۳۶ - یوز ایلین جینایتی!
بو صحیفه ایشلنمکده دیر.............
یوز ایلین جینایتی
پهلوی سولاله سی ایله ایران اسلام جمهوریتینین ﺳوْﻯقؽرمی ایله جنایت لری
ائلدار گۆنئیلی
ایران جۏغرافییاﺳﯧﻦدا مین ایل‌لرله داوام ائدن تۆرکلرین حاکمیتی تۆرک قاجار اۏغوز سولاله‌سی چؤکدۆرۆلدۆکدن سۏنرا، شعوبیه شیعهچیلیگینه اساسلانان ایران مرکزلی، عیرﻗچی فارس دۆشۆنجه‌لی ائلیت(سئچگین)طبقه، بیرینجی پهلوی سۆلاله‌سینی حاکمیته گتیردیلر. اۏ چاغدان باشلاناراق بو گۆنکۆ «ایران» آدلانان اؤلکه‌ده آنتی‌تۆرک پروژه‌سی(تۆرک خاﻟﻘﯧﻨﺎ قارشی پروژه) ﺭﺳﻤﯽ ﺩؤﻮﻟﺕ ﺳَﻮﻳﻪﺳﯿﻨﺪﻩ حیاتا کئچیریلمه‌‌ده دیر. البته بو پروژه ماسۏنلارلا فراماسیۏنلار طرفیندن گیزلی شکیلده فارﺳﭽﯧﻠﯧﻐﻲ گۆندمه گتیردیلر. بو، تۆرکﻟﺮه قارشی شخصیت‌لر قاجار سۆلاله‌سی‌نین اؤزللیکله عباس میرزا چاﻏﯧﻧﺪان گنجلری ائگیتیم آلماغا آوروپایا گؤندرﻳﻠﻤﻪﺳﻰ، حاکمیته ﺳﯧﺰدﭕﺮﭕﻠﻤﯧﺸﺪﭕﻼر. تۆرک قاجارلار سۆلاله‌سی‌نین بو دؤورۆندن باشلاناراق، تۆرک مرکزلی دۆشۆنجه سیستیمینین یئر بۏشلوغوندا، سید علی آقا یزدی‌له اۏنون تئروریست اۏغلو سیدضیاء طباطبائی ﻛﻴﻤﻰﻟﺮﻯ؛ محمدعلی شاﻫﯧﻦ اؤز ألی ایله حاکمیته گتیریلمیشدیر.
ایران مرکزلی ﻋﯧﺮقچی پان فارسیسزم مکتبینین دۆشۆنجه سیستیمی؛
«فارس اۏلمایان میللتلرینی فارس دیل-مدنیتینده أریتمک (آسیمیلاسیون)، فارس ایدئولوژی ائگئتیم (تحصیل) ایله بئیینلرین یویولماسی (ائلیناسیون، اؤزۆنه یادیرغامیش) ﻋﯧﺮقچی عین زاماندا فاشیستی بیر دۆشۆنجه دیر. زۏرلا فارس اۏلمایان خالقلارین مجبوری اینتئقراسییاسی (بیرلشمهﺳﻰ) شعوبیه شیعهﺳﻴﻨه اساسلانان بیر مملکت (ایران، فارس مرکزلی)، بیر میللت، هابئله بیر هۆوئیت‌له بیر دیل یاراتماق، نتیجه‌ده فارس اۏلمایان میللتلری سۏی‌قیریما معروض قۏیولماسی» بۆتۆنلۆکله پان‌ایران‌چی‌لارین» ایران مرکزلی ﻋﯧﺮقچی پان فارسیسزم مکتبینین دۆشۆنجه سیستیمی » دئمک دیر.
آوروپادا، اؤزللیکله اینگیلیس له آلمانیادا داها چۏخلو آدلاری گئدن ائلهجه ده آیری اؤیرنجی‌لر، ماسۏنلارلا فراماسیۏنلار طرفیندن مقصدلی شکیلده جذب اۏلوندولار. تۆرکه قارشی دۆشۆنجه ائگیتیمی آلدﭕﻼر. بو تۆرکه قارشی، شعوبیه شیعهچیلیگینه اساسلانان، ایران مرکزلی سئچگین (ائلیته)، فارس فاشیستی‌له ﻋﯧرقچی سیاستینی بو گۆنکۆ «ایران» آدلانان اؤلکه‌ده رضا میرپنجین امری ایله باشلاییب. هابئله محمدﻋﻠﻰ فروغی واسیطهﺳﻰله «فرهنگستان ایران= ایران دیل قورومو» آدﻟﯥ مؤسسیسه یاراتدیلار. ۲۵ نفره یاﺧﯧﻦ، آدلاری یوخارﭕﺪا وۉرغۉلانان تۆرکه قارشی شخصیتﻟﺮی بو مؤسسیسهﺩه بیر یئره توپلادیلار. بو ایران مرکزلی (تۆرکه قارشی) ایرانچیلار، ﻋﯧرقچی فارس دۆشۆنجهﺳﻴﻨﻰ (تئوروسو‌نو) نشر ائتمه‌گه باﺷﻠﺎﺩﭕﻼر. هابئله تشبۆسده ساپی اؤزۆمۆزدن اۏلان احمد کسروی کیمی بالتا، مؤسسیسهﻧﯧﻦ باﺷﯧﻨﺪا گئدنلرین بیریسی اۏلموشدو. احمد کسروی ایراندا یاشایان آذربایجانﻟﻰ تۆرکﺳۏیلو خاﻟﻘﻠﺎﺭﯤ آریایی کؤﻛلۆ آدلاندﯦردی. اۏنون «آذری» آدﻟﻲ بیر قۏلو اۏلدغونو تاﻧﻴﯧﺪﭔﺮماقلا آذربایجان تۆرک تاریخینی تحریف ائتمه‌یه باشلادی. ماسۏنلار طرفیندن دیکته اۏلونموش، احمد کسروینین واسطه‌سیله اۏرتایا قۏیولموش، آزربایجانا یئنی تاریخ یاراتدﯦﻼر. بو یالان هابئله اساسﺳﯧز تاریخی تئورونو، درسلیک کیتابلارﭕﻧﺪا یئرلشدیردیلر. آزربایجان میللتینی اؤز تاریخیندن جایدیرماغا باشلادﯦﻼر. فارس ﻋﯧرقچی سیاستین اساس آماجی، ایندیکی ایراﻥ آدلانان اؤلکه ده یاشایان تۆرک بودونو-نو (میللتینی) اؤز یاشادﯦﻐﻲ جوغرافییاﺳﯧندان سیلیب یۏخ ائتمک ایدی. بو دۆشۆنجه‌نی تۏپلومون بئینینه یئریتمک ﺍؤچۆن، گرکیردی: آزربایجانلییا یئنی تاریخ یازﯦﻠﺴﯧﻦ، کؤک‌له سۏیونو تۆرکلردن آییرﯦب «آذری» آدلاندیرماق‌لا، فارس کؤکنلی بیر خالق کیمی تاﻧﯧﺘﺪﯦرﺳﯧﻨﻼر.
یوخارﯦﺪا وۉرغۉلانان سیاستی یۆرۆتمک اۆچۆن، بیرینجی مرﺣﻠﻪﺩه تۆرک آدلارﯦﻨﯧﻦ دگیشدیردیلر. تۆرکلری سیاست صحنه‌سیندن یاواش-یاواش اوزاقلاشدﯦرماغا باشلادﭔﻠﺎﺮ. عئینی زاماندا اۏنلار آذربایجان تۆرکجه‌سی‌له، تۆرکجهنین آیری فورمالارﯦﻦدا چاپ ایله نشری هابئله یازیلی شکیلده یاﻳﯧلماسی‌لا تبلیغینی قاداغان ائتدیلر. تۆرک بؤلگه‌لرینده والی‌لر، سرکرده‌لر، مۆدیرلر له معلمﻟﺮ فارسجا داﻧﯧﺸﺎنلاردان داها چوخ سئچیلیردیلر. حتتا آشاغی روتبه‌لرده اۏلانلارﯦﻦ چۆخونلوغو فارس بؤلگه‌لرین‌دن گؤنده‌ریلیردی. بو ایداره‌چیلر یاخود معلمﻟﺮ یئرلی اهالی ایله ایشغالچی اینسانلار کیمی داوراﻧﯧﺮدﯦﻼر. اۏنلار فارس میللتینین خئیرینه بۆتۆن ساحه هابئله سَوییه‌لرده آیری-سئچکی‌لیگی تبلیغ ائدیردیلر. بو آیری-سئچکی‌لیک سیاستی فارس اۏلمایان خالقلارﯦنا، اؤزللیکله آذربایجان تۆرکلرینه ائتنیک منسوبیتی‌له دیلینه گؤره بؤیۆک آشاغیلاما حساب اۏلونوردو. حتتا بو آیری-سئچکی‌لیک سیاستی ایندی ده مۏللا رئژیمی طرفیندن تطبیق ائدیلیر.
ﻋﯧﺮﻗﯧﭽﻰ، پانﺍیرانیست پهلوی سۆلاله‌سی‌له مۏللا رئژیمی چۏخ ﭼﺎﻟﯧﺸدﭔﻼر، یئنه ده ﭼﺎﻟﯧﺸﯧﺮﻟﺎر بیز تۆرک بودونو-نو یاشادﯦﻐﯧﻤﯧز «ایران» آدلانان اؤلکه‌ده آنا دیلیمیزله کیملیگیمیزی آشاﻏﯧﻼماقلا یاناشی قاداغان ائتسینلر. آنادیلیندن یادﯦرغالاشدﯦرﯦب هابئله آسیمیله ائدیب، فارس دیلی‌له مدنیتینده أریتسینلر. آنجاق بوایشه ناییل اۏلمادﯦﻼر. هئچ بیر زاماندا اۏلمایاجاقلار.
گر بیر اولوسو آییرماق ایسته‌ییرسن دیلیندن
یئتر اۏ اولوس دیلینی، کسه سن مکتبیندن
بو سیاست یۆرۆدۆلۆر «ایران فارس دؤولتیندن»
دیلینی آلسان ألیندن، بۏشالار منلیگیندن
اؤممتچیلیک[3]، ائگیتیمی آییرار کیملیگیندن.
هر میللتین وارلیغینین تملینده دیل اۏلسا دا، اۏنون اؤزگۆر بیر دؤولتینین اۏلماماسینا باخمایاراق، بیر میللت کیمی دۆنیا میللتلری ایچینده یئر آلیب ائله جه ده تانینماسینا سبب اۏلان اساس عامیل, اۏ میللتین اؤز میللی وارلیغی، تاریخی، مدنیتیدیر. خالق کیملیگینی منیمسه‌مک‌له یاناشی، اؤز میللی- تاریخی هابئله علمی- ادبی شخصییتلرینه ده ییه چیخیب، بۉنلارلا گۆوَنمه‌لی دیر. بو اؤنملی فاکتۏرلار بیر میللتین یاشاییب، وار اۏلماسیندا اۏلدوقجا بؤیۆک، ائله جه ده اساسی رۏل اۏیناییر. اۏنو تاریخ بۏیو یاد ائللی ایشقالچی‌لارلا مهاجم میللتلرین ایستیلاسی قارشيسیندا قۏرویاراق سۏنسوزا قدر یاشاماسينی ساغلاییب، حتتا قارانتی ائتمیشدیر.
بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتینا عضو اۏلان ۱۹۳ اؤلکه‌دن ۱۸۵-ی چۏخ دیللی اؤلکه‌لردیر. دیل فرق‌لیگی اۏلان اؤلکه‌لرده عادت اۆزره ایکی نؤوع دیل سیاستی تطبیق ائدیلیر. بو ایکی سیاست قوروجو هابئله داغیدیجی آدلانیر. قوروجو سیاست‌ده موختاریت (اراضی- مدنی)، فئدئرالیزم‌له باشقا مئکانیزمینه اساسلاناراق، اؤلکه داخیلینده فرقلی دیللرله مدنیتلری قۏروماغا، ائله جه ده گلیشدیرمه‌گه چالیشیرلار. آنجاق داغیدیجی شکیلده دیل ایله مدنی آسیمیلیاسیۏن سیاستین‌دن ایستیفاده ائدیبلر. بیر طرفدن ده بۆتۆن دؤولت ایمکانلاری واسطه‌سی ایله بیر دیلین قۏرونوب ساخلانماسینا، چیچکله‌نمه‌سینه، باشقا طرفدن ایسه حاکمیت ده اۏلمایان میللتلرین دیللرینین محوینه یؤنلدیلیب، بۆتۆنلۆکده محو اۏلورلار.
بیر میللتین دیلینی ألیندن آلماق یاخود حاکیم میللتین دیلینی اۏ بیری میللتلرین دیللرینه اۆستۆن توتماق، زامان ایچینده حاکم میللته عایید اۏلمایان دیل هابئله دیللری یۏخ ائتمک، عیرقی‌چی‌لیق دئمکدیر. نه‌دن فارس حاکمیتی چالیشیر کئچمیشدن اؤزۆنه عایید ساییلمیش قالینتی کتیبه‌لری، اؤلمۆش تاریخی اثرلری قۏرونوب ساخلانماسی اۆچۆن چۏخلو پول خرجله‌ییر. سرگیلر یارادیب، موزئی‌لر آچدیریر! آنجاق اۏ بیری طرفدن فارس اۏلمایان ویلایتلرده خالقلارین جانلی آنا دیلینی محدودلاش‌دیرماقلا، ضعیف‌لَتمک اۆچۆن بیر چۏخ بودجه خرجله‌ییر! یئری گلرکن تۆرکلرین کئچمیشدن قالان عابیدهﻠﺮﻳﻨﻰ یئر اۆزۆندن سیلیب یۏخ ائدیر؟! بو ایشین اینسان‌لیق هابئله عدالتله نه موناسیبتی وار؟ دیلین محو ائدیلمه‌سی مدنیتین محوینه، مدنیتین محوی ایسه شخصیتین محوینه گتیریب چیخارار. سۏنرا کیملیک محو اۏلان دا، اۏنون یئرینی نیفرت له زۏراکی‌لیق دۏلدورار. بیر دیل بیر خاﻟﻘﯧﻦ (تۏپلومون) مینلر ایل یارانمیش مدنیتی، کیم‌لیگی ساییلیر. بو کیم‌لیک‌له مدنیتین یۏخ ائدیلمه‌سی، اینسان‌لیغی محو ائتمکدیر. بو سیاست اینسانی باخیمیندان جینایت‌له سۏی قیریم ساییلماق‌دادیر.
دۆنیانین بیر سیرا چۏخ میللت‌لی اؤلکه‌لرینده حاکیم اۏلان میللتلر، اؤلکه ده یاشایان باشقا میللی آزینلیق‌لاری اؤز ایچینده أریدیب یۏخ ائتمه‌گه چالیشماقدادیرلار. بو دا، یالنیز بیر میللتی اؤز وارلیغیندان، کؤکۆندن، مدنیتیندن اۉزاقلاشدیريب، دیلینی یۏخ ائدیب، تاریخینی اونوتدوروب ساختالاشدیرماقلا مۆمکۆندۆر. البته بو مسئله، اوزون بیر تاریخی سۆره جین سۏنوجۉندا باش وئریر. بو ایسه یالنیز اۏ میللتین ساتقین لا مانقورتلاشمیش، سؤزده آیدینلارینین خیانتی، ائله جه ده دۆشمنه هر طرفلی یاردیمی ایله باش توتور. بو پروسه بیز آزربایجان میللتینین آراسیندا اوزون زاماندیر اینگیلیس طرفیندن ماسۏنلارلا فراماسیونلار واسیطهسیله قاجار دؤورۆندن باشلارکن، بوگۆنه گلیب ﭼﯧﺨﺪﭕﻐﯧﻤﯧﺰ گؤز قاباﻏﯧﻧﺪﺍﺩﭕﺮ.
ایران ﻋﯧﺮقچی فارس دؤولتی‌له اۏنون گیزلی تهلوکه‌سیزلیک ایداره‌لر طرفیندن قرار وئریلمیش تۆرک خالقینین دیلینی، آدلارینی بۆتۆن ساحه‌لرده دگیشدیردیلر. اینسانلاریمیزی اؤز آدلاریندان محروم ائتدیلر. مکتب، بیلیمﻳﻮﺮدلار درس‌لیکلریندن، رادیو - تئلئویزییا ائله جه ده آیری مئدییالاردان تۆرک آدلارینی سیلیب هابئله یوخ ائدیلمه پروسئسی گئچمیش یۆز ایل عرفسینده آشاغیدا گؤرۆندۆگۆ کیمی اوچ فورمادا گلیشدیرمک اوزرینده داوام ائتدیلر:
او جومله‌دن:
۱ – بۆتؤولۆکده تۆرکجه آدلار سیلینیب، فارس آدلارین قۏیولماسی:
تاتائو> سیمینه رود، خیاو> مشگین شهر، سۏیوق بولاق > مهاباد، جيغاتی> زررینه رود، قیزیل اۆزن> سفید رود، قارا آغاج> علی آباد، دلمه، اسلام آباد، اورمو> رضائیه(شاه زامانی) ارومیه (شئیخ زامانی)، بیجار> گروس، هلاکو> هرزند، خانا> پیرانشهر، قویون داغی> کبودان، توفارقان> آذرشهر، قالاجیق> عزیز آباد، تۆرکان اۏوا> فرزانه آباد، شیطان اۏوا> طالقان، عربلر> پلدشت، سالماس > شاپور(شاه زامانی)، سلماس(شئیخ زامانی)، اۏجان> بستان آباد، قاراداغ> ارسباران، سو باتان> تازه ده، باخچاجیق> سردارآباد، سرایسکند> هشترود، سولدوز>نقده، سۏیوق بولاق> مهاباد و..
۲ - تۆرک آدلارینی فارسجایا ترجۆمه ائدیلمه فورماسی:
آجی چای> تلخه رود، گؤی مچید> مسجد کبود، قۏناق قيران> مهماندوست، قوملاق> سنگریزه، ﺧﺰﺭ ﺩﻧﯿﺰﯼ> ﺩﺭﯾﺎﯼ ﻣﺎﺯﻧﺪﺭﺍﻥ، یئددی گؤز> هفت چشمه، قوشاچای> میاندوآب، قارا چای> سیاه رود، قارا چیمن> سیاه چمن، سایین قالا> شاهین دژ، قارا سو> سیه چشمه، میدان چای> مهران رود، قارا گؤل> سیاه استخر، باش بولاق> سرچشمه، قاراوول داغی> شیرکوه، قره تپه> سیاه کوه، قاراعینی> سیه چشمه، کۏل‌لارلی> کولانکوه و ...
۳ – اۏخشادماقلا ساختالاشديرما فورماسی:
تولا تپه> طلا تپه، آويش احمه> آبش احمد، ده دیوان> دیده بان، ايشيق آنبار> مشک عنبر، گۆن دوغان> کندوان، گووره نق> کبودر آهنگ، اسپراخون> سفیده خوان، ساری قا یا> سرعین، آخما قایا> احمقیه، شامانی- شام اۆستۆ > شام اسبی، موغان-قۏچ‌کندی> پارس آباد، قورد کندی> کۆرد کندی، گۆمۆش تپه>دمشقیه، قورد مئیدانی> میدان قطب، فاتاوا> فتح آباد، ممداوا> محمد آباد، گؤی قان> گاوگان، سومادیل> صومعه دل، تۏخومدیل> تخمه دل، سردارلی> سرد رود، کۆندۆرلی> کند رود، دیزه(کند آدی)> دیزج، یوخاری دیزه (کند آدی)> دیزج علیا، آشاغی دیزه (کند آدی)> دیزج سفلا، یام(کند آدی)> پیام، انه مه (کند آدی)> انانق، سينانداش> سنندج، میشو> میشاب، تیکان تپه> تکاب، ساری داش> سردشت، ساووج> ساوه، آراز> ارس، ائشک داغی> جزیره اَشک، قارا آغاج> قدس، اۆچ نووا> اشنویه،کؤیۆ- کیوی> کوثر، ساری قایا> سارقیه، ساوالان> سبلان، قازان خان> غازیان، داش آتان> دانش آباد، ملک کندی> ملکان، جئیرانلی> جاریحانی، اسکی شهر> اسک شهر، گؤز آیران> کوزه گران، گلن بَی> گُل انبر، قافلانتی> قافلانکوه، کؤشک سارای> کشکسرای، گؤوۆز کندی> گاوخُس، گادار چای> قادر رود، قالالار> قلات، خیلخانا> خلخانه، داش دۆرگه> درگه سنگ، طارم> آب بر، ایراق دهنه> راهدانه، قاسملی دره سی> دره شهدا،
یوخاریدا وورغولانان دگیشدیریلمیش آدلار، یالنیز اؤرنک اۏلاراق آدلاندیریلیر. یۏخسا بۆتۆن ایران آدلانان اؤلکده تۆرکجه‌دن دگیشدیریلمیش آدلار بیر یئره تۏپلانیرسا، کتاب‌لارا سیغیشماز (البته بو ساحده چۏخلو کیتابلاردا یازیلیب، نشر ده اۏلونوبدور).
