا در برابر گوهرهای ارزشمند بی‌شماری که هنرمندان و فیلم‌سازان هم‌وطن فارس زبان به ما اعطا کرده‌اند و خاطره‌های عزیزی با آنها داریم، تحفه‌ای تدارک ببینم و هنر و هنرمندان زادگاهم را معرفی کنم و ادای دینی به زبان و زادگاهم باشد. عجبا که هم‌وطنانم با هر زبان و قومیت چه استقبال باشکوهی از آن کردند و آن را بر صدر نشاندند که تا پایان عمر قدردان محبت و مهمان نوازی‌شان خواهم بود.
حالا امیرجان آیا واقعاً شایسته است در این بین کسی این رسم نیکوی مهمان‌نوازی را برهم زند و به بهانه‌ی زیرنویس این تحفه را تحقیر کند و بر سر آورنده بکوبد؟ منظورم بحث نقد فیلم نیست که من دست مخالفان فیلم را هم می فشارم و از آنها یاد می‌گیرم. امیرجان در عمرت آیا به جز فیلم ترکی زحمت دیدن فیلم دیگری با زیرنویس را تقبل نکرده‌ای؟ امیرجان آیا این برخورد با مهمانِ هم‌وطن شرط انصاف است که او را به تجزیه‌طلبی متهم کنی؟ امیر اگر واقعاً نگران تمامیت عرضی کشورمان هستی _که البته با عرض معذرت کمی در آن تردید دارم- مطمئن باش من فیلم‌ساز ایرانی وقتی تجزیه‌طلب خواهم شد که قانون و قانون گذار میهنم به فکر و حرف تو گوش دهد و هنر و حیاتم را به خاطر زبانم محدود کند، که البته هرگز چنین نخواهد شد. این ذهنیت تو به این می‌ماند که به پلیس راهنمایی تهران بزرگ دستور دهند که در خیابان حق طردد را از ماشین‌هایی که پلاک آذربایجان دارند بگیرد و توقیف کند. به نظرت عقلانی و شدنی است؟
ما زیاران هنوز هم چشم یاری داریم.
«نیکی کریمی» به برخورد مغرضانه و فاشیستی داوران جشنواره فجر با فیلم ترکی «آتابای» و «هادی حجازی‌فر» بازیگر این فیلم اعتراض کرد.
ایرانيًن دیلینی فارسجا یایان لار،
ایران خالقيًن فارسا "کوله" سایان لار،
یئره گوُیه صاحیب دییه چيًخانلار!
عيًرقيًچيً بیر دوشونجه سین یایيًرلار،
"چاغ داش" یاشام بیر هاواسيًن چاليًرلار!؟
هیولای فاشیزم در ایران عریان تر میشود!
مسعود فراستی منتقد سینما و سردبیر مجله فرم و نقد است. وی معترض به این است که اصلا چرا باید فیلم به زبان تورکی ساخته شود!!یعنی ایشان منتقد به محتوای فیلم، کاراکترهای فیلم، و نوع کارگردانی نیست. فقط و فقط با زبان فیلم که تورکی است مشکل دارد. در این کشور خیلی ها امثال فراستی و وحید خیرالهی وجود دارند که معتقدند ساختن فیلم به زبان نصف جمعیت کشور یعنی تورکی جرم است و کاری دور از عرف می‌باشد. آنها معتقدند که چرا بایستی مخاطبین ایرانی به زبان تورکی فیلم ببیند و زبان پارسی را زیرنویس نگاه کنند. یعنی در تفکر معیوب، ذهن بیمار و فاشیستی اینان زبان تورکی غیر ایرانی محسوب میشود و مربوط به مخاطب ایرانی نیست که ما نگاه کنیم.!!!
کسی نیست به اینان بگوید که چه کسی و کدام قانون و مسئولی گفته که در این کشور کثیرالمله، فقط زبان‌پارسی زبان معیار برای ساخت و تولید فیلم می‌باشد؟؟!
ما فعالان تورک کشور بارها و بارها گوشزد کرده و هشدار داده‌ایم که این نوع تفکرات فاشیستی کشور را به قهقرا برده و به مرز تجزیه خواهد کشانید اگر چنانکه با چنین تفکرات و اشخاصی برخورد جدی صورت نگیرد.
یوز ایلدیر وطنه آسایبلار قارا
گؤزلرین یوموبلار ناموسا، عارا،
ایگیدلر باشینيً چکیبرلر دارا.
بونلارین الیندن قاچاق بیز هارا؟
اویان خالق ، اویاااااااان...
اؤزون ائت اؤز الینله، درده چارا ...
و این هم جوجه فاشیستی که حرف های گنده تر از سن و هیکل اش پشت تریبون حاکمیت نشسته از دهان می ر.....
و این هم ادبیات پانفارسیسم در ارتباط با ملتی که نه تاریخ آنها را خوانده میدانند و نه مفاخرشان را می شناسند هر چه از روده بالا می آورند از دهان بیرون می ریزند.
پاسخ هاشم چاوشی به فراستی که از تولید فیلم آتابای به زبان تورکی انتقاد کرده است!!
چاووشی می گوید آقای فراستی برخلاف اسمتان خیلی هم بی فراست هستید، من به عنوان یک هنرمند تورک که کارهای بسیار زیادی در عرصه سینما و تئاتر اجرا کرده ام به شمایی که تا به حال هیچ کاری در سینما انجام نداده اید می گویم که شما در حدی نیستید که منتقد فیلم و یا زبان تورکی باشید، شما وقتی می توانید در مورد زبان تورکی حرف بزنی که از کتاب خانه پاشی بیایی و مطالعه داشته باشی نه از پای منقل !
اگر هم حرفی داری اول برو دکتر گواهی سلامت روانی بگیر بعد بیا بحث کنیم.
واکنش هادی حجازی فر به تنش شب گذشته در نشست خبری فیلم "آتابای" :
اگر کسی بخواهد به همچین فرهنگی[ترکی] توهین کند، حتما واکنش نشان می دهم