ایران فارس شۏوۏنیستی حاکیمیتی (پانایرانچیلار) تۆرکجه ائلهجه ده فارس اۏلمایان باشقا ائتنیک‌لرین آدلارینی، چئشیدلی فۏرمالاردا یۏخ ائدیب هابئله ایران آدلانان اؤلکده فارس اولمایان ائتنیکلری آسیمیلاسیۏنا معروض قۏیوب دیللرینی قاداغا ائتمکله بو مملکت‌ده ائتنیک تمیزلمک مقصدی ایل یولا چیخمیشلار. مقصدلری بوندان عبارتدیر کی؛ ایران یعنی پارس، اۏردا یاشایانلاردا یالنیز فارس اۏلمالیدیرلار هابئله فارسجا یازیب دانیشمالیدیرلار. بو چالیشمالاریندا قان قارداشلاری عئرمنی‌لردن[1] گئری قالمامیشلار. کئچمیش یۆزایل حاکمیت سۆرجینده بۆتۆن ساحه‌لرده ایزلرینی آشاغیدا تۏپلانان سندلرده گؤرمک گۆز قاباغیندادیر. بورادا ایستردیم بیر سیرا « پارس» آدلانان شیرکتلرین سیاهی‌سینی تانیتماقلا، عموم میللت بونلارین عئرقچی دۆشۆنجه‌لرینی سؤزده یۏخ آنجاق عملده ائتدیکلرینی گؤرسۆنلر:
اؤرنک؛ پارس آدی ایله تانینمیش بیر نئچه شیرکتلرین آدلاری:
- نانو پارس : وبسایت
- پارس دیتا : وبسایت
- خبرگزاری فارس : فارس خبرآگئنتی
- پارس‌پک : وبسایت
- پارس پژوهان آسیا : وئب دئزاین
- پارس خودرو : ماشین فابریکاسی
- پژو پارس : پئژۏ ماشین فابریکاسی
- شرکت نفت پارس : پارس نئفت فیرماسی
- پارس الکتریک: ائلئکتریک جیهازلاری‌نین ایستئهسالی
- پارس خزر:سۏیودوجو ایله وئنتیلیاتور کیمی بیر سیرا معیشت تئکنیکاسی‌نین ایستئهسالی
- شرکت کاخانجات لوازم خانگی پارس (پارس معیشت تئکنیکاسی شیرکتی): معیشت تئکنیکاسی
- پارس آنلاین:اینتئرنئت پرۏوایدئر شیرکتی
- شرکت بین‌المللی محصولات پارس (پارس بئینلخالق محصوللار شیرکتی)، یویوجو واسطه‌لرین ایستئهسالی
- شرکت لوازم خانگی پارس‌قزوین: پارس قزوین معیشت تئکنیکاسی شیرکتی
- فروشگاه آنلاین پارس: آنلاین ساتیش ماغازاسی
- داروسازی پارس‌دارو:پارس درمان ایستئهسال‌چی‌سی
- شرکت پارس تکنولوژی سداد:میللی بانکین کۏمپیوتئر تئکنیکاسی ایله پروقرام تأمیناتی‌نین دستک‌چی‌سی
- شرکت پارس‌خوی: تراکتۏر حیسه‌لری ایستئهسال‌چی‌سی
- پارس سویچ:ائلئکتریک جیهازیه سیستئمینین آچارلاری ایله حیسه‌لری‌نین ایستئهسال‌چی‌سی
- پارس آوان سایان:شبکه ایله کیبئر تهلوکه‌سیزلیک (امنیت اطلاعات شبکه ایله سایبری)
- پارس تصمیم :ایداره‌چیلیگ مصلحتچیسی
- پارس آوین تهویه: بیرسیرا خاریجی برئندلرین ساتیش مرکزی هابئله ساتیش سونراسی خیدمتی
- پارس ارتباط افزار( پارس کۏمۏنیکلسییا):نظارت محصوللاری ایله اینفورماسییا تئخنولوگییالاری تجهیزات‌چی‌سی
- شرکت پتروشیمی پارس: نئفت-کیمیا شیرکتی
- شرکت مهندسی و ساخت مپنا(پارس) : گئنئراتور موهندیس‌لیک ایله ایستئهسالات شیرکتی
- شرکت پارس فنر:چئشیدلی صنایع ساحه‌لری اوچون هر جور یایلارین ایستئهسال‌چی‌سی
- پارس شیر: قاز کلاپانلارینین ایستئهسال‌چی‌سی (تولید کننده‌ی شیرهای گازی)
- شرکت پارس فولاد: چؤدن اۆرۆنلری‌نین ایستئهسالی
- پارس تدوین: اینفورماتیکا خیدمتلری ایله چؤزۆم (حللری) تأمینات‌چی‌سی
- شرکت پارس رنگ: بۏیا پارس شیرکتی
- شرکت پارس تکنو: یول ایله تیکینتی شیرکتی
- پارس شید: پارس خزر اۆرۆنلری‌نین(محصوللاری‌نین ) ساتیشی
- پارس آریان: اینوئستی‌سییا ( سرمایه یاتیریم) شیرکتی
- شرکت پارس هوای البرز: طیببی، صنایع ائلهجه ده لابوراتورییا قازلارینین حاضرلانماسی، ایستئهسالی ایله ایدخالی
- شرکت پارس تکمیل : چاپ، بویانما، پارچا بیتیرمه ساحه‌سی، مینو شیرکتلر قروپو: قیدا، درمان، گیگیئنا هابئله کوسمئتیکا ایستئهسالی
- شرکت پارس گستر مینو:مینو شیرکتلر قروپونون احتیاجلارینی تعمین ائدن شیرکت
- شرکت پارس آزمون: طیببی آوادان‌لیق ایستئهسال‌چی‌سی
- شرکت پارس ایمن الکتریک:عاقللی تیکینتی آوادانلیغینین ساتیشی ایله قوراشدیریلماسی
- شرکت پارس امید بهاران: صنایع سولاری اوچون چؤکونتو هابئله کورروزییایا قارشی کیمیوی مادده‌لرین ایستئهسال‌چی‌سی
- شرکت پارس دلتا:ائلئکتریک صنایع‌سی آوادان‌لیقلارینین ایستئهسالی ایله جیهازیه‌لری
- بانک پارسیان:پارسیان بانکاسی (ایران آدلانان دوستاقلاریندا اؤزللیکله تبریز زیندانیندا، حبسده اۏلونان‌لار اۆز کئچینجک معیشتلرینی، زیندان طرفیندن قرار وئریلمیش، یالنیز پارسیان بانکاسی‌نین کارتینی قوللانما زۏروندادیرلار.
[1] عئرمنیستات دۆنیا اۆزرینده تکجه اؤلکه‌لردن ساییلا بیلر کی؛ آزربایجان تۏزپاقلاریندا، ارمنیستان مملکتی یارانان‌دان بری، ائتنیک تمیزلمه سیاستینی یۆرۆدمکله اینسان سۏی‌قیریمی‌نا محکومدور.
پانایرانچیلار گونئی آزربایجانی یۏخ ائتمک مقصدی ایله، یالنیز داغلارین، آخار سو چایلارین، کند-شهرلری، اینسانلارین تۆرک آدلارینی دگیشدیرمگه قناعت ائتمه دیلر. بلکه آزربایجان یوردونو پارام-پارچا دوغراییب، یئنی بیر-چۏخلو اوستان یاراتدیلار. اۏ جۆمله‌دن: مرکزی اوستان، ایراق عجم (اراک) شهری، اۏ اوستانین تانینمیش مرکزی اۏلاراق، اردبیل اوستانی، زنگان اوستانی، قزوین، آبیک، تاکیستان ...
رشت، بندر انزلی، آستارا گیلان آدلی اوستان هابئله سینان داش آدلی شهری کۆردلشدیریب؛ کۆردیستان یارادیب، بیجار قوروَه کیمی شهرلری کۆردیستان کۆرد اوستانینا باغیشلادیلار. ۱۳۶۲- جی گۆنش ایلی ایطلاعات[4] قزئتینین وئردیگی بیلگیلره گؤره عراق اؤلکه‌سیندن ۷۰،۰۰۰ نفردن عبارت کۆردلری غربی آزربایجان شهرلرینده اۏجومله‌دن بَی کندی(بوکان)، ساری قایا(سردشت)، سولدوز(نقده)، سۏیوق بولاغ (مهاباد) دا یئرلشدیردیلر. ایندی ایسه بو قۏناق گلن کۆردلر، آزربایجانی کۆردیستان آدی آدلاندیرماق ایسته‌ییرلر.
همدان، کرج، قوم، رئی، ساوا، اراک (خلج اراضیسی) ایله تهران کیمی شهرله شهرلری بۆتۆنلۆکده آزربایجان آدلارینی اۏ تۏرپاقلاردان پۏزوب، بو گۆنکی گنج نسل‌له گله‌جک نسیله آدلاری وۉرغۉلانان بؤلگه ایله شهرلرین آزربایجان یوردو اۏلدوغونو اونوتدورب ائله جه ده اونوتدوراجاقلار.
بونلاردان علاوه یۆز ایله یاخین‌دیر: پهلوی سولاله‌سی ایله مۏللا رئژیمی تۆرکلرین یاشادیغی تۏرپاقلارین‌دا یاتیریم[1](سرمایه) ائتمه‌ییب تۆرک ایالتلرینین وئرگیله گلیرلرینی مرکز بؤلگه‌لرینه آپارماقدادیرلار. عینی زاماندا آلدیغی گلیرلردن 50% تۆرک میللتی یاشایان ویلایتلره بودجه اۏلاراق گئری وئریرلر. 50% گئری وئریلدیگی بؤدجه‌دن مکتبلر ده، مئدیالار دا تۆرک میللتینی آسیمیله ائیتمه‌یه ده خرجله‌ییرلر.
اؤرنک اۏلاراق
علی اکبر ویلایتی: آزربایجان نهایت کی ایراندان آیریلاجاق. من بو ویلایتلره اینوئستییا یاتیریمینی (سرمایه قۏیماغی) سیستئمین خئیرینه مصلحت گؤرمۆر‌م. سید محمد خاتمی‌نین ۸ ایللیک پرئزیدئنت‌لیگی دؤورۆنده زنقان میللتینین نماینده‌لیگینه آدای(نامزد) ائلهجه ده باتی آزربایجان والیسی اۏلموش جمشید انصاری، سئچکی تبلیغاتی زامانی زنجان‌لی معلملرین تۏپلانتی‌سیندا ایشتیراک ائتمیشدیر. جمشید انصاری ۱۵-جی ماده نین ایجرا ائدیلمه‌مه‌سینه جاواب اۏلاراق آنایاسانین ۱۵-جی ماده‌سی له آزربایجان میللتینه قارشی آیری-سئچکی‌لیکله ایلگیلی دئمیشدیر: "۱۳۷۴-جۆ ایلده رفسنجانی‌نین پرئزیدئنت‌لیگی دؤورونده دؤولت هئیأتی تبریزده بیر تۏپلانتی قوراراق تۆرک ویلایتلرینین اقتصادی گلیشمه‌دیگینی موذاکیره ائتدیلر. همین ایالت توپلانتیسیندا اۏ زامانین خاریجی ایشلرباخانی(وزیر امور خارجه) علی-اکبر ویلایتی اعلان ائتدی:« نه دن بیز تۆرک‌دیل‌لی ایالتلرده سرمایه یاتیرمالیییق؟ اۏ دا، آزربایجان کیمی بیر ایالت‌ده! آزربایجان گئج-تئز ایراندان آیریلاجاق، من بو ویلایتلره سرمایه قۏیماغی سیستئم اۆچۆن یاخشی اۏلدوغونو دۆشۆنمۆر‌م». اۏرادا بیز بو سنده «میللی تهلوکه‌سیزلیگه اویغون اۏلاراق یئرلی دیللرین قۏرونوب اینکیشافی» باشلیغی آلتیندا بیر بند آرتیردیق. یئکون تصدیق‌دن سۏنرا مصلحت شوراسینا گئتدی هابئله تصدیقلندی. «میللی تهلوکه‌سیزلیگه اویغون یئرلی دیللرین اینکیشافی» یئرینه «فارس دیلینین میللی تهلوکه‌سیزلیگه اویغون اینکیشافی» یازیلمیشدی!!!
«ایران» دئییه بو اؤلکهﺩه، چۏخ ائتنیکیلی (تۆرک، تۆرکمن، کۆرد، عرب، بلوچ، لۏر ...) خالقلاردان اۏلوشوب بو خالقلارﭕﻥ اؤزلرینه منسوب اۏلان یاشاﻳﯧش تۏرپاقلاری وار. نه‌دن بوگۆن ایصفاهان بؤلگه‌سی‌نین ایللیک بودجه‌سی تۆرکلرین یاشاﺩﭕﻐﻰ آلتی ولایتﻟﺮدن چۏخدور. اؤرنک اۏلاراق دۏغو-باتی (شرقی-غربی) آزربایجان، اردبیل، زنگان، همدان، مرکزی ولایت(اراک) لا قزوین بؤلگهﻟﺮینه چۏخ بودجه آﻳﯧﺮﯦﺮلار!؟ بو آﯦﺮﻯ سئچچیلیک فارسلارا اۆستۆنلۆک وئرمک ﻋﯧﺮﻗﭽﻟﯧﻵﻖ دگیل سه؛ نه آدی وئرمک اولار؟
پانایرانچیلار، فارس حاکیمیتی باشدا اۏلماقلا ایللردیر آذربایجانین یئرآلتی ثروت‌له معدنلرینی چیخاریب مرکزی یایلاسینا(فلاتینا) داشیماق‌دادیرلار؛ اؤرنک اۏلاراق:
شرقی آزربایجان «ایران» آدلانان اؤلکه‌ده فایدالی قازینتی ذخیره‌لرینه گؤره، بیرینجی یئرده‌دیر. آچیقلانان بیلگیلره گؤره ۴۰۰-دن چۏخ ایشلک معدنی وار. سۆنگۆن، ورزیقان میسی ایرانین أن بؤیۆک میس معدنی‌دیر. شرقی آزربایجان صنایع، معدن ائلهجه ده تیجارت تشکیلاتینین معدن هابئله مینئرال صنایع وزارتی‌نین کئچمیش موعاوینی ویلایتین یۆکسک فایدالی قازینتی ایمکانلارینا تۏخوناراق دئدی: ویلایتیمیزده ۴۰۰-دن چۏخ ایشلک معدن وار ، ائلهجه ده اؤلکه‌ده بیرینجی درجه‌لی فایدالی قازینتی ذخیره وار... اما بو معدن‌لرین ایتکیلری یاشام چئوره‌ایله(محیط زیست له) آزربایجان میللتینه، اۏنون دبدبه‌سی ایسه تئهرانین وارلی‌لارینا، کیرمانین اهالی‌سینه هابئله مرکزده یئرلشن صحرالی‌لاریندیر.
شرقی آزربایجانین کئچمیش والیسی پورمحمدی دئییر: «هر گۆن سۆنگۆن‌له ورزقان معدنلرین‌دن ۵۰ میلیارد تومن‌لیک میس کونسئنتراتی کیرمانا گئدیر. بو پول ویلایتین اؤزۆنده قالسا، بورا جننت اۏلاجاق!»
تبریزین نماینده‌سی پزشکیان دئییر: «شرقی آزربایجانین بودجه‌ده‌کی عمومی بودجه‌سی ۱۰۰۰ میلیارد تۆمن‌دیر، اما ۵۰۰ میلیارد تۆمن بئله آزربایجانا وئرمیرلر». یعنی ایران حؤکومتینین شرقی آزربایجانا آییردیغی عمومی بودجه تئهرانین تالان ائتدیگی آزربایجانداکی سۆنگۆن میس معدنینین تۏپلام ۱۰ گۆنلۆک گلیرینه آربادیر.
ورزیقانین نماینده‌سی دهقانی دئییر: «آندریان، ورزیقان قیزیل معدنی روسلارا وئریلیب. روسلارین بو معد‌ن‌دن نه قدر قیزیل چیخاردیقلاری بللی دگیل!». بونونلا بئله، شرقی آزربایجانین پۏلیس رئیسی بیلدیریر: «بو معدن یاتاقلاریندا، معدن ایشلرینه گؤره، آزربایجان وطنداشلارینا قارشی ۱۰۰۰-دن چۏخ محکمه ایشی قالدیریلیب». (قضایی پرونده آچیلیب)
بو یئرآلتی ثروتلرین حتتا یۆزده بئش گلیرلرین‌دن تۏرپاق ییه‌لرینه گئری دؤندریلمه‌ییر. اؤرنک اۏلاراق:
الیف) سۆنگۆن میسی، ورزیقان قیزیل یاتاقلاری کیرمان، رفسنجان‌لا یزد کیمی شهرلره آخین ائدیر. آذربایجان تۏرپاقلارینین یئرآلتی ثروتلرین‌دن ایرانین مرکزی یایلاسی‌لا رضوی خۏراسان (خراسان مرکزی) ویلایتلرینی آبادلاییب، اۏ بؤلگه‌لرده یۆزلرله آنا فابریکالار (کارخانجات مادر) تیکدیریرلر.
ب) زنقانﺩﺍ أنقوران(انگوران) معدنینین (یاخین شرقین أن بؤیوک قورغوشون‌لا سینک معدنی) حاصیلاتین‌دان یئتمیش ایلدن چۏخ واخت کئچسه ده، بؤلگه‌نین تۆرکلری اۏنون خئییر-دعاسین‌دان بهره‌لنمه‌یر. ماهنیشان شهرینین کئچمیش شهرداری منصور ملکی‌نژاد، دئییر: «بو معد‌نین علاوه دَڲَریندﻦ ألده اۏلونان پول‌لار کیرمان‌لا اصفهان شهرلرینه گئدیر. محروم ماهنیشان اهالیسی ایسه پاپاق‌سیز قالیر».
آذربایجان میللتینی اۏ بؤلگه‌لره ایشچی اۏلاراق چؤکدۆرۆلۆر، هم ده کیملیگینی فارس کۆلتۆرله مدنیتینده أریدیب، آسیمیله ائدیب اؤز وارلیقلارینا یادیرغادیرلار.
اؤرنک اۏلاراق:
«ایران کؤچکۆن (میقراسییا-مهاجر) رصدخاناسی»نین آماری گؤستریر: آزربایجان ویلایتلری اؤلکه‌نین أن چۏخ قاچقین، فارس ایالتلری ایسه اؤلکه‌نین أن چۏخ کؤچکۆن قبول ائدن ایالتلری سیراسیندادیر. کئچمیش خالخال نماینده‌سی بشیر خالقی دئییر: «اردبیل ایالتینین گۆنئیینده اۏلان کؤچکۆن‌لرین وضعیتی چۏخ قۏرخولودور. گؤرۆنۆر یاخین ۱۰ ایلده بیز خالخال‌لا کؤیۆ(کوثر) ماحاللاری‌نین آچارلارینی اردبیل والی‌سینه تحویل وئرمه‌لی اۏلاجاغیق.
ایرانین عمومی قیزیلینین ۵۰%-ی تیکان تپه‌ده (تیکاب) حاصیل ائدیلیر. بونا باخ‌مییاراق آذربایجانین بو شهری اؤلکه‌نین ۳۱ مهروم شهرلرین‌دن بیری‌دیر. داخیلی ایشلر نازیرلیگی‌نین وئردیگی ۳۶ سورگون جینایتکارلارین دئپورتاسییاسی یئری سیاهی‌سینا داخیل‌دیر.! غربی آذربایجانین یول و آوتوموبیل نقلیاتینین باش دیرئکتورو دئییر: «قربی آذربایجان اؤلکه‌ده یئگانه ویلایت‌دیر. بیر کیلومئتر بئله ماگیسترال یولو یوخ‌دور». ایرانین ایستاتیستیکا مرکزی ایسه دئییر کی؛ «اینفلیاسییا، ایشسیزلیک و سفالت»این ۳ گؤستریجی‌سی اساسیندا غربی آذربایجان ایرانین «ان بدبخت ویلایتی»دیر!
عیرقچی فارس حاکمیتی گۆنئی آذربایجانی اؤزونۆن مۆستملکه بؤلگهسینه چئویریب. باخمایاراق بو مۆستملکه سیاستی ایله بیر خالقین مدنیت‌له وارلیغینی محو ائدیر. هم ده بو بؤلگه‌نین یئرآلتی معد‌نلرینه چیخیشیندان بؤلگه‌نین گلیشمه‌سینه ماﻧﻊﻟﺮ ده تؤره‌دیر. هابئله بو ماﻧﻊﻟﺮی[1] «ایرانین(فارسلارﭕﻦ) میللی ماراقلارﭔنا اویغون اۏلمادﭔﻐﯧﻨﺎ سبب گؤﺳﺘﻪریر».
۱۳۵۷ -نجی گۆنش ایلی ایســلام جمهوریتی حاکیمیته گلدیکده، پهلوی سولاله سینین بو چیرکین، فاشیستی‌له عېرقېچې سیاستی آچیق آیدین گؤز قاباغیندا ایدی. - آزربایجان تۆرک میللتینین دیلینی ألیندن آلېب فارس دیلینده أریدیلمه‌سی،
-آزربایجانېن تۏرپاقلارېنې پارام-پارچا ائدیب، باشـــقا ولایت‌لره باغلاماسی،
- آزربایجان آدېنې اۏ تۏرپاقلاردان ســیلیب یۏخ ائدیلمه‌سی.
ایسلام حاکیمیَتی طرفیندن، ماسونلارین یوخاریدا وورغولانان (دیکته اۏلونموش) سییاستی‌نین داوام ائدیلمه‌سی اوغورسوزلوغا اوغرادی. رفسنجانی‌نین پرئزیدئنت‌لیک زامانې ساوئت‌لر(شوروی) بیرلیگی‌نین داغېلماسې عرفه‌ده قوزئی آزربایجان دؤولتینین یــارانمــاســـې «ایران» آدلانــان اؤلکهسینی تهلۆکه‌سیزلیک‌له قارشې-قارشېیا قۏیدو.
بو دؤنَم‌ده پان‌ایران‌چی‌لارین یۆرۆتدۆکلری فاشـــیســـتی ســـیاســـتلریﻧﻴﻦ سۏن پلانی «اورمو گؤلۆنۆن (دریاچهﺳﻰﻧﻴﻦ) قورودولماسی»، ایشه ﺩﯙﺷﺩﯙﮔﯙﻧﯙﻥ شاهیدی اۏلدوق. پرئزیدئنت رفســـنجانی طرفیندن گۆنئی آزربایجانې ایران ترکیبیندن (یئرکیب-خریطه‌ســـیندن) ســـیلمک‌له، گۆنئی آزربایجان تۆرک میللتینی یاشادیغی یئرینـدن فـارس بؤلگـه‌لرینـه کؤچدۆرۆب، اۏرالاردا مســـکنلشــــدیرمک قصدینده ایدی‌لر. بو سیاست‌لری ایله آزربایجان تۆرک میللتینی یاد اؤلکهﺩه عجم میللتین ایچینده أریدیب، هدفلرینه یئتیشـــمـک اۆچۆن دؤولتین اؤز وئردیڲی بیلگیلره گؤره، اورمو گؤلۆنـۆن اۆزه‌رینده ۷۴ سد (بند-باراژ) تیکیب. هابئله بو بندلرین تیکمک پروژه‌سی بو گؤن ده داوام ائتمکده‌دیر. سدلر (بند-باراژ) تیکلیب، اورمو گؤلۆنۆن آخارچای سولاری کسیلدیک‌دﻦ سۏنرا، گـؤلـۆن ۹۸% قـورودولـمــاســـــېـنــا ســـــبــب اۏلـوبــدور.
اورمو گؤلۆنۆن قورودولمــاســــې تکجه گؤلۆن قورودولماسی دگیل، اۆسته‌لیک بۆتۆن گۆنئی آزربایجان اؤلکهسینین قورودولماسېنا سبب اۏلاجاقدیر. بو پلانین سۏنوجو، یاواش-یاواش تۆرک میللتینی اؤز دۏغما یوردوندان تَرک ائتدیریب، باشـــقا فارس ولایت‌لرینده آوارا کیمی مســـکنلشـــدیرَجک‌لر. بو پلانېن ایچینــده گؤردۆڲۆمۆز کنگر کؤرفَزی‌له عمان دنیزیندن ایران آدلان اؤلکه‌نین 7- دوغو ایله مرکزی یایلاسیندا اۏ جۆمله‌دن: هرمزگان، کیرمان، جنوبی خوراسان، رضوی خوراسان، ایصفاهان، یزد ائلهجه ده سیستان، هابئله بلوچستان ویلایتلرینه ۸۰۰ کیلومئتر مسافه ده آزربایجان میللتینین وئرگیلری‌له سویو چکیب، داوام ائتمکده دیرلر. بو صۆنعی سو چکیملری تانېنمېش لۆت، قورو، سیجاق ائلهجه دﻩ آغاج بیتمه‌ین چؤلۆنده صۆنعی دریاچه لر یارادېب هابئله دۆڲۆ أکمه‌ڲه اویغون ایقلیم یاراتماق مقصدینده دیرلر. بو یۆرۆدۆلن سیاست‌لر ایله گۆنئی آزربایجانې قورودوب؛ ســۏنرا یئر آلتې دَڲَرلی معدن ایله نانوحیصصه‌جیکلری چېخاردېب فارس بؤلگه لرینه داشـــېماقدادیرلار. گؤرۆندۆگۆکیمی بو گۆن ورزقانېن قېزېلې ایله ســـۆنگۆنۆن میس معدنلرینی چېخاردېب، کیرمان شـــهرینه داشی‌ییرلار. اۏردا استحصال ائدیلدیکدن سۏنرا، یورد دیشینا گؤنده‌ریلیب، گلیرلری کیرمان ویلایتﻧﻴﻦ آبادلیغینا خرجله‌ییرلر.
اورمو گؤلۆنۆن بیلهرکدن قورودولماسی اﺋلهﺟﻪ ده چین دؤولتی ایله ۲۵ ایللیک موقاویله‌یه داخیل ائدیلدیگینی، گؤلۆن بۆتۆنلۆکله قوروتدوقدان سۏنرا یئرآلتی ثروتلری اۏ جۆمله‌دن(اۏران –اۏرانیوم منبع‌لری‌له قیمتلی نانوحیصصه‌جیک‌لر) چین دؤولتی طرفیندن اۏنلاری قانونی یۏللا تالاماغا باشلایاجاقلار. بئلهلیکله گونئی آزربایجان داها دۏغرو گؤلۆن ۵۰۰ کیلومئتر اوزاقلیغینا قدر یئر اۆزۆندن یۏخ اۏلماسینین شاهیدی اۏلاجاغیق. اوزمانﻻرین وئردیگی بیلگیلره ﮔﺆره آﻏﯧﺮ خسته‌لیکﻟﺮ، هابئله یاشام چئوره‌نین ایقلیم ﭘۏزولماسی گؤزله‌نیلیر.
اورمو گؤلۆنۆن قوروماسی طبیعتین سیجاقلیغیندان، یاخود سو قیتلیغیندان آسیلی دگیل دیر. اۆسته‌لیک یوخاریدا وۉرغۉلانان ۷۴ بند (سد) تیکیلمه‌سی، دۏغال آخار سولارینی کسمکله، اورمو گؤلۆ «ایران مرکزلی ﻋﯧﺮقچی» دۆشۆنجه سیستیمینه اساسلانان فارس فاشیستی حاکمیت طرفیندن گونئی آزربایجانی یۏخ ائتمک مقصدی ایله حیاتا کئچیریلمکده‌دیر. مئدیالاردا گؤرۆنتۆلره گؤره اورمو گؤلۆ قورویوب بیتمیش دوروما یئتیشمکده دیر.
نه ایسه، آزربایجان میللتی بـونو بیلمه‌لی‌دیر: فارس بؤلگه‌لری‌نین ایندیکی سـوسوزلوغو، آچیق دنیزلردن (عمّان ایله کنگر کؤرفزی) سـو گتیرمه طرح‌لری ایله یاخین گله‌جک‌ده بـۆتۆنلوکله بیته‌جکدیر. فارسیستاندا ایچمه‌لی سـو، صنعت‌ده ایشله‌نن سـو، اۆستۆ اؤرتۆلۆ أکینچیلی‌گه (گـۆلخانالارا) سـو ألده ائدیله‌جکدیر. اۏ بؤلگه‌لر گئتدیکجه داها دا هر باخیمدان گلیشه‌جکلر. بـو دورومدا، آزربایجان یـوردو دا قـورودولموش، اورمو گؤلۆنۆن دوز تـۏزاناقلاری‌نین آلتیندا یالنیز بوراخیلاجاقدیر. چـۆنکۆ آزربایجانلی‌لار یـوخودا ایکن فارسلار بـو یـۆز ایلین ایچنده حاکمیته کئچدیکلرینده، یالنیز اؤز یـوردلارینی هر نه یـۏل ایله اۏلسا دا، آبادلاماغا دۆشۆنۆردۆلر. یئنه ده بو گۆنکۆ چاغدا دۆشۆنۆب چالیشیرلار.
بـو اۆزدن، یـوخودان اۏیانیب اؤزۆمۆزه گلمک ایسته‌ییریک‌سَه، «قارداشلیق»، «آزربایجان ایرانین باشی‌دیر»، «آزربایجان ایرانین غئیرت کانی‌دیر»، باشقا بـۏش هابئله آلدادیجی سـؤزلره اینانماغی بیر باشا قیراغا قـۏیمالییق. اؤسته‌لیک اؤز حاقلاریمیزی ألده ائتمک ایچین چالیشیب، وطنیمیزین، میللتیمیزین سسینی دۆنیایا چاتدیرمالی‌ییق.
ایندی ایسه میللتیمیز گؤزۆنۆ آچيب بیلمه‌لی‌دير؛ یا بیر میللت اۏلاراق آیاغا دوروب، اورمو گؤلۆنۆن قورودولماسینین قارشیسینا چیخاق. بندلری ییخیب، اورمو گؤلۆنون آخار سولارینی آچدیریب، اؤز یاشام حیاتینا، آدلاريميزا، دیلیمیزه یعنی کیملیگیمیزه ییه دوروب یاشامالي‌یيق. یۏخسا گؤزۆمۆز باخا-باخا غئیرتیمیزی آیاق آلتينا قۏیوب، وطنیمزی قوروتدوروب، حیاتیمیزا سۏن وئریب، وارليغيميزی، کیملیگیمیزی سیلدیریب ایتیرمه‌لی ییک.
اؤزۆنه دَڲَر وئر یئرینده سایيل
فارسا کؤله اۏلما گوُزۆن آچ آیييل
اوشاغا وئر میللی بیلینج قال هایيل
کیملیگینه اؤز سۏیونا یۏوۉشسۉن
گئچمیشینه اؤز خالقينا قۏوۉشسون.
چۆنکۆ اینسان
✅ اؤز وارلیغینی تانیسا، اؤزۆنه اینانسا، اؤزۆنه دَیَر وئرسه،
✅ باشینی اۉجا تۉتار، آلچاقلار اۏنو آشاغیلاماز.
ایستردیم بو یازیمین آردیندا یوخاریدا آدلاری چکیلمیش محمود أفشــار یزدی لرین، هابئله بیر ســېرا آیری راسیستی دۆشۆنجه لی شخصییتلرین آدلارېنې چکم. ألده اۏلان سندلری، بعضی یازﭕﻼریندان کیچیک بیر بؤلۆمۆنۆ اۏخوجولارﻻ تۏپلومون دیققتینه چاتدیرمیش اۏلام. آنا دیلیمیز آزربایجان تۆرکجه‌سینی مکتبلرده، گۆنده‌لیک (قزئته)، مئدیالاردا دۆشمانچیلیقلارینی گؤسترمکله، یئرلریمیزین آدلارینین دَگیشدیرمه حاقدا؛ هابئله اورمو گؤلۆنۆن قورودولما پروژه‌لرینین ایران رسمی خبر آژانسلاری‌نین (آگئنتلرینین) وئردیگی بیلگیلری نظرینیزه چاتدیرام. ائلهجه ده بوکیمی مضمونلو أثر، دۆشۆنجه لری ایله هردن ایرانشۆناس، تاریخچی، مدنییت آراشدیریجی سې، شاعیر هابئله تنقیدچی آدېنې داشــېیان بو عېرقچې دله-دوزلارې تانیتدیرام. اۏنلاردان؛ محمد تقی بهار، عنایت الله رضـــا، جماالدین فقیه، تورج اتابکی، کاوه بیات، غلامرضا انصاف، خسرو معتضد، سرگی آقاجانیان، محمد محمدی، حســین نوین رنگرز، ســید جواد طباطبایی، حداد عادل، پرویز ورجاوند، ذبیح الله بهروز، محمد رضـــا عالی پیام (هالو)، ابوالفضل ظُهره‌وند کیمی‌لردن آد آپارماق اۏلار.
ایراندا 57-جی چئوریلیشدن اؤنجه تۆرک دۆشمنچیلیگی سیاستی‌نین موعین‌لشدیریلیب ایجرا ائدن شخصلردن بیری ده ماحمود افشار یزدی ایدی. اۏ آنتی تۆرکله آنتی عرب سیاستچی‌لردن بیری کیمی بیر طرفدن رضا شاه اۏ بیری طرفدن اینگیلیس‌لرین موستملکه‌چی داییره‌لری ایله یاخين علاقه‌لره مالیک بیر شخصیت ایدی. همین موناسیبت‌لر نتیجه سینده کۆل‌لی میقداردا ثروت تۏپلایيب، همین ثروتی اؤز آنتی تۆرک سیاستی یؤنۆنده خرجله‌دی. پهلوی سارایي‌نين بو نظرییه‌چی‌سی‌نین عیرقچی سیاستی ایله داها آرتيق تانيش اۏلماق مقصدیله اۏنون «آینده» آدلی مقاله‌سی‌نی دیققتی‌نیزه چاتديريرام[1]
... من دئمیرم آذربایجاندا تۆرک دیلینین ایستیفاده‌سینه قاداغا قۏیولسون کی، بو دا ایندیکی اینسانلارین باشینا بلا گتیرسین. اما من ایسته‌ییرم کی، فارسجا تحصیلی مجبوری، پولسوز هابئله اجتماعی حالا گتیریلسین، بو ایش اۆچۆن بودجه تأمین اۏلونسون. اۏتوز ایل یاخود داها تئز بۆتۆن اینسانلار هر ایکی دیلی ایستیثنا‌سیز بیلسینلر. بوندان سۏنرا یاواش-یاواش اؤز-اؤزونه فارس سؤزلری تۆرک لهجه‌سینه اۏ درجه‌ده داخیل اۏلاجاق کی، اۏنلارین أن آزی %۶۰ فارسجا اۏلاجاق. بو نیسبت ایسه گۆن‌به‌گ آذربایجاندا فارس دیلی منبع کیتابی، محمود افشار وقفلری، توپلایان ایرج افشار، س. ۲۹۰. تورک دوشمنچیلیینین بانیلریندن بیرینین تقدیم ائدیلمه‌سی!ۆن آرتاراق %۷۰ چاتاجاق؛ ایکی دیل بوگۆنکۆ فارسجامیز کیمی بیر اۏلاجاق. اۏلدوغو کیمی بوگۆنکۆ فارسجا عرب دیلی ایله قاریشیب میللی تهلۆکه‌سی یۏخدور.[2]
تۆرک دیلی آزربایجان‌لا زنقان دان علاوه، همدان ایله قزوینه قدر نیفوذ ائدیب. حتتا اؤلکه‌نین داخیلینده فارسين قلبینده قاشقای ائلی‌نین قاراچاديرالاري‌نا بئله قۏرخونج کؤلگه‌سینی سرمیشدی. هر آن کلبَتین کیمی ایران‌ين قوزئی ایله باتيدا قافقازدان کیچیک آسیایا قدر گیزلیجه اودماق اۆچۆن آغزينی آچميش‌دير. دئمه‌لی نه‌یین باهاسينا اۏلورسا اۏلسون، بو یاد دیلی یۏخ ائتمک گرک‌دیر.
- من بئش دقیقه اولسا بئله تورک دیلینده ائییتیمه(تحصیله) قارشییام. محمود افشار یزدی یازیر: بلکه دئیه سینیز کی، تۆرک دیلیندن باشقا دیللر له لهجه لر ده ایراندا واردیر. اۏ جۆمله‌دن: عربجه، تۆرکمنجه، کوردجه، بلوچ‌جا، لۏروجا، گیلک‌جه، مازنی هابئله نئچه بئله دیللر. دئمه‌لی بو دیللری نئجه یۏخ ائتمک اۏلار؟ بیرینجیسی، بونلارين ایلک دؤوردۆندن باشقا؛ آیریلاری ایران‌لا قۏنشولاری اۏرتاق دیل هابئله لهجه‌لر دگیل‌لر، اۏنا گؤره ده خاریجی قۏرخو هر حالدا اۏرتادان قالخمير. ایلک ایکینجی‌سیندن، یعنی سامی‌له تۆرک دیلیندن باشقا هاميسی ایراندا وار اۏلوب. ائلهجه ده، ایران لهجه‌لری حئساب ائدیلیر(حتتا کۆرد دیلی)... اۏنلارین هئچ بیریسی ایسه تۆرک دیلی قدر قۏرخونج دگیلدیر. تۆرک دیلینه قارشی چيخمادان فارس دیلینی اۏنون یئرینه توتماسينی گؤزله‌مک اۏلاسی دگیل. بونون اۆچۆن فارسجا اۆرَگه یاتان دیلده مینلرله کیتاب‌لا اثر یازيليب آزربایجان‌لا خوزیستاندا یایلمالی‌دیر. فارس دیلی ائلات‌لاری یاد دیلده دانيشان(عرب - تۆرک دیللی یئرلرده) اهالی‌نین بؤلگهسینه گؤنده‌ریب، اۏنلارين کندلرینده مسکون‌لاش‌ديرماق یئرینه، یاد دیلده دانيشان ائلات‌لاری آیری اراضی‌لره کؤچۆرۆب مسکون‌لاش‌ديرماق گرک دیر. چینگیزله تئیمورون هۆجۆموندان اۏرتایا چیخان جغرافی آدلاری فارس دیلینه دگیشمک گرک‌دير. اؤلکه‌نی یئنی اینظیباتی اراضی بؤلگۆسۆنۆ(تقسیمات کشوری) مقصده اویغون ایداره ائدیب، فارس، آزربایجان، کۆردیستان هابئله عربیستان آدينی لغو ائتمک گرک دير.
آزربایجان اهالیسی راحات تۆرکجه قازئت اۏخویوب، تۆرکجه یازا بیلسه لر، شئعیر دییه بیلسلر، داها فارسجایا نه گرک قالاجاق؟ بیز ایسته‌ییریک فارس دیلینده ائگیتیم مجبوری ائلهجه ده پولسوز ائدهرک عمومی‌لشدیرک؛ اۆسته‌لیک بونون اۆچۆن تام شرایط یاراداق. من شۆبهه ائتمیرم،کیمسه اۆچۆن هئچ بیر زحمتله باش-آغری هابئله هئچ یئردن قارشی چیخمالار اۏلمادان مقصده چاتاجاغیق.
آزربایایجان‌لی‌لار حیس ائتمه‌دن اَللی(50) ایلدن سۏنرا فارسجا دانیشاجاقلار. بو ایش آزربایجانلیلارین اؤز اَلیله حیاتا کئچیریلمه‌لیدیر. بو مسئله ایکی حالدان اوزاق دئگیل. آزربایایجان‌لی ایرانلی دیر یا یوخ؟ ایران‌لی‌دیرسا تۆرک اۏلا بیلمز. آزربایایجان‌لی‌لار اؤزلری قاباغا دۆشمه‌لیدیرلر، میللی دیللرینی یایمالیدیرلار، یاواش-یاواش یاد دیلی اۏلان تۆرک دیلی سیرادان چیخسین.
ماحمود افشار یزدی یازیلاری‌نین داوامیندا یئنه اۏخویوروق؛ "عوثمان‌لی‌لار ..... تبریزلی، زنقانلی، قاجار، افشار، قاشقای‌لی‌لا آیریلاری کیمی ایران‌لی‌لارین هامیسی‌نین، «تۆرک» اۏلدغونو ایددیعا ائدیرلر. اۏنلار سیرتیق‌لیغین أن سۏن درجه‌سی‌له، نیظامی گنجوی هابئله بیر چۏخ ایران شاعیری، حتتا بؤیۆک سیاست‌چی کسیم اۏلان؛ تقی زاده، تیمورتا‌ش‌لا آیریلاری کیمی کیمسه‌لرین هامیسی‌نین تۆرک اۏلدوغونو سؤیله‌ییرلر. اۏنلار دؤنه‌لرله(دفعه‌لرله) بیزیم آزربایجانلی وطنداش‌لاری‌میزا بو سؤزلری دئدیک‌ده، ایسته‌مه‌دیک‌لری جاوابی آیدین شکیلده ائشیدیب‌لر. یانلیش آنلامی‌نا گلمه‌سین دئیه شوبهه سیز بیز«تۆرک» دئییه قصد ائتدیگیمیزده، اصلینده ایران سۏیلو اۏلان آنجاق یانلیش‌لیق‌لا سؤزده اۏنلارا تۆرک دئییلن آزربایجانلی وطنداش‌لاری‌میزی دگیل، اۆسته‌لیک عوثمان‌لی‌لارلا باشقا ساری‌دریلی تۆرک سۏیلو ائتنیکلری قصد ائدیریک. بیز گرکلی تدبیرلر؛ عاغیل‌لی گئدیشاتی یۆرۆتمک ایله بو یانلیش ائلهجه ده اوتانج وئریجی«تۆرک» آدینین اؤز آزربایجانلی وطنداش‌لاری‌میزین اۆستوندن گؤتۆرۆلمه‌سینده ایصرار ائدیریک.
- بو سببلره گؤره ده ایندی بیرینجی درجه ده بۆتۆن ماراق هابئله باخیشلار، آذربایجانا دۏغرو تۏپلانمالی دیر. رادیو، مکتبلر، قزئت‌لر، مجلله‌لر ، اوجوز قیمتلی حتتا اۏلدقجا پولسوز کیتابلار لا درگی‌لرین واسیطهسیله، دۏلغون - یئترلی شکیلده عمومی مدنیتی اۏرانین بۆتۆن کند- شهرلرینده آردیجیل اۏلاراق یایسینلار. مجبوری ائله جه ده پولسوز مدنیتی عمومی لشدیرمک‌له، اؤلکه‌نین بۆتۆن یئرلرینده فصاحتلی - گوزه ل فارسجا، آزجا-آزجا یئرلی لهجه لرین یئرینده اۏتوراجاقدیر، آنجاق تۆرک دیلی ایله، اؤزللیکله، خاریجده ده دایاق هابئله آرخا ساخلایانی اۏلدوغو اۆچۆن دؤزۆم ائله جه ده خۏش گؤرۆایله دوارانماق اۏلماز[3].
پهلوی دؤورۆنۆن یازيچی‌لا شاعیرلرینین عیرقچی اثرلریندن بیر نئچه نۆمونه یه تۏخونساق، او زامان اصلینده مدنی سۏی‌قيريم ائلهجه ده شئیطان کۏنوانسیۏنونو جانلانديران اۏنلارين آنتی اینسانی هابئله مدنییته ضیدد حرکتلرینین گئنیشلیگی‌نی دۆشۆنه‌جه‌ییک:
ادیب الممالیک فراهانی
- تۆرکلر آراسيندا تایی اۏلمایان شئی اینسان‌ليق لا حقیقت دیر. بو اهالی‌ده یالان هابئله نئچه اؤزلۆلۆک واردیر، آریفین دیوانی صحیفه: ۲۹۳، - اعتیراف ائتدیم، هابئله دئدیم حاققين لعنتی کیچیک‌دن بؤیوگه تۆرکله تۆرکون آتاسينا ، عاریفین دیوانی صحیفه: ۲۹
- تۆرکون دیلی اۆز چئویرمک اۆچۆندور، بو دیلین آیاغي بو اؤلکه‌دن کسیلمه‌سی گرک‌دير، عاریفین دیوانی صحیفه: ۳۸۴
عبدالعلی کارنگ
صفوی له سلجوک تۆرکلرین مین ایللیک قتلی، غارت - قان تؤکمه‌لری «آذری» دیلینین تۆرک دیلینه چئوریلمه‌سینده رۏلو اۏلموشدور.
موستوفی(آزربایجان گئچمیش والیسی)
تۆرک دیلینده دانيشان هر کسین آغزيندان وورماق گرک‌دیر. آزربایجاندا اینسان‌لارين سییاهییا آلينماسينی ائششک‌لرین سییاهییا آلينماسی آدلانديرمالی‌ییق.
دوکتور ارسنجانی
مۏنقول‌لارين دیلی اۏلان تۆرک دیلینی یۏخ(محو) ائتمک اۆچۆن جانفیشانليق ائتمک لازيمدير. ایش آچماقلا تۆرکجه قازئت، ژورنال هابئله آیری نشر ائتمه‌گین ائلهجه ده مدنی فعالییت‌ین قارشي‌سی آلينمالي دير.
ذکاالملک کیمی تانينان محمدعلی فروغی
تۆرک دیلینین محوی(یۏخ ائدیلمه‌سی) ایرانلی اۏلماق اۆچۆن اساس لازیمی شرط دیر. تۆرک دیلینین محوی(یۏخ ائدیلمسی) اۆچۆن عمومی سیاستی تۆرکلردن گیزلی ساخلاماق گرک‌دیر.
محمدامین ادیب طوسی
من تعجۆب‌له‌نیرم، آزربایجان‌لي‌لار نئجه وحشی قؤوم اۏلان تۆرکلری اؤز آرالاريندا قبول ائله دیلر[4]؟
ایرج افشار یزدی:
تۆرک دیلی‌له تۆرکلر گرک رادیو- تئلئویزییا، ژورنال‌لار، کینوتئاتر هابئله تاریخ کیتاب‌لاريندا آشاغیلانیب لاغا قۏیولسونلار. تۆرک دیلی سۆرعتله پیلان‌لاشديرما اساسيندا، اؤلکه‌ده تحریف ائدیلمهلی، سۏنرا داغيلديب، داها سۏنرا یۏخ ائدیلمهلی دیر.
درسلیکلرده تۆرکلری-تۆرک سولاله‌لرینی وحشی، هجوم ائدن ایشغالچی آدلانديرماق گرک‌دیر. حتتا بو قؤومون تاریخی ایرثی هر هانسی یوللا یۏخ(محو) ائدیلمهلی دیر.
دۏکتور غلامعلی رعدی (۱۹۶۸ دئکابير)
آزربایجاندا تۆرک دیلینین یایيليب گئنیشلندیریلمه‌سی عایيب مسئله دیر.
عباس ایقبال آشتییانی:
تۆرک دیلی آخماق، ائلهجه ده مؤحکم دیل دیر. بو دیلین داغيديلماسينی، اۏنو تحریف ائده رک آذری‌یه چئوریلمه‌سی ایله باشلایين. یئر آدلارينی دگیشین یا دا یئری گلدیکده معناسين دگیشین. اوشاقلارا تۆرکجه آد قارشي‌سينی آلماقدا داوام ائدین. آزربایجانلی فعال‌لارا سئپئراتچی-سۏُوئت عامیلی(تجزیه‌طلب، جاسوس شوروی) کۏمونیست هابئله پانتۆرکیست دامغاسی ووراراق، اونلاری تۏپلومدان اوزاقلاشديرين. آزربایجان موسیقیسی، صنعتکارلاری هابئله گئییمینه قاداغا قۏیون کی، بو بؤلگه‌نین مدنییت ساحه‌سی حقارت حیسسی ایله یاشاسين.[5]
محمد مصدق:
محمد مصدق آمریکا بیرلشمیش دؤولت‌لری‌نین رزم آرا واسطه‌سی ایله ایراندا فئدرال سیستمی حیاتا کئچیرمک ایسته‌دیگی مسئله‌یه آچیق‌لیق گتیرمک ایسترکن دئمیش:
«اونوتمامیشام‌سا، ۱۳۲۹-جو ایلین یایین‌دا رحمت‌لیک رزم آرا ائویمه گلیب دئدی:
- من باش ناظیر(نخست‌وزیر) اۏلماق ایسته‌ییرم؛ سیزینله مصلحت‌لشمه‌یه گلمیشه‌م، گؤرک مقصده اویغون‌لوغو بیلیرسینیز، یۏخسا یۏخ…. دئدی: منیم پلانیم ایالتلره داها چۏخ صلاحیت وئرمک‌دیر. دئدیم: ایالتلره، اؤزللیکله ده ساکینلری عیرق، دیل - دین باخیمیندان بیزدن فرقلی اۏلان بیر سیرا ویلایتلره صلاحیت وئرمک مقصده اویغون دگیل. چۆنکی بؤیوک دؤولت‌لر سیزین اۏنلارا وئردیگی‌نیز صلاحیت‌لردن یارارلانیب؛ ایران حؤکومتی‌نی بؤیۆک چیخیلمازا سالارلار. ایندی ایسه یئرلی‌لره وئریله‌بیله‌جک صلاحیت‌لر اۏندان عبارتدیر کی، بیز اۏنلارین شهر شورا عضولرینی سئچمک له میللی شورایا نماینده‌لرینی گؤندرمک صلاحیت‌لری‌نین وئریله‌جه‌گینی اؤن گؤرۆ اۏلار. منه جاواب وئردی کی، پرۏگرام سیزین دوشۆندۆیۆنۆزدن چۏخدور. من اۏنا دئدیم: پرۏگرامی منیم تقدیم ائتدیگیمدن آرتیق اۏلان حؤکومت قورسانیز، من سیزه کسینلیکله قارشی چیخاجاغام».
فاروق صفوی زاده
تۆرکلر قان ایچن ائلهجه ده مدنییت سیز قۏوم‌لار اۏلوب هابئله بیر زامان ایرانا هۆجوم ائتمیش‌لر.
تقی ارانی
تۆرک دیلینین یۏخ ائدیلمه سی اۆچۆن جانفیشانليق ائتمک گرک‌دي[6]ر.
جلال آل احمد:
«ضیالیلارین خیدمتی له خیانتین‌ده» آدلی کیتابیندا یازیر:
- آرتیق قیرخ ایلدیر ایران حؤکومتینین بۆتۆن چالیشمالاری، باخمایاراق تۆرک دیلینی محدودلاش‌دیرماق، حتتا سیلمک‌دیر.
اۏنو، آذری آدلاندیردیلار؛
اۏنلار مجبوری دیل آدلاندیردیلار؛
آذربایجانین شهرله محله‌لری‌نین آدلارینی دگیش‌دیلر؛
تۆرک ایشچی‌لرله عسگرلری فارس بؤلگه‌لرینه گؤنده‌ریلدی؛
آمما یئنه ده تۆرک دیلینی یۏخ ائتمکده هئچ بیر اوغوروموز اۏلماییب.[7]
- اولوس"میللت" آنلاییشینین تاپیلماسی آنیندان بری، تهران حوکومتی آزربایجانی اوز سومورگه سی"موستعمیره سی" بیلیر.[8]
[1] آذربایجاندا فارس دیلی منبع کیتابی، محمود افشار وقفلری، توپلایان ایرج افشار، س. ۲۹۰. تورک دوشمنچیلی‌گین بانیلریندن بیرینین تقدیم ائدیلمه‌سی!
[2] آینده درگیسی، ایکینجی جیلد، ایکینجی چاپ، اران و مسئلئیه آذربایجان صحیفه: ۹۲۱–۹۲۶ تهران ۱۳۵۱(گونش ایلی) محمود افشار یزدی "
[3] «مهتاب» ژورنالی ۱۳۱۷ گونش ایلی
[4] «مهتاب» ژورنالی ۱۳۱۷
[5] "یادگار" ژورناليندا ۱۳۴۴-جو ایل
[6] "ایراندا کۏمۏنیزم ایدئۏلۏگییاسی‌نین بانیلریندن فعال‌لارین‌دان"
[7] (جلال آل-احمد (۱۳۵۷) ، ضیالیلارین خیدمتی‌له خیانتین‌ده، تئهران، خارزمی نشرلری، ۲-جی جیلد، ص.۱۳۸
[8] (جلال آل-احمد (۱۳۵۷) ، ضیالیلارین خیدمتی‌له خیانتین‌ده، تئهران، خارزمی نشرلری، ۲-جی جیلد، ص.۱۴۶
[1] سیدضیاء طباطبائی قاجار دوورونده اۆچ دفعه ناظیرلیک، بیر دفعه مجلیس باشقانی و بیر دفعه ده باش ناظیری اولدوقدان سونرا قاجار تۆرک حاکیمیتی‌نین تاریخ مصرفی‌نین سونا یئتمه‌سینی إعلان ائتدیلر
[2] سید ضیاالدین طباطبائی یزدی (۱۲۶۸-۷-جی ایل شهریور ۱۳۴۸) قاجارلار سولاله‌سینین سونونجو شاهی احمد شاه قاجارین دؤورونده ایرانین باش ناظری اولوب. رضا میر پنج ایله بیرلیکده ۱۲۹۹-جو گونش ایلی حاکمیت چئوریلیشین‌ده ایشتیراک ائتمیش و ایرانین باش ناظری اولموش و ۴ ایون ۱۳۰۰-جو ایله قدر بو وظیفه‌ده اولموش‌دور.
[3] مۆقللید[ایراده سیز، اۆزۆنه گۆوه نی (اعتیمادی) اوْلمایان، تسلیم اوْلان اینسان]
[4] https://bit.ly/3In8yNZ
[5]
[7] آزربایجاندا فارس دیلی، ماحميد افشار توپلایان ایرج افشار، صحیفه. ۲۹۰ تورک دوشمنچیلیگینین بانیلرینین تقدیم ائدیلمسی!
[8] "آینده درگیسی، ایکینجی جیلد، ایکینجی چاپ، اران و مسئله آزربایجان صحیفه: ۹۲۱–۹۲۶ تهران ۱۳۵۱ ماحمید افشار یزدی "
[9] " آینده درگیسی، دوردونجو جیلد، ۱۳۵۲ اینجی ایل، صحیفه ۱۳۱، ماحمید افشار یزدی "
[10] "مهتابب" ژورنالی ۱۳۱۷
[11] ایران راسیستی حاکیمییتی بو فاشیست دوشونجلی اینسانيً ۶۲ شهریور ۱۳۸۵-جی ایل تاریخینده پاکدشت ده راسیتی دوشونجه سینه گوره تقدیر ائتدیلر.
[12] "یادگار" ژورناليندا ۱۳۴۴-جو ایل
[13] "یادگار" ژورناليندا ۱۳۴۴-جو ایل
[14] (جلال آل-احمد (۱۳۵۷) ، ضیالیلارین خیدمتی و خیانتین‌ده، تئهران، خارزمی نشرلری، ۲-جی جیلد، ص.۱۳۸
[15] (جلال آل-احمد (۱۳۵۷) ، ضیالیلارین خیدمتی و خیانتین‌ده، تئهران، خارزمی نشرلری، ۲-جی جیلد، ص.۱۴۶
فارس دیلی ایله ادبییاتی قورومونون آنا دیلینده ائگیتیمه موخالیفتی
۱۳۹۲ -جی هجری گونش ایلی، بهمن (دۏندوران آی)، دوشنبه (دوز گۆنۆ) تاریخینده؛
فارس دیلی ایله ادبیاتی قورومونون ایرانداکی فارس اۏلمایان، آنا دیللرینین اؤیره‌نیلمه‌سینه قارشی چیخمالاری ییغینجاغیندا سؤیله‌نیلن گؤرۆش ایله سۏنوجلاری‌نین فارسجادان تۆرک دیلینه ترجۆمه سی؛
فارسی دیلی ایله ادبیاتی قورومونون (فرهنگستان زبان و ادب فارسی) عۆضولرینین چۏخونلوغو؛ سۏن گۆنلرده ویلایتلرده، دؤولت طرفیندن اعلان اۏلموش، آنا دیلینده تحصیل مؤوضوعسونا قارشی چیخاراق، بو مۏوضوع‌نو فارس دیلینه بیر جیددی تهلۆکه، ائلهجه ده بو دیلی سۏلغون‌لاشدیرماق اۆچۆن بیر سوء قصد اۏلاراق دَگَرلندیردیلر.
مهر خبر آژانسی‌نین راپۏرونا گۆره، اؤلکه تحصیلینی آراشدیرما ایله پلان‌لاشدیرما قورومونون باشقانی، حجت‌الاسلام بهرام محمدیان، ۱۳۹۲-نجی ایل، بهمنین یئددیسی (دۏندوران آی) بو گۆن دوشنبه نین (دوز گۆنۆنۆن) گۆن اۏرتاسینداکی تحصیل ناظیرلیگینین، فارس دیلی- ادبیاتی قورومونون باشقان هابئله عۆضولری ایله بیرگه تۏپلانتی‌سیندا، بعضی رسمی ساعاتلارینین مکتب درس‌لیگی هفته‌لیک درس جدول‌ینده، دانیشیق، کیتاب اوخوماق، اینشاء (گوزه ل یازی یازماق) یئرلشدیرمه‌سی مؤوضوع‌سونو وورغولایاراق سؤیله دی: بوندان اؤنجه مکتبلرده ۴ ساعات‌لیق بیر مۆددت عرضینده فارس دیلی- ادبیاتینی تدریس ائلییردیک ؛ گؤزه ل یازی یازماق (انشاء) مؤوضوعسو دا اۏنونلا قاریشیق هابئله بیرگه شکیلده یئرینه یئتیریلیردی. آنجاق تعلیم- تربیه ایشلری اۆزره یۆکسک قورومون سۏن قبولون گؤزله‌ین، یئنی تحصیل قالیبینده؛ گؤزل یازی یازماق، کیتاب اوخوماق مؤوضوعسو مستقل شکیلده یئرلشه‌رک بۆنۆ گؤسته‌ریر.
فارس اۏلمایان آنا دیللرده تحصیل اۏلمامالی‌دیر، منجه بو دیللرده یالنیز آراشدیرما آپاراق!
حجت‌الاسلام محمدیان فارس الیفبا ایله یازی قایدالارینا تۏخونماقلا، سؤیله دیلینین دی: بیزیم آند- آنلاشمامیز، فارس دیلی ایله ادبیاتی قورومونون الیفبا هابئله یازی قایدالارینا عمل ائتمکدیر. من اؤزۆمۆ قاتی شکیلده بو مؤوضوع‌دان یان ساخلاییرام. شوبهه سیز بو مؤوضوعدا فارس دیلی- ادبیاتی قورومونون بیزه ایذین وئردیگی بیر سیرا گؤزیوممالاردا (ایستیثنالاردا) وار ایدی. آیریجا، بیز فارس دیلینی درسلیک کیتاب‌لاریندا داهادا آرتیق‌راق یۆکسلت‌مک ایسته‌دیک. درسلیکلرده اؤزللیکله، اۆمیدیمیز وار ایدی تمل بیلگی‌لرده اۏلان ۸۰۰ یابانجی سؤزجۆیۆ سئچیب؛ فارس دیلی ایله ادبیاتی قورومونا وئرَک. دیل قورومو اۏنلاری، تئزلیک‌له اینجه‌له‌یه‌رَک فارس کؤکنلی یارارلی قارشیلیغنی بیزه تانیتدیرسین. نه ایسه بیزیم بیر سیرا دَگرلی یازارلاریمیز اؤز احتیاج‌لاری اۆزۆندن درسلیک کیتابلارینین یازیلماسیندا سئچیمینه ده أل آتدیلار.
اۏ، یازی دۆزه‌لیشی ایشینه ده (رئداکته ائتمه) تۏخوناراق دئدی: بۆتۆن درسلیک کیتابلارینین اؤز یازی دۆزه‌نله‌ییجیسی واردیر. آنجاق بیر سیرا ایش آغیرلیغی بیزیم بو مؤوضوع‌یا دیققت یئتیرمه‌گیمیزین آزالماسینا گتیریب چیخاریر. بونونلا بئله درسلیکلرده دۆزه‌لیش ایشینده اکسیک‌لی‌گین باش وئردیگی نه‌دَ‌نه گؤره گئرچکلیگی اۏلمایان مؤوضوع گؤرۆنۆرسه، اۏنون دۆزه‌لیشچی‌سی جریمه اۏلوناجاق دیر. نه ایسه منیم اینانجیما گؤره دۆزه‌لیش ایشی‌نین بیر سیرا مؤوضوع‌لاری دۆزه‌لیش ائده‌نین ذؤوقوندان آسیلی دیر. تحصیل ایشلری اۆزره آراشدیرما هابئله پلان‌لاشدیرما قورومونون باشقانی سؤزلرینه داوام وئردی؛ من دئمیرم ۱۱۵۰ باشلیق‌لی درسلیک کیتابی، سۏرو‌ن‌سوز هابئله یانلیش‌سیز دیر، آنجاق دۆزه‌لیش آپارماق ایشلرینده بیزیم اؤنجه‌لیک وئردیگی‌میز یاخود سیزینده یاردیمی‌نیزی دیله‌ین سیرا یئنی کیتابلاریمیز اۆزَرینده دیر. اۏ، سؤزلرینین داوامیندا فارس دیلی- ادبیاتی قوروموندان اۏلان، اؤز ایسته‌ک‌لر لایحه سینی ده وورغولایاراق، دئدی: من چۏخ سئویرم دیل قورومونون، فارس دیلینین اؤیردیلمه‌سی ایشینده هانکی علمی یؤنتم‌لرین اۆزَرینده اۏخوماق هابئله اینجه‌لمک ایشلرین یۆرۆتدۆیۆنۆ بیزه دئسین. بو ایشه گؤره اساسنامه‌سینده نه‌لر گتیردیگینی سؤیله‌سین؟ بیز سۏن ایللرده افغانیستان اؤلکه‌سینه درسلیک کیتابلاری یازدیق. باخمایاراق؛ بیزیم بو مؤوضوعدا، افغان آرخاداش‌لاریمیزلا بیر سیرا گؤرۆش آیریلیق‌لاری‌میز دا وار ایدی. آنجاق بۆتۆنلۆکله فارس دیلینی اؤیرَتمک مؤوضوع‌سوندا؛ دایانا بیله‌جه‌ییمیز عئینی حالدا گۆوَنلی بیر متن-ین اۏلمادیغینی گؤردۆک.
حجت‌الاسلام محمدیان آیریجا تمل درسلیک کیتابلارینین تاجیکیستاندا یاییلماسینا تۏخوناراق، بیلدیردی: ایندی تاجیکیستان بیزدن، ایلک مکتب صینیفلرینین درسلیک کیتابلارینین یازیلیب باسیلماسین ایسته‌ییب دیر. آنجاق منیم سۏرغوم بودور؛ بو مؤوضوعدا بیزدن هانکی یاردیم ایله حیمایه‌لر اۏلوناجاق دیر؟ بیز مدنیت هابئله ایسلامی ایلگیلر قورومو ایله گؤرۆشه‌رَک دانیشیقلار آپاردیق، آنجاق بیر شئی أله گتیرَ بیلمه‌دیک.
فارس دیلی ایله ادبیاتی قورومونون بیزه یاردیم ائتمه‌یینه اۆمیدیمیز واردیر. اؤزللیکله ده، تحصیل ناظیرلیگینین چئشیدلی دیشاری اؤلکه هابئله قوروملاری ایله اۏلان موقاویله‌سینده فارس دیلینین اؤیرنیلمه‌سی ده گؤزه دگیر؛ آنجاق بونون اۆچۆن یازیلی بیر یؤنته‌میمیز یۏخدور. اۏ، سؤزۆنۆن آردیندا دئدی: ایراندا فارس دیلینین اؤیرنیلمه‌سینده کی گلیشمه‌یه دۏغرو گئدیشاتی، بیزیم اۆچۆن ماراقلی دیر. آنجاق بو مؤوضوعدا آراشدیرما آپاریلماماسی‌نین سببی بیزه آیدین دگیل دیر.
فارس دیلینی اؤیرَتمک‌ده بیزیم دایاناجاغی‌میز بینؤوره، معیار فارسجا دیر؛
بو ییغینجاغین داوامیندا فارس دیلی ایله ادبیاتی قورومونون باشقانی، حداد عادل؛ حجت‌الاسلام محمدیانین سؤیله‌دیک‌لرینه ایشاره هابئله آیدینلیق گتیرمک‌له کی؛ بیزیم اؤلکه‌میزده علم‌لرین اؤیردیلمه‌سی مؤوضوع‌سوندا جیددی یاناشما یۏخدور، دئدی: سعدی قوروموندا، فارس اۏلمایان‌لارا فارسجانی اؤیرَتمک بیزیم آنا پلان‌لاری‌میزدان بیری دیر. کئچن ایللرده (مدنیت له ایسلامی) علاقه‌لر قورومونون، فارس دیلین، فارس دیللی اۏلمایان‌لارا اؤیره تمک اۆچۆن ایختیصاص تاپمیش ایش گۆجۆ ساییسی ۱۱ نفر ایدی. آنجاق بیز سعدی قوروموندا بو مقصد اۆچۆن ۲۰۰ نفر ایختیصاص وئرمیشیک. اۆسته‌لیک بیر نفرده اؤیرَتمک‌له آراشدیرما ایشی اۆزره کؤمک‌چی معاون اۏلاراق، اۏنون اۆچۆن تدارۆک گؤرمۆشۆک. بونلارین سیزین ایشی‌نیزه ده فایدالی اۏلماسینا اۆمید ائدیریک. اۏ سؤزۆنۆن آردیندا دئدی: جناب محمدیانین سۏرغوسونون جاوابیندا آچیقجاسینا دئمه‌لییه‌م، فارس دیلینی اؤیرَتمک ساحه سینده بیزیم دایاناجاغی‌میز بینؤوره، معیار فارس دیلی‌دیر. شوبهه‌سیز دایاندیق‌لاری یئر هابئله مؤوقع‌لری بللی اۏلان باشقا دیللرده وار دیر. آنجاق بیزیم اۆچۆن اؤیرَنیلمه‌سی گرَکلی اۏلان دیل، فارس دیلی دیر.
فارس دیلی ایله ادبیاتی قورومونون عۆضولرینین یئرلی دیللرین تحصیلنه قارشی وئردیکلری منفی تپکی ایله جاوابلاری؛
بو ییغینجاغین داوامیندا، فارس دیلی-ادبیاتی قورومونون عۆضوی؛ اۆز قیسسا دانیشیغیندا بورادا اۏرتایا قۏیولان مؤوضوع‌لارا تۏخونماقلا، دؤولت طرفیندن یئرلی دیللرین اؤیرَدیلمه‌سی مسئله‌سینه ایشاره ائدَرک دئدی: دؤولت گرَک یئرلی، آنا دیللرین اؤیردیلمه‌سی ایشینه بیر باشا قۏشولماسین. بیزیم رسمی دیلیمیز اۏلان معیار بیر دیلیمیز وا ردیر. دؤولت اۏنو اونوتماق ایسته‌ییب، یئرلی دیللرین ساحه‌سی ایله مشغول اۏلسا، بیزیم ایشی‌میز چۏخ پیس هابئله نیسگیل‌لی دوروما دۆشه‌جک دیر.
مرادی کیرمانی‌نی ایله تؤر-تؤکۆنتو تحصیل ناظیرلیگی واسیطهسیله اؤنمسیز کیتابلارین آلینماسی باره ده نیطقی؛
فارس دیلی ایله ادبیاتی قورومونون بیر باشقا عۆضوی اۏلان هوشنگ مرادی کیرمانی‌دا بو ییغینجاق‌داکی دانیشیغیندا؛ مکتبلرده کیتاب اۏخوماق مؤوضوعسونا تۏخونماقلا دئدی: من ایندییه‌دَک، بیزیم مکتبلرده شاگیردلرین کیتاب اۏخوماق‌دان قاچاغان اۏلماماق‌لارین یا اۆز دؤندَرمه‌مک‌لرین چۏخ آز ائشیت‌میشم. بونون نه‌دنی ده کیتاب‌خانالاردا اۏلان کیتابلارین جذب ائدیجی اۏلماماسی ایله خوصوصی ذؤوق‌لارین اساسیندا آلینماسی دیر.
اۏ دئدی: تآسسوف وئریجی‌دیر کی؛ نشریات‌چی‌لارین چۏخو، تحصیل ناظیرلیگی طرفیندن آنباردا قالان، یازاری بیلینمه‌ین ساتیل‌مایاراق ألده قالان کیتابلارین آلینماسی‌نین خبرین بیزه وئریرلر.
اۆنیوئرسیته‌لره (بیلیم‌یوردلارا) گیریش سیناوینا (کنکورا) تأسسۆفلۆ باخیش:
فارس دیلی ایله ادبیاتی قورومونون بیر باشقا عۆضوی اۏلان، حسین معصومی همدانی؛ بو ییغینجاقدا دانیشاراق سؤیله‌دی: اوزون ایللر دیر، بیز تعلیم‌له تربیه سیستمی‌میزده باشاریق اَلده ائتمه‌نی یالنیز، بیلیم‌یوردلارا گیریش سیناویندان (کنکوردان) قبول اۏلماقدان عیبارت اۏلدوغونو تانیت‌دیرمیشیق. بیزیم بو گۆنکۆ اؤیرَنجی‌میزین هر نه‌یی بیلیم‌یوردا گیریش سیناوینا (کنکورا) خرجله‌دیگی اۆچۆن، اۏنون درس اۏلمایان کیتابلاری اۏخوماغا آزاد واختی قالماییر. بو دورومدا اینشاء دان سؤز گئده‌نده، اۏ دئییر: منیم بیلیم‌یوردا گیریش سیناویندا باشاری قازانماغیم اۆچۆن اینشاء هانکی یاردیمی منه ائدیر؟ اۏنون اؤز چئوره سیندن بو سۏرغویا آلدیغی جاواب ایسه: هئچ نه جاوابی دیر.
اۏ سؤزلرینین داوامیندا دئدی: بئله بیر تحصیل سیستمی‌میزین وار اۏلدوغو زامانا دَک، یاخشی دانیشماق‌لا یاخشی یازماغا دگَرلی اؤدۆل(جایزه) وئرمه‌دیگیمیزده، بو یانلیش داورانیش یئنه ده اؤز ترسه-دابانی اؤستۆنده فیرلاناجا قدیر. منجه اؤیرنجی‌نی تحصیل آلدیغی بۆتۆن علمی بوداقلاردا یازماغا مجبور ائتمک گرَکلی دیر.
آنا دیلینده تحصیل اۏلمامالی‌دیر؛ فارس دیلیندن باشقا اۏبیری آنا دیللرده آنجاق آراشدیرما آپاراق!
فارس دیلی ایله ادبیاتی قورومونون بیر باشقا عۆضوی اۏلان، محمد دبیر مقدم ده، یئرلی دیللرین اؤیرَنیلمه‌سی مؤوضوعسونا تۏخونماقلا دئدی: اؤنملی اۏلان ایش؛ بو دیللرین اۆزَرینده علمی ایشله آراشدیرما آپارماق دیر. بو دیللرین چۏخوندا چئشیدلی لهجه ایله شیوه لر وار دیر. اۏنا گؤرَده بیزیم بو دیللرین هر هانکی لهجه‌لریندن بیرین اؤیرَتمک اۆچۆن سئچدیگی‌میز تقدیرده چۏخلو چتینلیک هابئله مسئله لر ایله اۆزَلشمه‌لی اولاجاغیق.
آنا دیلی اؤیرَنیلمه‌سی‌نین حددی موعین‌لشمه‌لی دیر
فارس دیلی ایله ادبیاتی قورومونون بیر باشقا عؤضوی اۏلان بهاء الدین خرمشاهی دا، دبیر مقدمین ماراقلاندیغی مؤوضوع‌یا تۏخونماقلا دئدی: دؤولت گرَک آنا دیلینین حیدودون موعین‌لشدیرسین؛ آنا دیلینین نه قدر یا هانکی شکیلده اؤیردیله‌جه‌یین دئسین. اۏ درسلیک کیتابلارینین یازی قایداسی لا الیفباسینادا ایشاره ائدیب سؤیله دی : تحصیل ناظیرلیگینین درسلیک کیتاب‌لاریندا آپاردیغی ایندیکی یؤنه‌تیم اؤزۆ یاخشی بیر یونه‌تیم دیر، آنجاق گرَک بو یؤنه‌تیمه فورصت وئریلسین.
بعضیلری دوشۆنۆرلر، بیر میللتی سئویب اۏنونلا ماراقلانماق، اۏ میللتین دیلینده تحصیل آلماقلا بیر معنادا دیر!
فارس دیلی ایله ادبیاتی قورومونون بیر باشقا عۆضوۆ اۏلان، سلیم نیساری دا بو ییغینجاقدا سؤیله دی: بعضیلری بئله دۆشۆنۆرلر کی بیر میللتی سئومک ائلهجه ده اۏنونلا ماراقلانماق، اۏ میللتین دیلینده تحصیل آلماقلا بیر معنانی داشی‌ییر، آنجاق بو مؤوضوع چۏخ تهلوکه‌لی دیر. بیز ایراندا بؤیۆک فردۏوسی‌نین، فارس دیلینه گۆجلۆ بیر دایاق یارادا بیلدیگی اۆچۆن شانس‌لی بیر میللتیک، اۏنا گؤره ده بیز ایندی ایسلام دینی‌نین یانیندا، بئله بیر دیلیمیز اۏلدوغونا گۏوه‌نیریک. نیساری وورغولادی: آنا دیلینین اؤیرَدیلمه‌سی مؤوضوع‌سوندا، سۏنرالار سیخینتی هابئله چتین‌لیکه اۆز به اۆز اۏلماماغی‌میز اۆچۆن؛ چۏخ احتیاط‌لی، دۆشۆنجه‌لی داورانمالییق.
آنا دیلینین اؤیرَدیلمه‌سی مؤوضوع‌سوندان سوء قصد ایله دوزاق اییسی (قۏخوسو) گلیر!
فارس دیلی ایله ادبیاتی قورومونون بیر باشقا عۆضوۆ اۏلان، فتح الله مجتبایی دا بو ییغینجاقدا؛ اؤلکه ده آنا دیلینین اؤیره دیلمه سی مؤوضوع‌سونون دیشاری اؤلکه لردن ایرانا گلمیش بیر مؤوضوع آدلاندیراراق سؤیله‌دی: بو مؤوضوع‌نون دیشاریدان ایرانا گتیریلدیگینه شۆبهه‌م یۏخدور، بوندان اؤنجه ده بو مسئله اینگیلیسین واسیطه‌سی له هیندوستاندا تجرۆبه اۏلوندو، ایندی ده اینگیلیس له، بیزیم قوزئییمیزده کی اؤلکه لر ایسته ییرلر بو مسئله نی ایرانا داشیسینلار. اۏ سؤزلرینین آردیندا: بیر میللتی گئریده ساخلاماق اۆچۆن أن یاخشی واسیطه اۏنون دیلینه دیققتسیزلیک ائتمکدیر، بیز ایراندا اؤز آنا دیللریمیزی، علم هابئله تحصیل دیللری کیمی ایشلتمک نیتینده اۏلساق، یۆزده- یۆز کئچمیشه قاییتمالی اۏلاجاغیق. اۏنا گؤره ده، بو مؤوضوع تهلۆکه لی‌دیر. ائلهجه ده اۏندان سوء قصد اییسی گلیر؛ دئدی.
بو ییغینجاغین سونوندا غلامعلی حداد عادل اؤز دانیشیغی‌نین بیر بؤلۆمۆنده وورغولادی: بیزلر مۆوققتی اۏلان هابئله اؤز فایدا‌سیز قوروپ‌لاشما قازانجیلاری أله گتیرمک یۏلوندا؛ فارس دیلی تک میللی سرمایه‌لری‌میزی خرجله‌مه‌مک اۆچۆن چۏخ آییق-ساییق اۏلمالی‌یق..
Qaynaq:
https://bit.ly/2HkDhxW
http://www.navidazerbaijan.ir/Fa/News1977.asp
www.peykeiran.com/Content.aspx?ID=72517
سۏﻥ ﺳؤﺯ
تاریخی اثرلر جمعیتین مدنیتی هابئله اۏنون زیروَسینده هر بیر میللتین دیلی ایله بیرلیکده اۏ میللتین نیشانه‌لری ایله کیملیک شهادتنامه‌سی‌دیر کی، بو دا میللتین اوزون زامان کئچمیشیﻧﻴﻥ تاریخی سئیرینی گؤره‌نه معنا وئریر. اۏ میللتین، تۏرپاغی‌نین بۆتۆن ناخیشلارینی، اویغارلاشما (مدنی) حادثه‌لرینی سئیر ائدیب، اۆزه چیخارماق‌دا، واسطه‌چی‌لیک گؤسته‌ریرلر. ایسته‌نیلن تۏپلومون کئچمیش نسیل‌لری‌نین مدنیتی سارسیلمازلیق ایلکه‌له‌رینه ائله گؤسترمکﻟﻪ داوام ائتدیریلمه‌لی‌دیر. یئری گلدیکده اۏلان یئنی‌لشمه‌لر، دۆزلیشمه‌لرده ایلکین قورولوشو هابئله وارلیغیندان قیراغا چیخماسین.
دۆزۆنۆ دئسک؛ هر بیر میللتین تاریخی بۆتۆن علاوه‌لری ایله اۏ میللتین وارلیغی هابئله یاتیریمی( سرمایه‌سی) دیر. ایستر ایچه‌ری‌دن، ایسترسه ده اجنبی‌لر طرفیندن اۏنون هۆجومو، تحریف ائدیلمه‌سی، محو ائدیلمه‌سی، ساختاکارلیق یاخود دانماق عینی‌له تالان‌چی‌لیق کیمی‌دیر. ماددی ایمکانلارین ائلهجه ده مۆلک‌لرین دگیشدیریلمه‌سی یاخود محو ائدیلمه‌سی، ایندیکی تۏپلوم، میللت هابئله اؤلکه‌نین وارلیغینی تالان ائتمک له برابر آنلام‌دادیر.
جمعیت عۆضولرینین یا دا اؤلکه‌نین میللی اشیالاری ائله‌جه‌ده عادت-عنعنه هابئله دینی ایله حقوقی جهت‌دن موﺼادیره اۏلونماق‌دان، یۏخ (محو) ائدیلمک‌دن هابئله باشقالاری طرفیندن منیمسه‌نیلمک‌دن قۏرونمالی‌دیر. دورغون ائله‌جه‌ده چالیشان املاکﻻرین هابئله تاریخی اﻳرثی میللتلرین ده بیر ﺣؤﮐﻤﻮ وار. اۏنلارین تۏخونولمازلیغینا تابع اۏلماق هابئله حؤرمت ائتمک گرک‌دیر.
بیر میللتین کئچمیشین‌دن قالان هر شئیین، تاریخی‌سۏوخانین اؤنَمینه ائلهجه ده دَﮔﺮینه داییر بو قیسسا ایستینادلا سۏنراکی صحیفه‌لرده اساس‌لی هابئله آیدین سندلری اۆزه چیخارماغا چالیشدیق؛ سندلری آچیق-آیدین، آرا سیرا دا گیزلی طرفلری یاشایان، بیر میللتی قارشی فاشیستی هابئله مۆستملکه قصدلری داشییان مدنی سۆیقیریمی حقیقتی آختاران هر بیر وطن‌سئور اینسانا تکان وئرمک اۆچۆن چاﺗﺪیرماق دیر. اینانی‌لیر کی؛ میللتی‌میزه آچیقلانان بو سندلر، فارس فاشیزمینین، سوتونلاری‌نین اجتماعی تخریبات‌لارینی ایفشا ائدیب، ایران آدلی اؤلکه‌ده فارس اۏلمایان خالقلارلا اخلاق‌سیز هابئله اینسانا یاراشمایان داورانیشلا کارئکتئرلرینی تانیتدیریب، یارارلی آددیم آتمیش اۏلاق. خالقی‌میزین تاپتالانمیش آجی طالعینی دگیشمک‌ده هابئله اۏیانیشینا ائتگی بوراخا بیلک. یوخاریداکی آچیقلامالارلا، اؤتن یۆز ایللرده ایران کیمی تانینان اؤلکه‌ده اؤزللیکله تۆرک میللتینه قارشی تؤره‌دیلن مدنی جینایتلردن نومونه‌لری بوگۆن گؤزۆمۆزۆن اؤنۆنده‌دیر.
ایران تۆرک جمعیتی ائله‌جه‌ده بو اؤلکه‌نین آیری میللتلرینین بیلدیگی کیمی، قاجار حاکمیتی ایراندا تۆرک میللیت‌لی سۏنونجو شاهلیق ایدی. بو سولاله، 129 ایل حاکمیت سۆرَجینده اؤلکه‌نین سیاسی، اقتصادی ائلهجه ده سوسیال-مدنی گلیشمهسینین حرکت ﻮئریجی قووه‌سی کیمی منطیقﻟﻰ، حقیقی ائل‌بَی‌لیگه (دموکراسی‌یا) دایاناراق باشقا میللتلرین میللی حاقلارینا حؤرمتله یاناشیب، عینی زاماندا فارس دیلینین گلیشمه‌سینده تۆرک یازارلارلا شاعیرلرینین سۏنسوز خیدمت‌لرینی اونوتمایاجاقلار.
باخمایاراق اقتدار اۏرقانی‌نین سیاست‌چیلری ائلهجه ده قرار قبول ائد‌نلرین سهولری(تورک دۆشۆنجه بۏشلوغو) کیمی نه‌دن‌لردن یاناشی تاجیک (دری دیللی فارس آدلانمیش) میللتینین هابئله مرتجع شعوبیه شیعهچیلیگینه دایانان مۏللالارین اینگیلیسﻟﺮﻩ باغلی اۏلدوقلاری حؤکومتین گلیشمه پروقراملارینین قارشیسینا داش دیغیرلاتدیلار. آوروپالی مۆستملکهچیلرین گیزلی آخینلاری‌لا آیریجا آوروپا اؤلکه‌لرینین مۆستملکهچیلیک، عین حالدا آنتی‌تۆرک پروقراملاری ایله ماسۏنلار، سۏندا اینگیلیس مۆستملکه اؤلکهسینین آچیق موداخیله‌سی ایله محو ائدیلدیب، دئوریلدی.
مۆستملکه‌‌چی‌لر طرفیندن گتیریلدیگی اۆچۆن بو فاکت دا اۆزه چیخیر کی، ایران جمعیتی‌نین کسینلیکله چۏخونلوغو اۏ زامان تۆرکلر ایدی. مۆستملکه‌‌چی‌لر ایستر-ایستمز تاریخ یازماق، تاریخی، تۆرکلره قارشی تحریف ائتمک پروسئسین‌ده تۆرک ائلیتالارین‌دان ایستیفاده ائدیردیلر. هر حالدا، پهلوی حؤکومتینین قورولماسی ایله مۆستملکهچیلرین آنتی‌تۆرک پروقراملاری بیر قدر خاریجدن تاپشیریلدی. آیریجا مدنی جینایتلرین، آردینجا سیاسی-اقتصادی، هابئله سوسیال آیری-سئچکی‌لیکلرین حیاتا کئچیریلمه‌سی عملیات‌لاری‌نین بیر چۏخو قاجارلار دؤورۆنده همین دؤورده بئجریلن داخیلی عامیل‌لره تاپشیریلیردی. ایران تۆرک میللتینین تاریخی هابئله چاغداش ثروتﻟﺮینین عېرقېچې ایران مرکزلی فارس ألیله سیستئماتیک شکیلده محو ایله تحریف، تالان ائدیلمه‌سی پلان، خریطه هابئله آلتﻳﺎپی‌سینی رسمی‌لشدیریب، دؤولت میقیاسی قازاناراق ایجرا مرحله‌سینه گتیریب چیخاﺭﺩیلاﺭ.
سۏنراکی صحیفَه‌لرده سَندلرین آچیقلاماسیلا ایرانین فارس اۏلمایان ائتنیک قوروپلارینا اؤزللیکله ایرانشهری ایدئولوگییاسی ایله ایکی پهلوی حؤکومتینین هابئله ایسلام جومهوریتی‌نین سۏن یوز ایلدﻩکی فاشیست مۆستملکهچیلیک پروقراملارینین بیر حیسه‌سی گؤستریلیر.
آغیل‌لی هابئله دۆشونجه‌لی اۆخوجو بو صحیفه‌لری ورقله‌مکله ایران مرکزﻟﻰ فارس پان ایرانیست (بو گۆن اؤزلرینی ایرانشهرلی تانیتان‌لار) حرکاتین سۏن یۆز ایلده تؤرَتدیگی جینایتلرله ایران میللتلرینه، اراضیلرینه هانسی هابئله نئجه ساغالماز یارالار ووردوغونو آنلایاجاقلار.
-بیر میللتین تاریخی عابده‌لرینین داغیدیلماسی،
-دئموقرافیک ترکیبین مجبوری یئر دگیشمه‌سی،
-آسیمیلیاسییا مقصدلری ایله قاریشدیریلماسی،
-ویلایتلرین سرمایه‌لری مرکزده(اؤزَل‌لیک‌له فارس بؤلگَه‌لرینده) بیرلشدیریلمه‌سی،
-دؤولت هابئله حؤکومت ساحه‌لرینده حاکم ائتنیک اۏلمایان دیللرین قاداغان ائدیلمه‌سی،
-فارس اۏلمایان ویلایتلرین مۆحیطینین داغیدیلماسی،
-فارس اۏلمایان ولایت‌لرین یئرآلتی-یئر اۆستۆ ثروتﻟﺮینین تالان ائدیلمه‌سی،
-سای‌سیز-حساب‌سیز بیر-بیرین‌دن آغیر بو جینایتلرین بیرسیرا گؤرمه‌مزلیک‌دن گلمه‌سی،
یوخاریدا وورغولانان فاشیستی سیاستی، ﻋﯧﺮقچی‌لیق، مۆستملکهچیلیک دگیلسه نه‌دیر!؟ باشقا سؤزله فاشیزیم، ﻋﯧﺮقچی‌لیق مۆستملکهچیلیک اؤلچوسۆ هابئله معیارلاری نه‌دیر؟
اۆسته وورغولانان عمومی باخیشدا نه اۆچۆن ایران آدلانان اؤلکه‌نین قاجارلارین سۏنونا قدر پارچالانمامیش بیرسیرا آیری دۆشنلر بیرلشیب. بو اؤلکه‌ده چئشیدلی میللتلر آراسیندا اَن آز فرق‌لر له آیری -سئچکی‌لیک، سیاسی-اقتصادی، سۏسیال هابئله طبیعی آسیلی‌لیق اۏلمادان حؤکم سۆرۆردۆ. آنجاق سۏن یۆز ایلده آیری-سئچکیلیگین، تحریفین، غصب‌کارلیغین، داغیدیلماسینین ائلهجه ده عمومیتله مۆستملکه‌چی‌لیگین چئشیدلی اصول هابئله فۏرمالاری حاکیم میللتین خئیرینه یۆرۆدۆلۆر. ایلکین مدنیت‌دن دیل حقوقلارین‌دان محروم ﻓﺎرس اۏلمایان میللت‌لره ضربه‌لر وورولور. بو ساده، چۏخ اؤنَملی حادثه‌یه منطیق‌له یاناشماساق، یالنیز کۏبود هابئله آنلاشیلماز سۏنوج چیخاراجاغیق.
جۏغرافی هابئله سیاسی باخیمدان ایندی ایران کیمی تانینان اؤلکه، تاریخ بۏیو واحید یاخۏد فرقلی بیر قورومو اۏلماییب. باشقا سؤزله، بو جۏغرافییانین ایندیکی گؤرکَمی‌نین ترسینه اۏلاراق، بورادا یئر کۆره‌سینین آیری جۏغرافییالاری کیمی، بشر اویقارلاشماسی‌نین (تمدونو-نون) بۆتۆن تاریخ بۏیو چئشیدلی فۏرمالار، مزمونلار ایله سرحدلرله اؤز فرقلرینی هابئله بیرلَشیگینی گؤرمۆش‌دۆر.
بو یازیدا بو دیارین بۆتۆن تاریخینی تحلیل ائتمه‌گه کؤند اۏلماسا دا، یوخاریداکی وورغولانان حادثه‌لرین اساس نه‌دن‌لرینی عومومیلشدیرمک، ائلهجه ده منطیقی اساسلان‌دیرما هابئله ایناندیریجی ایستینادلارا دایاناراق؛ چاتیشمازلیغین دۆگۆنلرینی آیدینلاش‌دیرماق‌لا ﺣﻞلینی آچماغا، چالیشماق نیتیندَه‌دیر.
سندلر حقیقتین گؤسته‌ریشی دیر، هابئله اؤز سؤزۆنۆ دئییر، ائلهجه ده بوندان آرتیق آچیقلاماغا گرک قالماییر.
"فرهاد حکیم‌زاده"نین ۱۵۰ تاریخی کیتابینین جرراحییه‌سی!
پهلویﻟﺮ چاغیندا ایراندا تۆرکلرین ضررینه بیر چۏخ یئرلرده آرخئولوژی قازینتی‌لار آپاریلمیش دیر. هارادا بیر شهر، کند هابئله بؤلگه‌ده تۆرکلره آیید اثر تاپیلیب‌دیرسا، بو تاپیلمیش ایزلر ایتیریلمش، اؤت‌باسدیر ائدیلیب یاخود گؤرۆندۆگۆ کیمی یۏخ ائدیلمه‌کدَدیر، یۏخسا آوروپا ایله آمئریکا موزئی‌لرینه ساختاکارلیق نیتی‌له گؤندریلمیش‌دیر. اۏنلار یئر اۆزۆنده اۏلان تورکلره آیید هر بیر تاریخی اثری محو ائدیب، یئرینده دؤولت یا دا استراحت بینالاری‌لا یاشیل‌لیقلار تیکمیش‌لر. بونولا دا اۏ تاریخی سۏوخادان (ایرث‌دن) اثر، علامت قالماسین.
بو داغینتیلارین چۏخونلوغو آذربایجانین بؤیۆک شهرلرینده، اؤزَل‌لیک‌له تبریز ایداره‌چیلیگی‌نین سیموۏلو اۏلان بۆتۆن حؤکومت سارای‌لاری‌نین عرصه‌دن بۆتۆنلۆکله سیلیندیگی، تاریخی تبریز شهرینده حیاتا کئچیریلیب. پان ایرانچیلار آذربایجان تۆرک تاریخینین اؤزَرینده اۏلان هر شئیی محو ائتمک اۆچۆن أللریندن گلنی اسیرگهﻣﻪمیش‌لر. حتتا موزئی‌لره چۏخ تهلۆکه‌سیز باخیشلا بئله بیر سیرا تحریف، سیلمه ایشلری همین یئرلرده تاریخی ساختالاشدیرماق اۆچۆن حیاتا کئچیریلمیش‌دیر.
سۏن یۆز ایلده اویغارلیق سۏوخا ایداره‌سی(میراث فرهنگی) یاخود قورومو همیشه پان ایرانیست حرکاتی طرفیندن أن چۏخ داخیل‌دن اۏلانلارا تاپشیریلمیشدیر. بو پروسئس حتتا اۏ حده چاتیب کی، فرهاد حکیم‌زاده آدلی شخص تاریخی آراشدیرما بهانه‌سی ایله بریتانییانین؛ لۏندۏن شهرینده یئرلشن میللی کیتابﺧﺎناسینا ایللر بۏیو گئدیب-گلدیکده گیزلی شکیلده تۆرکلرله علاقه‌لی کیتابلاردا اۏلان سند ائلهجه ده اثرلری(بو یازی ایله سندلر ۱۶-جی یۆزایلﻟیگه عایید اۏلان تاریخی هابئله دگرلی کیتابلارین صحیفه‌لرینه شامل اۏلور.) تاریخی ساختالاشدیرماق اۆچۆن جراحی پیچاق‌لا آییریب، محو ائدیلیبﺩﻳﺮ. آنجاق عمللری ایفشا اۏلوندوق‌دان سۏنرا، وورغولانان ۱۵۰ تاریخی اثرلری یۏخ ائتمک، هابئله کیتابﻹﺮی زده‌له‌مک جینایتینه گؤره موحاکیمه اۏلونوب، ۸ ایل توتساق‌لا ۳۰۰ مین پوند ایستئرلینق پول جزاسینا محکوم ائدیلدی.
۱ آذر ۱۳۸۷ - ۲۱ نوامبر ۲۰۰۸-جی ایلده اۏ، فرهاد حکیم‌زاده آدلی زنگین بیر ایرانلی(فارس کؤکنلی)، مدنی- عیرقچی جنایتﻟﺮینی اینگیلتره‌نین «گاردین قزهﺗﻪسی» درج ائدیب ائلهجه ده یازیر: کیتابخانانین بؤیۆک بیلیم‌سل (علمی) ایشچیلری «هاروارد بیلیم‌یوردو»نون یۆکسک تحصیل‌لی ناشیر هابئله دۆشۆنجه‌لی فرهاد حکیمزادﻩنین یۆز ایللر بۏیۆ میللی کۏللئک‌سییادا قۏرونوب ساخلانیلان ۱۵۰ کیتابی نئشترله یۏخ ائتمه‌سینه تعجب‌لنیرلر.
کیتابخانانین چاپ مجموعه‌سی بۏلۆمۆنۆن رهبری دۏکتور کریستیان ژئنسئن دئییر کی؛ اۏنون محو ائتدیگی کیتاب‌لا خریته‌لره قیمت قۏیماق مۆمکۆن دگیل. گاردین قزئته‌سی ژئنسئنین سؤزلرینه اساساً یازیر: «بو تاریخی اثرلر همیشه‌لیک محو اۏلوب، بو یارانی هئچ بیر یۏللا ساغالتماق اۏلماز. اۏ، ایندی یاخین شرق ایله چین آدلاندیردیغی‌میز یئره ایلک آوروپا سیاحتلری ایله باغلی بیر سیرا تاریخی ثبوتلاری محو ائتدی. من چۏخ غضب‌لی یم. بو وارلی آدام دۆنیا تاریخینده هر کسه مخصوص بیر شئیی یۏخ ائدیب».
هر حالدا پان‌ایران‌چی‌لارین جینایتلرینین نیت‌لری هابئله عمللری سۏن‌سوزدور. بیر نئچه سندله اۏنلارین مدنی جینایتلرینین هامیسی‌نی اۆزه چیخارماق اۆلمور. آنجاق، گؤرۆنن تانینمیش فاﺷﻴﺴﺖلرین چیرکین عمل‌لرینی اۆزه چیخارماق‌دا میللتیمیز طرفیندن داوام ائد‌یله‌جک، آیریجا گئرچَیه اینانان‌لار اۆچۆن دؤنۆش نقطه‌سی کیمی بو جینایتلردن بیر سیراسینی وورغولاماغی میللتی‌میزه یارارلی اۏلدوغونا ایناﻧﻣﺎلی‌ییق.
بازار گۏنی، ۴ اردیبهشت ۱۴۰۱
قایناق:
۱ - https://bit.ly/3SDZVlw
۲ - www.tribunezamaneh.com/archives/7925
۳ - www.bbc.com/persian/arts/2008/11/081121_sh_defaced_books
نومره:۱
سند نومره:۱-۲
سند نومره:۲-۲
سند نومره:۳-۲
هشت بئهئشت سارایی (قوزئی باغی)
ایشرتاباد مالیکانه‌سی»، «گولوستان سارایی»، «فرهاد و شیرین باغی» و «شیمال باغی» کیمی ده تانینان تبریز شهرینین تاریخی مالیکانه‌لرین‌دن بیری‌دیر. بو مالیکانه قاراقویون‌لو، آغ قویون‌لو، صفوی و خصوصیله قاجارلار دؤورلرینین موهوم تیکی‌لیلرین‌دن بیری اولسا دا، پهلویلر دؤورونده داغیدیلمیش و اراضی‌سینین بیر حیسه‌سین‌ده تختی ایدمان ایستادیونو، بعضی دؤولت ایداره‌لری و تبریز حبسخاناسی تیکیلمیش‌دیر.
هیجری ۳-۴-جو عصرلردن تبریزه سفر ائدن جوغرافیاشوناسلار و توریستلر بو شهر حاقیندا چوخ واخت سلطانلار، شاه‌زاده‌لر و ناظیرلر طرفیندن تیکیله‌ن و اؤز آدلاری ایله تسیس‌چیلری تانینان مؤحتشه‌م و گؤزل بینالار، سارایلار و مالیکانه‌لر حاقیندا یازیرلار.
بو تیکی‌لیلرین بعضیلری زامان کئچدیکجه و زلزه‌له‌لر نتیجهسینده داغیلیب، بیر چوخلاری ایسه پهلوی لر دؤورونده قصداً داغیدیلیب و ایندی اونلاردان اثر-علامت قالماییب. بعضیلری ایلکین بؤیوکلویون‌دن و شؤهرتین‌دن خبر وئره‌ن خارابالیغا چئوریلمیش، چوخ آز حیسه‌سی ایسه تیکینتی واختینین یاخین‌لیغی و قییوملارینین دقتی سببین‌دن دئمک اولار کی، توخونولماز قالمیش‌دیر
سند نومره:۴-۲
تبریز باغینین کوللئک‌سییاسی و قاپی‌سی
باغمیشه کوللئک‌سییاسی تبریزین دیگر تاریخی عابده‌سی‌دیر. اراضی‌سینین چوخ حیسه‌سی پهلویلر دؤورونده داغیدیلیب، لاکین باغمئشه داروازاسینین قالیقلاری هله ده دئمک اولار کی، خارابالیق کیمی دورور. بو قاپی دانئشسرا میدانین‌دا، جومهوری کوچه‌سینین باشلانیشی، شهر ایجرا حاکمیتی (فرمانداری ) خیابانین‌دا یئرلشیر و بو اثر ۳۰ ایول ۲۰۰۵-جی ایلده ۱۲۲۲۳ قئیدیات نؤمره‌سی ایله ایرانین میللی اثرلریندن بیری کیمی قئیده آلینیب.
سند نومره:۵-۲
بو شکیل ۱۹۰۶-جی ایلده آبراهام والئنتینه ویلیامز طرفیندن چکیلیب. بو قالا جلاییریلر دؤورونده تیکیلمیش‌دیر. بو قالا ۱۴-جو عصرده ایستیفاده ائدیلیب، لاکین تیکیلمه تاریخی معلوم دئییل ایندی.
سند نومره:۶-۲
زوبئی‌ده سارایی - تبریز
بو شکیل ۱۸۵۱-جی ایلده فرانسیز رس‌سامی و سیاست‌چی‌سی ائوگئنی فلاندین طرفیندن تبریزده‌کی زوبئی‌ده سارایین‌دان و مالیکانه‌سین‌دن چکیلمیش‌دیر. بو بینا داغیدیلیب و حاضردا مؤوجود دئییل. ۱۸۳۹-جو ایلده فرانسا رس‌سام‌لیق آکادئ‌مییاسی ایرانین قدیم اثرلرینین قئیدلرینی و پلانلارینی و خریته‌لرینی حاضرلاماق اوچون بیری رس‌سام، دیگری مئمار اولان ایکی نفری بو اؤلکه‌یه گؤندرمیی قرارا آلیر. بو مقصدله موسابیقه کئچیریلدی و نهایت، ائوگئنی فلاندئن و پاسکال کوستئ موسابیقه‌نین قالیبی اولدولار و میلادی ۱۸۴۰-جی ایلده (هیجری گونش ایلی ۱۲۱۹) محمد شاه قاجارین دؤورونده پاریس‌دن ایرانا یولا دوش‌دولر. دؤولتین وئردگی لازیمی کووردیناسییا و سره‌نجاملارا گؤره اونلار همیشه یئرلی حؤکمدارلارین دستهﮔﻴﻧﻪ مالیک اولموشلار.
دؤولتین وئردیگی لازیمی کووردیناسییا و سره‌نجاملارا گؤره اونلار همیشه یئرلی حؤکمدارلارین دستیینه مالیک اولموشلار. فلاندئن و کوستون سیاحتی ایکی ایلده‌ن چوخ داوام ائتدی و اونون محصولو ایرانین قدیمی اشیالاری حاقیندا حئسابات‌دان علاوه، ۱۸۵۱-جی ایلده پاریس‌ده نشر اولونان "ایرانا سیاهت" آدلی چوﺥجیلدلیک کیتاب‌دیر. فلاندئن ایرانا سفرین‌دن اول الجزایر میس‌سییاسینا اورادا "فراﻧﺴﭕﺰ اوردوسونون اوغورلارینین شکیللرینی چکمک اوچون گئتمیش‌دی و ایران سفرین‌دن سونرا مئسوپوتامییادا یئنی کشف ائدیلمیش نئینوا شهرینه ده گئتمیش‌دی. پاریس‌ده نئینوانین تاریخی عابده‌لری حاقیندا کیتابین نشرینه ده نایل اولموش. اونلار ایرانین دئمک اولار کی، بوتون تاریخی و قدیم عابده‌لرینی (خوراسان و خزر دنیزی ساحلییانی استثنا اولماقلا) زیارت ائتمیش، بوتون قیمتلی و دیرلی تیکی‌لیلرین رسملرینی یاراتمیشلار.
سند نومره:۷-۲
گؤیالپ سارایی و مالیکانه‌سی – تبریز
بو شکیل ۱۹۰۶-جی ایلده آبراهام والئنتینه ویلیامز طرفیندن چکیلیب. بو مالیکانه آذربایجاندا ائلده‌نیز دؤورونده تیکیلیب و ایندی خارابالیغا چئوریلیب.
سند نومره:۸-۲
یئددی قولله شهر قالاسی - تبریز
بو بینا ۱۷-جی عصرده ایستیفاده ائدیلمیشدیر. حاضردا اونون چوخ جزعی بیر حیسه‌سی خارابازار اولاراق گؤرونمک‌ده‌دیر.
سند نومره:۹-۲
دوشرگه مولکونون مالیکانه‌سی - همدان‌دا
بو شکیل ۱۸۵۱-جی ایلده مالیکانه‌نین تام ایشلک زامانی ائوگئنه فلاندئن طرفیندن چکیلمیش‌دیر. بو مالیکانه ده پهلویلر دؤورونده داغیدیلیب.
سند نومره:۱۰-۲
ایقبال-اول-سلته‌نه مالیکانه‌سی - تبریز
بو شکیل ۱۸۵۱-جی ایلده مالیکانه‌دن ائوگئنئ فلاندئن طرفیندن چکیلمیش‌دیر. بو مالیکانه ده پهلویلر دؤورونده داغیدیلیب.
سند نومره:۱۱ -۲
اولو قاپی سارایین‌دا هرمخانا مالیکانه‌سی - تبریز
بو مالیکانه پهلویلر دؤورونده اولو قاپی سارایین‌داکی بوتون تیکی‌لیلرله بیرلیکده داغیدیلیب.
سند نومره:۱۲-۲
تبریز شهرینین خریطه‌سی. بو خریطه‌نین چکیلمه تاریخی معلوم دئییل، لاکین ۱۸۲۷-جی ایلده تاپیلیب.
سند نومره:۱۳-۲
َقئید:تاپیلما آکتی خریته‌نین اوزرینده روسجا یازیلیب
سند نومره:۱۴-۲
شاه قده‌م کاروانساراسی - قزوین
بو بؤیوک کاروانسارای قاجارلار دؤورونده تیکیلیب، لاکین حال-حاضردا ساهاب‌سیز بیر مکان کیمی داغیلماق‌دادیر و آیداتی اورقانلار طرفیندن قورونماسینا هئچبیر تدبیر گؤرولمییر.
بو کاروانسارای مولوی کوچه‌سین‌ده، شهید انساری کسیشمه‌سین‌دن یئرلشیر و بو اثر ۱۱ آوقوست ۲۰۰۵-جی ایلده ۱۲۶۱۱ قئیدیات نؤمره‌سی ایله ایرانین میللی اثرلریندن بیری کیمی قئیده آلینیب.
سند نومره:۱۵- ۲
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
داخیلی ایشلر ناظیرلیگی
اینتیظامات( دۆزن )
ایداره...................
شعبه ....................
تاریخ: ۵، آی ۳ ایل ۱۳۱۳
نۆمره ۳۴۴۳
۸۶۷
علاوه ................
بؤیۆک فارس ویلایتی( ائلی )
چادیرلاردا یاشایان کؤچَری تۆرک اۏیماقلاری لا اۏنلارین عائیله لرینی مسکونلاشدیرماق دؤنَمینین باشلاندیغی بو چاغدا؛ مسکونلاشدیرماق مأمورلارینا؛ تۆرک اۏیماقلارینین أسکی بؤلۆم، قبیله ائلهجه ده عشیرت آدلارینین سیلینمه‌سینه تاپشیریق وئریلمه‌سی اویغوندور. کؤچه‌ری تۆرک اۏیماقلارینین اؤز اسکی عشیرت له بؤلۆم آدلاری ایله دگیل، بلکه اۏنلارین مسکونلاشدیقلاری یئرین آدی ایله آدلاندیریلمالاری گرکلی‌دیر.
"گیزلیجه"
۲۷۷۰ سایی
//فارس ایله لیمانلار (بنادر) ویلایتینین نۏت دفترینده یازیلسین//
تاریخ: ۱۲/ ۳ / ۱۳۱۳ هیجری گۆنش تقویمی
ساییلی(( ۲۷۷۰)) له ۱۳۱۳/ ۶/ ۷ تاریخلی یوخاریداکی یازینی بیلدیرمک ائلهجه ده اۏنون
ماده لرینی ایجرایا قۏیماق اۆچۆن دامغالاناراق.
( مؤهۆرلنه‌رک) ایمضالانسین.
سند نومره:۳
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
۲۷/۰۶/ ؟؟۱۳ تاریخینده
حساب ۲۰
علاوه: ۳۱/۰۱/۱۳۲۶تاریخلی ۱۰۳۵
باش ناظیرلیگ
-------------------
ایران دیل قورومو (فرهنگیستانی)
داخیلی ایشلر ناظیرلیگینه داخیل اۏلان آزربایجان-همدان-قوروس(گروس)-محلات-اصفهان‌لا کیرمان کندلرینین ایرانجا اۏلمایان آدلارینین سیاهیسی هومایون حضرتلری شاهلار شاهی‌نین گؤستریشی ایله گؤنده‌ریلیر، اۏنا گؤره ده سیز اؤیره‌نین، هابئله اویغون ایران آدلاری ایله دگیشین.
ناطیرلیک رهبری
هامیش مکتوبو:
اؤلکه‌نین کندلرله قصبه‌‌لرینین تۆرکجه-عربجه آدلارینا اویغون فارسجا آدلارین وئریلمه سی‌له اویغون اۏلمایان آدلارین آرادان قالدیریلماسی اۆچۆن آدی‌چکیلن آدلارین اویغون آدلارلا سیاهی‌‌سی‌نین حاضیرلانماسی امری وئریلرکن، بورادا داخیلی ایشلر ناطیرلیگی طرفیندن گؤندریلمیش ائلهجه ده پادشاهین راضیلیغینا چاتمیش آزربایجانین همدان-قوروس-محللات-اصفهان‌لا کیرمان کند-شهرلری یوبانمادان گؤنده‌ریله‌جک. اعلیحضرت شاهلار شاهینا چاتدی. تئزلیک‌له اعلی‌حضرتین فرمانینا اویغون اۏلاراق خبر وئریله‌جک‌دیر. آراشدیرما، اویغون گؤردۆکلری آدلاری اۏرتایا قۏیمالی ائلهجه ده تدبیر گؤرۆلمه‌سی اۆچۆن اۏنلارا بیلگی وئرمه‌لی اۏلدوقلارینی سؤیله‌دی.
سند نومره:۴
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
مالیه ناظیرلیگی
نۆمره: ۲۳۰
تاریخ: ۱۳۰۳ هیجری گۆنش ایلی، جدی آیینین ۲۸- اینجی گۆنۆ
نۆمره: ۴۰۹۵۵ علاوه سی ..................
یازیشمالار لا عمومی دوسیالاما باش ایداره سی،
یازیشما ائوی بولمه سی( دارالانشاء دایره سی=دبیرخانه )
اۏن ایکی حئیوانلی تۆرک تقویمینده کی آیلارین آدلارین یازماماق مؤوصوضوع‌سوندا بیرلشدیریجی مکتوب ایران دؤولتی پهلوی حؤکومتینین رضاخان چاغیندا، اۏن ایکی حئیوانلی تۆرک تقویمینی قاداغا ائتمه یه گۏره میلیسپو ایله محمد علی فروغی( ذکاء الملکین ) تاپشیریغی اساسیندا وئریلن دؤولت فرمانی‌نین فارسجادان تۆرکجه نین عرب الیفباسینا چئوریلیمیش متنی:
حؤرمتلی هئیأت دؤولت‌دن چیخاریلان قرارنامه‌یه دایاناراق، قرار وئریلدی:
چاغی بیلندیرمک اۆچۆن هجری گۆنش تقویمی وارکن، دؤولت بلگه لرینده؛ اۏن ایکی حئیوانلی تۆرک تقویمی ایللرینین آدین یازماق داها گرکسیز بیر ایشدیر. بوندان سۏنرا رسمی یازیشمارلاردا یوخاریدا آدی کئچن سوزجوکلرین ایشله دیلمه سینه قاداغا قۏیاراق یالنیز هجری گۆنش تاریخین یازین.
مالیه ایداره سینین باشقانی: ا. س. میلیسپو مالیه ناظیرلیگی: ذکاء الملک
دئییلمه‌لی‌دیر پهلوی حؤکومتی دؤنمینده ایشله‌دیلمه‌سینه قاداغا قۏیولان اۏن ایکی حئیوانلی تۆرک تقویمینین ایران دؤولتینین رسمی یازیلاریندا ایشله‌دیلمه‌سی‌نین أن آزیندان یئددی یۆز ایللیک کئچمیشی وار.
سند نومره:۵
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
مدنیت‌له اینجه صنعت ناظیرلیگی
(( گیزلی )) حفاظ دفتری
نۆمره: ۲۰۰ _ ۷۳ _ ۱ تاریخ: ۱۹/ ۶/ ۱۳۳۶
۵ / ۴ / ۱۲۶ /م ساییندا ۲ / ۳ / ۱۳۳۶ تاریخینده شرقی آزربایجان ولایتینین باش مدنیت-اینجه‌صنعت ایداره سینین؛ اؤزۆ اوزونه تۆرکجه دانیشماق اؤیره‌دن(خودآموز تورکی) یئنی کیتابینین چاپ اۏلونماسی باره ده ، ائلهجه ده۲۱۱ / ۷۳ / م ساییندا ۶ / ۴ / ۱۳۳۶ تاریخینده کی راپۏر بیلگسینین فتۏکپیسی یانیندا گؤندردیگی مکتوبون عینیسی‌نین قارشیلیغیدا بو داییره نین جاوابی آشاغیدا گتیریلیر:
تۆرک دیلینده کیتاب لا باشقا هر چئشیدلی نشریاتین چاپ اۏلونماسی قاداغنادیر.
یازی قئیدیات ایدارسی‌نین باش رئیسی
درخشنده زعیمی
سند بولومونده نومره:۶
مدنیت ناظیرلیگی
آذربایجان مدنیت ایداره‌سی
آراشدیرما
نۆمره...... علاوه‌لر
قونو................
۲۰.۱.۳۱ م .۲۳۵
م.۶۰۱۱
م.۱۰.۱ گیریش
حؤرمتلی عالی مکتب باشقانی
ألده اۏلونان بیگیلره گؤره، تۆرکییه‌ده تۆرکلرین چئشیدلی ائتنیک قوروپلارینی گؤسترمک اۆچۆن بیر سۆرجدیر کی، بیر سیرا کیتابلار چاپ ائدیلیر. گئرچه‌گه قارشی نه‌دن‌لرله آذری‌نین، یعنی آزربایجانین تۆرک اۏلدوغو گؤستَری‌لیر. ائلهجه ده اۏنلار بو یۏللا بورانین میللتینین دۆشۆنجه‌لرینه سیزماقلا، پانتۆرکیزمی یایماقلا ایستکلرینه چاتماق آماجیندادیرلار.
بیرینجیسی، اؤیرنجی‌لر آراسیندا بو جور پۏزوجو نشرلرین یاییلماسینین قارشیسینی آلماغا دقت یئتیرین.
ایکینجی‌سی، بو کیمی نشرلرین بیر نۆسخه‌سینی ألده ائتمک له ایداره‌یه گؤندرمک اۆچۆن آراشدیرما آپارین.
اۆچۆنجوسو؛ تاریخ-جۏغرافییا اؤیرَتمنلرینه تاپشیریلسین: آزربایجان دیلینی تدریس ائتسینلر ائلهجه ده بو جور گرگین‌لیک یارادان دۆشۆنجه‌لره قارشی موباریزه آپارسینلار. آزربایجان دیلی تۆرک دیلی دگیل، آذری‌دیر هابئله اؤیرنجی‌لره بلیرلنمیش کنفرانسلار قورسونلار.
دؤردۆنجۆسۆ- باجاردیقجا بو قۏنودا اجتماعی کنفرانسلار قورولسون.
۳-جۆ ویلایتین مدنیت باشقانی
سند نومره: ۸
ماحمود افشار یزدی نین مقاله‌سیندن بیر حیسه‌سی
«ماحمود افشار یزدی ایراندا پانفارسیست (پانایرانچی) مکتبینین بانی‌لرین دن بیریسی ایدی»
اؤلکه‌نین اؤنَملی بیر یئرینده دانیشیلان تۆرک دیلی ایله فارس دیلینه گیرمیش عرب سؤزلری آراسینداکی فرق اۏندان عبارتدیر کی، تۆرک دیلی ده خاریجدن گلن دۏشمن ایشغالچیلاری کیمی وطنیمیزه سۏخولاراق بیر سیرا یئرلری قارامالامیش، فیتنه‌یه سبب اۏلان، ائلهجه ده اۏنون طرفدارلاری؛ اۏنون کناردا سرحدلری وار کی، ایسته‌نیلن واخت کؤمک ائتمک اۏلار. آنجاق عرب سؤزلری فارس دیلینه داخیل اۏلان ائلهجه ده مسکونلاشماق حۆقوقو اۏلان کؤچکۆنلر کیمی، بیر اؤلکه‌یه گئدن کؤچکۆنلر هابئله اۏ اؤلکه‌نین وطنداشلیغینی قبول ائدیر. هابئله بیر-ایکی نسیلدن سۏنرا باشقا اینسانلارلا بیرلیکده یئرلری‌نین هئچ بیر فرقی یۏخدور.
آزربایجاندا تۆرک دیلینین ایستیفاده‌سینه قاداغا قۏیولماسینی من دئمیرم؛ بو دا ایندیکی اینسانلارا باش‌آغری اۏلار. آنجاق، فارسجا تحصیلی مجبوری، پولسوز هابئله اجتماعی حالا گتیریلمه‌‌سینی، هابئله بو ایش اۆچۆن بودجه تأمین اولونماسینی ایسته‌ییرم. بونونلا دا، اۆتوز ایل یا داها تئز، بۆتۆن اینسانلار هر ایکی دیلی ایستیسنا‌سیز بیلسینلر. بوندان سۏنرا یاواش-یاواش اؤز-اؤزۆنه فارس سؤزلری تۆرک لهجه‌سینه اۏ درجه‌ده داخیل اۏلاجاق کی، اۏنلارین أن آزی ۶۰% فارسجا ۏلاجاق. بو نیسبت گۆنۆ-گۆندن آرتاراق ۷۰% چاتاجاق. سۏنرا ایکی دیل چۆنکۆ فارسجامیز کیمی بیر اۏلاجاق. نئجه کی بوگۏنکۏ فارسجا، عرب دیلی ایله قاریشیب میللی تهلۆکه‌سی یۏخدور. حؤکومت بو مدنی سیاستینی قبول ائتسه، میللت ده کؤمک ائتسه، ایستر آزربایجان دا، ایسترسه ده باشقا شهرلرده، من شۆبهه ائتمیرم، بیز هئچ کیمسه یه چتینلیک له باش آغریسی اۏلمادان، هئچ بیر یئردن موخالیفت، دۆشمنچیلیک ائتمه دن اؤز مقصدلریمیزه یئتیشه‌جه‌ییک. آزربایجانلی‌لار فرقینه وارمادان أللی ایلدن سۏنرا اؤز بؤلگه‌لرینینده فارس دیلینده دانیشاجاقلار. بو دیله ایسه «یئنی آذری» لهجه‌سی دئییلمه‌لی‌دیر. فارس، عرب ائلهجه ده تۆرک دیللرینین بیرلشمه‌سیندن، فارس- تئهران لهجه‌سین‌دن داها گؤزل اۏلاجاق. بو ایشی آزربایجانلی‌لار اؤزلری گؤرمه‌لی‌دیر. آزربایجاندا یاشایانلار دا، تئهران‌دا اۏلانلار دا، یاخود منیم کیمی اونلاردان کی، نسیل کئچیب، باشقا شهرلرده قالیرلار. بیلیرم ایرانی پیسله‌ین‌لر فارس-تۆرک آراسیندا هئچ بیر مقصدی-معناسی اۏلمایان گرکسیز تلقین‌لر اۆچۆن رئکلام ائدیرلر. بونا گؤره آزربایجانلیلارین اۆزَرینده تۆرک «تۆرک باشقا میللت‌دیر» ایشلتمکدن چکینمک لازیم‌دیر.
قایناق: آزربایجان دا "فارس دیلی" منبع کیتابی، ماحمود افشار وقفلری، توپلایان ایرج افشار، ص. ۱۷۵
سند نومره:۹
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
ائگیتیم‌له، وقفلر هابئله مۆستضرفه صنایع ناظیرلیگی
ناظیرلر رهبرین مراجعتی
نۆمره ۵۲۶۳ ۲۹/۴/۲۰۱۷ تاریخلی
ائگیتیم‌له، وقفلر هابئله مۆستضرفه صنایع ناظیرلیگی
تعجیلی‌دیر
اعلیحضرت هومایون شاهلارشاهین فرمانینا اساساً، قاجار سارایی‌نین آدی «سیم‌سیز» اۏلاراق دگیشدیریلیب.
ناظیرلیگین رهبری ۱۴۱۹۸ …………………… ۵/۱/۱۳۱۷
صورتی أکابیر تحصیل شعبه‌سینین بیلگی‌لنمه‌سی اۆچۆن گؤندریله‌جک.
ناظرلیک قورومونون رهبری ایمضا
تئهران‌داکی«قاجار سارایی» آدینی«سیم‌سیز» اۏلاراق دگیشدیریلمه‌سی امری‌نین مکتوبو! تۆرک سیمۏل‌لاری‌نین داغیدیلماسی مشروطه چئوریلیشی‌له پهلوی دیکتاتۏراسیندان باشلادیپ؛ ائلهجه ده حؤکومتین عیرقچی هابئله مۆستملکه عامیللری طرفیندن بو گۆنه قدر داوام ائدیر»!!!
سند نومره:۱۰
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
میللی ائگینیم‌له، اینجه صنعت هابئله وقفلر ناظیرلیگی
یؤﻧﻪتیم ..................
تاریخ ............. آی ............. ۱۳۱
نۆمره ............علاوه سی ..........
ایلگیلر یؤنَتیمی(روابط عمومی) ایداری تاپشیریغی نۆمره‌سی ۳۵۴۰۰ _ ۸۷۰۷؛ هجری گۆنش تقویمی ایله ۱۸/ ۸/ ۱۳۱۶ تاریخینده غربی آزربایجان ویلایتینین تحصیل ایداره‌سی
باش ناظیرین؛
فارس دیلی- ادبیاتی قوروموندا تصویب اولونموش لوغت‌لرین ایشلنمه‌یینه گؤره ۱۳۱۶/۸/۱۵ _ ۱۱۵۰۵ سایینداکی ایداری امری‌نین اۆزۆ آشاغیدا یازیلیر :
..............................................
میللی تحصیل‌له وقفلر ناظیرلیگی ایله ایرانین فارس دیلی - ادبیاتی قورومو؛ سکسن سککیزینجی بیرگه عمومی توپلانتیدا؛ (( تیکان تپه شهری ایله طاطائو چایی )) آدلارینین یئرینه آشاغیداکی آدلارین ایشلنیلمه‌سینه قرار وئردیلر:
۱ _ تیکان تپه ......... تکاب
بو آچیقلاما ایله بیر سیرا بؤلۆملری قورو اولان؛ گؤیرَنتیلی یام یاشیل ائلهجه ده سولو یئره، فارس هابئله آریایی دیللرینده؛ تکاب دا سویله نیلیر. «تیکاب» سوزو، آنلامی فارسجادا( خار تپه ) اۏلان، تۆرکجه «تیکان» تپه سوزو ایله؛ آنلام‌لا سؤزجۆک باخیمیندان اویغوندور.
۲_طاطائو ............... سیمینه رود
چۏخ تاکیدله بویرون هابئله تاپیشیرین بوندان بئله رسمی مکتوبلاردا یئنی قۏیولموش سؤزجۆکلری ایشلتسین‌لر. بو تاپیشیریغی اوزونوزه باغلی دوولت مامورلارینا چاتدیرین. اونون، اونلارا یئتیشمه سینی، انطباعات دایره سینی بیلگیلندیرین.
باش ناظیر _ ایمضا یئریسی
سند نومره:۱۱
ایران داخیلی ایشلر ناظیرلیگی
ناظیرلر هئیتی‌نین ۲۸ / ۱۲ / ۲۵۳۵ خاقانلار خاقانی تاریخینده کی شاهلارشاهی‌نین تاریخینده کی ) توپلانتیدا ۶۱۳ / ۱ / ۲۵۰۷۴ سایینداکی ائلهجه ده ۳ / ۱۲ / ۲۵۳۵خاقانلار خاقانی تاریخینده کی( شاهلارشاهی تاریخینده کی ) داخیلی ایشلر ناظرلیگی‌نین تکلیف ائتمه‌سی اساسیندا هابئله اؤلکه بؤلگه‌لری‌نین بؤلگۆسۆ یاساسینا( قانونونا ) دایاناراق؛ اورمو گؤلۆنۆن ۹۷ آداسی‌نین آدلاری، علاوه یئرکیبی‌نین (خریطه‌سینین) تکلیف ائتمه سی اوزو ایله آشاغیداکی کیمی ده‌گیشدیریلمه‌سی یادا یئنیدن آد قۏیولماسی تصویب اۏلوندو.
۱- بیرینجی نۆمره سینده کی آدا(( مرکید )) آدیلا آدلاندیریلسین.
۲- ایکینجی نۆمره سینده کی آدانین آدی (( آق داغ ))، دان(( سپید )) آدینا دهگیشدیریلسین.
۳ - اۆچۆنجۆ نۆمره سینده کی آدانین آدی،(( ملایورکی )) آدیندان، (( پیشوا )) آدینا دهگیشدیریلسین.
۴- دؤردۆنجو آدانین آدی(( داش آدا ))، آدیندان، (( بردین )) آدینا دهگیشدیریلسین.
۵- بئشینجی نومره سینده کی آدا، (( سنگو )) آدیلا آدلاندیریلسین.
۶- آلتینجی نومرسینده کی آدا،(( قره آدا )) آدیندان،(( سیاووش )) آدینا دهگیشدیریلسین.
۷- یئددینجی نومره سینده کی آدا، (( یاستی آدا )) آدیندان،(( تخت )) آدینا دهگیشدیریلسین.
۸- سککیزینجی نومره سینده کی آدا،(( خرسک )) آدیلا آدلاندیریلسین.
۹- دوققوزونجو نومره سینده کی آدانین آدی،(( سنگان )) آدلاندیریلسین.
۱۰- اۏنونجو نومره سینده کی آدانین آدی،(( شاهی )) آدلاندیریلسین.
۱۱- اون بیرینجی نومره سینده کی آدا،(( ابوالقاسم داشی )) آدیندان،(( زیر آبه )) آدینا دهگیشدیریلسین.
۱۲- اون ایکینجی نومره سینده کی آدانین آدی، (( گولایان داشی )) آدیندان،(( کاکائی بالا )) آدینا دهگیشدیریلسین.
۱۳- اۏن اوچونجو نومره سینده کی آدانین آدی،(( گولایان داشی )) آدیندان، (( کاکائی میانه )) آدینا دهگیشدیریلسین.
۱۴- اون دوردونجو نومره سینده کی آدانین آدی،(( گولایان داشی )) آدیندان،(( کاکائی پایین )) آدینا دهگیشدیریلسین.
۱۵- اون بئشینجی نومره سینده کی آدانین آدی، گمیچی(( بویوک تپه )) آدیندان، (( بزرگ تپه )) آدینا دهگیشدیریلسین.
۱۶- اون آلتینجی نومره سینده کی آدانین آدی،(( گمیچی )) آدیندان، (( ناویان )) آدینا دهگیشدیریلسین.
۱۷- اون یئددینجی نومره سینده کی آدانین آدی، گمیچی(( بالاجا تپه )) آدیندان، (( کوچک تپه )) آدینا دهگیشدیریلسین.
۱۸- اون سککیزینجی نومره سینده کی آدانین آدی،(( گمیچی )) ده ن،(( ناخدا )) آدینا دهگیشدیریلسین.
۱۹- اون دوققوزونجو نومره سینده کی آدانین آدی، (( گمیچی )) ده ن، (( ناوی )) آدینا دهگیشدیریلسین.
۲۰- ایگیرمینجی نومره سینده کی آدا، (( سامانی )) آدیلا آدلاندیریلسین.
۲۱- ایگیرمی بیرینجی نومره سینده کی آدا، (( آذین )) آدیلا آدلاندیریلسین.
۲۲- ییرمی ایکینجی نومره سینده کی آدانین آدی، (( شاه سارانلار )) آدیندان، (( مهر )) آدینا دهگیشدیریلسین.
۲۳- ایگیرمی اۆچۆنجۆ نومره سینده کی آدانین آدی، (( کمر داغ )) آدیندان، (( زاغ )) آدینا دهگیشدیریلسین.
۲۴- ایگیرمی دؤردۆنجۆ آدانین آدی، (( کمر داغ )) آدیندان، (( مشکین )) آدینا دهگیشدیریلسین. (( بودجه یه نیظارت ائدن باش ایداره سی طرفیندن، آیرینتیلی اولاراق بیلندیریلدی )) (( بودجه اجرا ائدیجیسینه نیظارت ائلییه ن باش ایداره ۲۱ / ۱ / .......... نومره ۱۱۰۳ ))
(( عمومی ایشلر ایداره سی طرفیندن یازیلیر: داخیلی ایداره لرین هر بیرینه، باش ایدارَنین باش رئییسینین بیرینجی یاردیمجیسی‌لا منه، بو یازیدان بیر نوسخه گونده ریریلمه‌نیز ایسته نیلیر. تاریخ : ۱ / ۲ / ۳۶ ))
سند بولومونده نومره:۱۲
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
نۆمره ۱۹۶۰ بیرلیک رمزی تاریخ :۰۳/۱۵/۱۳۱۳
مسئله بوراسین‌دادیر کی، بو مکتبه گلدیگیم گۆندن ناراحاتام، گؤردۆم کی، اۏرتا مکتب له بئشینجی- آلتینجی صینیف شاگیردلری تۆرکجه دانیشیر. اۏنلار اۏرتا مکتبین هئیأتینده ائلهجه ده کۆچه‌ده بو دیلده دانیشان‌دا آیدین اولور کی، نه باشقا یئرده، نه ده شاگیردلرین بیر-بیرینه یاخین اۏلمایان یئرلرده بیرجه‌دنه فارس سؤزۆ دانیشمیرلار. بیر نئچه گۆن یوخاریدا آدلارینی چکدیگیم یئرلی شاگیردلرله درس کلاسلاری لا مکتب حَیَتینده صحبت ائتدیگیم اۆچۆن اۏنلارین بیر نئچه‌سینین فارسجا دانیشدیغینی یئترینجه باجارمادیقلارینی گؤردۆم، آراشدیرارکن بیر نئچه ۆک شاهپور، خۏی، هابئله داش ماکی بؤلگهسینه سفر ائتدیم. بونون سببی ایسه ایالتین تحصیل نماینده‌لرینین، اۏرتا مکتب موۆدیرلرینین، ابتدایی مکتب مۆدیرلرینین ائلهجه ده یئرلی اۏلمایان بۆتۆن معلملرین اۏلماسی‌دیر. آزجا دا اۏلموشسا تۆرک دیلی اؤگرنمیش بو آداملار یئرلیلرله هر یئرده تۆرکجه دانیشیرلار. اؤرنک اۏلاراق، گؤردۆم بیری تۆرکجه دانیشیر، اما عینی آدام منیمله قیسمن ده اۏلموشسا فارسجا دانیشا بیلیر.
قئید اۏلونان شاگیردلردن باشقا یوخاریدا ذیکر اۏلونان اؤنَملی مقاملاری تصدیقله‌مک اۆچۆن أن بؤیۆک سندیم بو ساحه‌ده تحصیل موسسهلری له مکتبلرین امکداشلارینین میللی(اؤلکه‌نین رسمی دیلی- فارسجا) دیلی ایله تانیش اۏلماماسی‌دیر. اۏنلارین چۏخونلوغو اۏرتا مکتبده یاخود ابتدایی صینیفده یا دا بیر نئچه ایلدیر کی، تحصیل شعبه‌سین‌ده چالیشیرلار.
حؤرمتلی بَی، سیز بۆتۆن درس کیلاسلارین‌دا، دفتر‌ده؛ مکتبده «تۆرکجه دانیشماق یاساق‌دیر» دئیه اعلان ائتسه‌نیز ده، تأسف کی سؤزۆنۆزه اهمیت وئرمه‌میسینیز. ایندی بو مقدمه ایله سیزین أن بؤیۆک وظیفه‌نیز اۏلان آشاغیداکی تاپشیریقلاری گتیرمیشه‌م، ائله جه ده ایجراسینی گؤزله‌ییرم.
۱- شخصاً هر یئرده فارسجا دانیشلماغا نظارت ائدین.
۲-بۆتۆن حاللاردا حتی باجاردیقجا، اۏغلان - قیز شاگیردلرین فارسجا دانیشماسینا امین اۏلون.
۳- درس کلاسلارین‌دان «تۆرکجه دانیشماق قاداغان‌دیر» بیلدیریشینی چیخارین؛ شاگیردلره تۆرک دیلینی بیلدیگینیز اۆچۆن تمرین ائتمَگینیز لازیم دئییل، آنجاق میللی بیر دیل اۏلان فارس دیلینی بیلمه‌دیکلرینی سؤیله‌یین. اۏنلارا دئیین: سیز اۏنو(فارسجانی) یاخشی بیلمیرسینیز یا دا، چۏخ آز بیلیرسینیز، اۏنا گؤره ده همیشه تئز-تئز فارسجا دانیشین،بئله‌لیکه فارسجا ایله تۆرکجه ده سربست دانیشا هابئله میللی دیلی تبلیغ ائده بیله‌سینیز. ( بو یؤنده تشویق ائدیجی اؤدۆل لر «جایزه» ده نظرده توتون)
۴- فارس دیلینی چۏخ یاخشی هابئله تئز اؤیر‌نمک ایسته‌ین شاگیردلره اؤدﯙل وئرین.
۵- صینیف شاگیردلری معلملرین نظارتی آلتیندا صحبتی اؤرگنه بیلسینل دئیه، هر گۆن بیر ساعات فارسجا دانیشماغا اؤزل واخت آییرین. (بو مسئله ابتدایی مکتبلره عاییددیر)
۶- درسلرین وئریلمه‌سی چاغی اوخوماق، یازماماق، حسابلاماماق ... مسئله‌لره دئییل، شاگیردلرین فارسجانی آنلاماسینا اۆستۆنلۆک وئریلسین
۷-هفته بۏیو گۆن اۏرتالار ایکی گۏنلۆک مناظره ایله شاگیردلره کونفرانس ایجلاسی یارادین، هابئله اۏنلاردان چیخیش لا بیاناتلار وئرمه‌لرینی ایسته‌یین. (بو مسئله اۏرتا مکتبلره عاییددیر)
یئکون اۏلاراق ایلک نؤوبه‌ده بو (بیرلیگین رمزی) ماراقلارینی یوبانمادان حیاتا کئچیرین. ایکینجی‌سی، بیلمَلی‌سینیز؛ بو مسئله‌نی حیاتا کئچیرمک اۆچۆن داها چۏخ جهد ائدن هر هانسی بیر عضو اؤدۆل آلاجاق. گله‌جک‌ده علاوه حقوقلارین وئریلمه‌سینین بیرینجی شرطی بو قانونون بندلرینین حیاتا کئچیریلمه‌سی‌دیر. آیدین‌دیر کی، بو (بیرلیگین رمزی) بۆتۆن ماراقلارینی حیاتا کئچیرمه‌گی گئجیک‌دیرن یاخود لاقئید آداملار تۏبیخ آلاجاق، ایشلرینی ایتیره‌جک‌لر. بو مسئله نین ایجراسی باره‌ده درحال هر آی آیلیق گزارش ده رهبرلره معلومات وئرین، ۆلمۆش تدبیرلر له ألده ائدیلن نتیجه‌لر گئنیش اۏلاراق منعکس اۏلونسون، ائلهجه ده بو ایشین حیاتا کئچیریلمه‌سینه سبب اۏلاجاق فایدالی فیکیر له تکلیفلرینیزی بیزه یازین.
غربی آزربایجان ویلایتینین تحصیل - وقف ایدارهسینین رئیسی – تقی رهبر
رضاییه - تمدن متبعه‌سی
سند نومره:۱۳
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
ساواش ناظیرلیگی
هجری گۆنش تقویمی ایله ۱۳۱۳ اینجی ایلده ،ضاشاهین امری‌له ایران ساواش ناظیرلیگی ایکینجی اساسینین مدنیت - تحصیل ناظیرلیگینه؛ تۆرک-کورد دیللیرینی آرادان آپاریب یۏخ ائتمه آماجیلا، تۆرک -کورد بؤلگه لرینده، تۆرک له کۆرد معللیملرینین تدریسنه قاداغا قۏیولماسی باره ده مکتوبو
ساواش ناظیرلیگی
بۆتۆن اۏردونون دؤیۆش بؤلمه لرینین اۆست دۆزه نی گؤرَولی‌لر
بیرباشا: ایکینجی
بؤلمه: خبرلشمه
صینیف: ۲۲۸۴۱؟؟ / ۷۶۰۰۸
علاوه سی:
بیرباشا گیزلی
حؤرمتلی تحصیل، وقفلر -اینجه صنعت ناظیرلیگی؛ سرحدلرین دورومونا گؤره، ائلهجه ده بو بؤلگه لرده بیرسیرا تدبیرلرین قیلینماسینین گرکلی اۏلماسینا داییر سۏن راپورلار شاه حضرتلرینین قوللوغونا چاتدیغیندا؛ ذات عالی بۆتۆن مسئله لرده دۏغرو یۏلدا آددیم آتیلماسینین گرکلی اۏلدوغون بویوردولار. ایندی دۆنیانین اۏنا اطاعتلی اۏلماغا لاییق اۏلان هابئله روحلار اۏنون قوتسال روحونا فدا اۏلمالی موبارک ذاتین امرینی اۏ بؤیۆک ناظیرلیگه چاتدیرماقلا آشاغیدا گتیریلیر:
تۆرک له کۆرد معللیملرینین؛ تۆرکلر له کۆردلرین یاشادیغی ایالتلر - ویلاتلرده تدریس ائتمکلری کسینلیکله قاداغا اۏلونسون. داها دۏغروسو تۆرک- کورد دیللرینده دانیشماق أن قیسسا چاغد اونوتدورولسون. تۆرکلر له کوردلرین چئشیدلی اینانج هابئله گؤرۆشلرینین آرادان آپاریلماسینا گؤره دۆزگۆن ائلهجه ده حیاتی دۆشۆنۆلمزسه؛ اۏنلارین اوشاقلارینین سیستمده کی تربیه سینین بیر گۆن یابانجیلارین ألینده بیزه قارشی گۆجلۆ حربه کیمی یارارلانا بیله‌جک‌لری اۏلاسی‌دیر. چۆنکۆ بو گۆنه‌دک ایراندا یاشایان تۆرک، کورد هابئله آشوری جماعتلریندن، اۏنلاری اؤز قوجاغیندا بسله‌ین آنا وطن ایرانا قارشی شریفلیک اۆزه‌ریندن قوللوق ائتمکلری گؤرۆنمه‌میش‌دیر.
بۆتۆن دؤیۆش اۏردوسونون اۆست دۆزنلی‌لرینین کفالت ائده‌نی طرفیندن / ع اا عبدالرضا افخم ابراهیمی
گیزلی ویلایتلرین تعلیمی اوزره سوروملو باشچیسی،
بو تاپشیریغین ایجرا اۏلونماسی اۆچۆن حاضیرلیق ایشلرین یۆردۆلمه سینه امر وئرسین.
بایرام آیینین ۳-ۆ( اسفندینۆ ) _ _ _ _ ۱۳-جۆ ایل
( بیرینجی مهر یعنی بیرینجی گۆز فصلی):
ویلاتلر اۆزره تعلیمات داییره سینین اۏتاغیندا قئیدیاتدان کئچمه سی
صینیف: ۲۶۰۲۷ _ ۱۳۱۳ / ۱۲ / ۱۲
(ایکینجی مهر یعنی ایکینجی گۆز فصلی)
سند نومره:۱۴
ایش بیلَن ناظیرلر
(بورداکې درسلیک باش‌لېغې‌نېن ایش بیلَن ناظیرلردن دئمک ایسته‌دیڲی کیمسه‌لر ایرانلې، داها دۏغروسو فارس ناظیرلر دیر)، گلیشمیش شهرلر. (ائلدار گونئیلی)
تۆرکلرین ایرانا گیریشی
تۆرکلر ایرانېن قوزئی باتې (شیمال-شرق) بؤلگه‌لرینده یاشایان اینسان تۏپلولوغو ایدیلار. اۏنلارېن یاشام طرزی عشیرت‌لر حالېندا یاشاماق ایدی، هابئله بیرینجی ایشلری له یاشام قایناق‌لارې حئیوانچېلېق ایدی. ایسلام دینی، جئیحون لا سئیحون چای‌لارې‌نېن چئوره‌سینه (ماورالنهر) دۏغرو گئنیش‌لَندیکجه، تۆرکلر مۆسلمان اۏلدولار؛ بیر سیرا تۆرک عشیرت‌لری یاواش-یاواش ایرانېن ایچینه گئت-گل ائله‌مه‌ڲه باشلادېلار. تۆرکلردن بعضیلری اؤز یئته‌نَک (ایستعداد) له گۆج‌لریندَن یارارلاناراق خاقان‌لارېن (پادشاه‌لارېن) سارایېندا سایغې قازانېب ائتکی گۆجۆ ألده ائدهرک؛ اۏردو باشچې‌لېغې کیمی اؤنملی دؤولت مقام‌لارېن أله گتیردیلر. اۏنلار بیر سۆرَج‌دَن سۏنرا غزنوی‌لر، سلجوق‌لار هابئله خارزمشاهلې‌لار تک دؤولت سۆلاله‌لرین قورماقدا باشارېق ألده ائتدیلر.
«بیلیندیڲی کیمی بوردا دا فارس ایران دؤولتی آزربایجان تۆرک یوردو ایله اولوسونون(میللتی نین) وار اۏلماسېن هابئله کیم‌لیڲین مکتب درسلیک کیتاب‌لاریندا، گیزله‌ده‌رَک دانېر، ائلهجه ده تۆرک کیملیڲی ایله بیرگه تۆرکلۆڲۆ، اۆسته‌لیک بؤیۆک شهرلر، کندلرین قۏروجوسو ایله گلیشدیریجی‌سی اۏلان اوجا تۆرک مدنییتی له دؤولتچیلیڲین آشاغیلایېر. بورادا تۆرکلرین أصیل، هابئله بیرینجی ایشلرین حئیوانچېلېق گؤسترمک'له تۆرکلری آشاغیلایاراق پیسله‌مه‌ڲه چالېشېر(ائلدار گۆنئیلی)».
قایناق: ایران ایسلام جومهورییتی اؤلکهسی، ایلک مکتبین بئشینجی صینیفی، ایجتیماعی بیلیک‌لر (مطالعات اجتماعی) درسلیک کیتابی، تاریخ بؤلۆمۆ، ۱۰۲-نجی صفحه.
سند نومره:۱۵
ایش بیلن ایرانلې ناظیرلر
تۆرک سۏیلو حؤکۆمدارلار بۏزقېرلارې (چؤل‌لری) گزیب دۏلاشان قۏوم‌لاردان ایدی‌لر. بونلارېن اؤلکه یؤنه‌تیمی هابئله دؤولتچیلیک ایش‌لری‌ندَن ائله چۏخ بیلگیلری یۏخ ایدی. اۏنلار گئنیش تۏرپاق‌لارا ائلهجه ده چۏخ سایلې نوفوسا صاحاب اۏلان ایران اؤلکهسینین ایداره اۏلونماسې اۆچۆن اؤلکه یؤنه‌تیمینی یاخشې بیلن کیمسه‌لردن یارارلانماغېن گَرَکلی اۏلماسېنې بیلیردیلر، اۏنا گؤره ده تۆرکلر بو ایش اۆچۆن عاغیللې هابئله بیلگه ایرانلې (فارس) ناظیرلری سئچدیلر.
سلجوق‌لارېن أن چۏخ شؤهرتلی ناظیرلریندَن بیری طوسـلو خواجه نیظام‌الملک (خواجه نیظام‌الملک طوسی) ایدی. اۏنون ایرانې بایاندېر ائدیب گلیشدیرمه‌سی یۏلوندا چۏخلو خیدمتلری اۏلوبدور.
قایناق: ایران ایسلام جومهورییتی اؤلکهسی، ایلک مکتبین بئشینجی صینیفی، ایجتیماعی بیلیک‌لر (مطالعات اجتماعی) درسلیک کیتابې، تاریخ بؤلۆمو، ۱۰۳-نجۆ صفحه
« بوردا ایرانلې ناظیرلردن قصد ائدیلن کیمسه‌لر، فارس ناظیرلر دیر. ایران اؤرتۆڲۆنۆن آرخاسیندا فارسلېق ایله فارس دیلی هابئله فارس کیملیڲی دایانېر. گؤرۆنۆر بوردا دا ایران فارس دؤولتی؛ مکتب درسلیک‌لرینده تۆرکلرین چۏخ بؤیۆک، أسکی اوزون تاریخه دایانان دؤولتچیلیک گله‌نَک-گؤره‌نک‌لرین داناراق، اۏنلارې آلشاغی‌لا‌یېب پیسله‌مه‌ڲه چالېشېر. ایرانلې (فارس) کیمسه‌لری عاغېللې ائلخ‌جه ده بیلگه قلمه آلماق'لا، فارس‌لارې دؤولتچیلیک هابئله اؤلکه ایداره ائتمک ایشلرینده دۆشۆنن بئیین حئساب ائدیرلر. تۆرکلری دۆشۆنمک، ایداره‌چیلیک ائلخ‌جه ده بؤیۆک ایش‌لرده دالې قالمېش، گۆجسۆز قلمه آلماق'لا، تۆرکلری اؤنملی هابئله بؤیۆک ایش‌لرده یئته‌نک‌سیز تانیتدیریب. فارسلارا مۆحتاج قلمه آلېرلار. (ائلدار گۆنئیلی)»
سند نومره:۱۶
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی.
ایداره........
داخیلی ایشلر ناظیرلیگی
گیزلی اۆزۆ (رونوشت):
فارس دؤولت مکتوبو ۱/۱۰/۱۳۱۶-جی ایل تاریخلی ۱۶۱ نۆمره‌لی، اصلی .......
کیمی قئیده آلینمیش‌دیر. ---
داخیلی ایشلر ناظیرلیگی: حاضیردا ۸ اۏلان ۲۱۰۰ تئلئگراف کۏدونا ایستیناد ائدهرک فارسلارین کند، شهر، داغ، چای، گؤل، ائلهجه ده چؤل (صحرا) آدلاریندان خاریجی دیللرده آدلاری چکیلن سیاهی‌لار هله‌لیک گؤنده‌ریله‌جک. هله لیک آچیقلاما بو مضموندا وئریلیر ؛ بونون اۆچۆن ۲-جی نۆمره‌لی سیاهیسی بو مقصدله حاضیرلانمیشدیر کی، آکادئمیادا اۏنلارین آدلارینین دگیشدیریلمهسینی ضروری حساب ائدرسه، آدلاری آدام آدلاری ایله چکیلن کندلر له چۏخونلوغو تئز-تئز راست گلنی لازیم بیلسه، اۏنلارین آدلاری فارس سؤزۆنه چئوریلمه لی‌دیر. هابئله ائلات قبیله لریه فارس قبیله لرینین آدلاری دا گؤندریلمه‌لی‌دیر کی، آکادئمییا اۏنلاری دگیشمه‌‌سه، قوروم طرفیندن معلوماتلانیب بیلگیلنسینلر، -----
گؤندریلن سیاهی‌لار ایندیکی فارسین اراضیسینده واردیلار، اۏنلار گۆنئی لیمانلاری لا فارسدان آیریلمیش کهکولیه ائلهجه ده باشقالاری ایله باغلی حیسسه‌لری ایلگیلی والی‌لره تقدیم ائد‌ه‌جکلر، ---- ألده اۏلان آز ایمکانلا ایندیکی بعضی آدلارین قارشیسیندا تاریخی قئیدلرله باغلی بیلگیلر له اۏنلارین کؤهنه آدلاری دا وئریلمیش ایضاحاتی سوتونوندا قئید ائدیلمیشدیر.----
فارس ویلایتینین والیسی
سند نومره:۱۷
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
عمومی نؤوع: ۴۷۹ قارالاما نؤوعو
قارالاما فننی‌نین اؤزل قیمتی
کارتون ۶/۳ علاوه اۏلونور
فایل ۴ .............دۆزه‌لیش وئرن سۏروملوسو
باش ناظرلیک
یازی تاریخی........آی..........
پاکنویسین تاریخی......آی.......
قئیدیات تاریخی......آی......ایل....
گیزلی
داخیلی ایشلر ناظیرلیگی سرحد جینایتکارلارینین کۆردۆستان بؤلگهسی له کۆردۆستان اطرافینا تجاووزو ایله باغلی عدلیه ناظیرلیگینین ۰۵/۰۱/۱۳۱۹ ، ۴۶/۳۴۴۰۷ سایلی مکتوبونون اۆزۆ(رونوشتی).
عینی زاماندا، ....... یوخاریدا آدی چکیلن مکتوبدا یئر آلان قارا-قورا، آغکند له یئنگه کند کیمی تۆرک آدلاری ایله بزه‌یین هابئله شاهلیق اؤلکه سینین چئشیدلی یئرلرینده بو جور سؤز له یئر آدلاری ائلهجه ده باشقالاری لا باغلی دقیق قرار وئرین.
بۆتۆن ناظیرلرین والی‌لری له مسئول شخصلری آراشدیرما ورقه‌سینی توپلاییب گؤندرمه‌لی هابئله بو مسئله‌نی ایضاح ائتمک اۆچۆن واخت حددی تعیین ائتمه‌لی‌دیرلر کی، بو مدت بهمن آیینین سۏنونو کئچمه‌‌ملی‌دیر.
سند نومره:۱۸
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
بتاریخ ۳/۷/۱۳۱۶
نمره ۲۰۶ ضمیمه...
ائگیتیم ناظرلیگی
ایران فرهنگستانی
ناظرلیک رهبری
موبارک خاطرینیز خبرداردیرسا، شهرلر له یئرلر اۆچۆن ایجازه وئریلن یئنی آدلار، اعلیحضرت هومایون شاهنشاهین جدی امرلرینه اساساً، ایلک نؤوبه‌ده، دیل‌قورومو طرفیندن تصدیق اۏلونمالی، هابئله هومایون شاهنشاهین طرفیندن تقدیم ائدیلیب تصدیق ائدیلدیکدن سۏنرا، دیل‌قورومو تصدیقلنمه‌لی‌دیر. رسمیلشدیریلسه ده، بعضی ایالت له ایالت باشقانلاری بونو شخصی حساب ائدیر ائلهجه ده نظره آلمادان تاریخی سندلرده بعضی شهرلرین آدلاری هئچ بیر سبب اۏلمادان دگیشدیریلیر هابئله مکتوبلار بؤلمه‌سینده ناظیرلر باش ایداره‌سی طرفیندن بیلدیریلیر. مثلاً، (دئهخارقان و خیاو) آدلارینین آزربایجان دا عینی شکیلده دگیشدیریلدیگی له بیلدیریلدیگی ائشیدیرلر. هابئله هر ایکی آد دۏغرو-دۆزگۆن أسکی فارس سؤزۆ اۏلدوغو تاریخی سندلرده گلن حالدا، اۏنلاری دگیشدیرمک اۆچۆن ایزن آلماییبلار.
اۏدور کی هومایون شاهنشاهین امرلرینی یئرینه یئتیرمک اۆچۆن باش ناظرلیک‌دن بۆتۆن ناظرلیکلره له ایالتلره مکتوب گؤندریلمه‌سی هابئله دگیشدیریله بیلن آدلارین سۏن درجه وورغولانماسی ایله خاطیرلادیلماسی خاهیش اۏلونور. اؤنجه فرهنگیستانا تکلیف اۏلونسون، باخیلدیق‌دان سۏنرا ایسه قبض رسمیلشدیریلمه‌لی؛ اؤزللیکله قئید اۏلونان یئرلره عایید آدلار ایلکی کیمی ساخلانمالی هابئله دگیشدیریلمه‌مه‌لی‌دیر. ایران دیل قورومونون باشقانی
سند نومره:۱۹
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
بتاریخ ۳/۷/۱۳۱۶
نمره ۲۰۶ ضمیمه...
تحصیل ناظرلیگی
ایران دیل قوروم فرهنگستانی
ناظرلیک رهبری
موبارک خاطرینیز خبرداردیرسا، شهرلر له یئرلر اۆچۆن ایجازه وئریلن یئنی آدلار، اعلیحضرت هومایون شاهنشاهین جدی امرلرینه اساساً، ایلک نؤوبه‌ده، دیل‌قورومو طرفیندن تصدیق اۏلونمالی، هابئله هومایون شاهنشاهین طرفیندن تقدیم ائدیلیب تصدیق ائدیلدیکدن سۏنرا، دیل‌قورومو تصدیقلنمه‌لی‌دیر. رسمیلشدیریلسه ده، بعضی ایالت له ایالت باشقانلاری بونو شخصی حساب ائدیر ائلهجه ده نظره آلمادان تاریخی سندلرده بعضی شهرلرین آدلاری هئچ بیر سبب اۏلمادان دگیشدیریلیر هابئله مکتوبلار بؤلمه‌سینده ناظیرلر باش ایداره‌سی طرفیندن بیلدیریلیر. مثلاً، (دئهخارقان و خیاو) آدلارینین آزربایجان دا عینی شکیلده دگیشدیریلدیگی له بیلدیریلدیگی ائشیدیرلر. هابئله هر ایکی آد دۏغرو-دۆزگۆن أسکی فارس سؤزۆ اۏلدوغو تاریخی سندلرده گلن حالدا، اۏنلاری دگیشدیرمک اۆچۆن ایزن آلماییبلار.
اۏدور کی هومایون شاهنشاهین امرلرینی یئرینه یئتیرمک اۆچۆن باش ناظرلیک‌دن بۆتۆن ناظرلیکلره له ایالتلره مکتوب گؤندریلمه‌سی هابئله دگیشدیریله بیلن آدلارین سۏن درجه وورغولانماسی ایله خاطیرلادیلماسی خاهیش اۏلونور. اؤنجه فرهنگیستانا تکلیف اۏلونسون، باخیلدیق‌دان سۏنرا ایسه قبض رسمیلشدیریلمه‌لی؛ اؤزللیکله قئید اۏلونان یئرلره عایید آدلار ایلکی کیمی ساخلانمالی هابئله دگیشدیریلمه‌مه‌لی‌دیر.
ایران دیل قورومونون باشقانی
سند نومره:۲۰
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
مالییه ناظیرلیگی
۱۳۱۶-جی ایل بهمن آیینین ۲۹-دا
نۆمره ۱۵۸۲۹
۲۰۷۱/ ۱۳۱۶/۱۲/۲۵ ۳/۱۰
مالییه ناظیرلیگی
فرهنگیستانین یۆز اۆچۆنجۆ عمومی ییغینجاغیندا ماکونون شرقینده یئرلشن عرب کندی له ماکونون جنوب-غربین‌ده یئرلشن قاراعینی کندینین آدی دگیشدیریله‌رک موبارک هومایونی طرفیندن تصدیق ائدیلیب.
عرب = پل داشت - قاراعینی = سیه چشمه
سئچیلمیش سؤزلردن ایستیفاده ائتمک اۆچۆن وظیفه‌لی شخصلرینیزله ایداره‌لرینیزه لاز‌می امر وئرمک قرارینا گلین.
باش ناظر
محمود جم
۲۰ بهمن ۱۳۱۶-جی ایل تاریخلی ۴۹۷۴۳۰ نۆمره‌لی
صورتی معلومات هابئله ایجرا اۆچۆن ایداره یه گؤندریله‌جک.
ناظیرلیک ایدارهسینین رهبری
بهنیا
نۆمره: ۱۹۰۱۷، ۱۳۱۶/۱۲/۱۹ یوخاریداکی سندلرین صورتی مالییه ایداره‌سینه گؤندریله‌جک
سند نومره:۲۱
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
داخیلی ایشلر ناظیرلیگی
ایداره: چاهار ماحال حؤکومتی
دایره------------
تاریخ: ۳/۸/۱۳۱۶
نۆمره: ۲۲۸۷ علاوه
اصفهان حؤکۆمتی
۲۴.۰۷.۱۶-جی ایل تاریخلی ۱۰۳۹۰ سایلی مکتوبدا، بون کندینده دؤولت ایبتیدائی مکتبینین ۱۲۸ نۆمره لی نۆسخه‌سی، وئریلن امره اساساً، یئرلی کندخودایا تۆرک دیلینده سؤز-صحبتین ائلهجه ده دانیشماغین قارشیسینی آلماق اۆچۆن لازیمی گؤستریش وئریلسین.
چار ماحال حؤکۆمتیندن
سند نومره:۲۲
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
تاریخ: ۰۹/۱۱/۱۳۱۹
نۆمره: ۱۳۷۰۹
علاوه اۏلونور..
مدنیت ناظیرلیگی
۲/۱۶ گیزلی
قزوین مدنیت ایداره‌سی
---------------------------------
مدنیت ناظیرلیگی- یازی باش ایداره‌سی
تۆرک دیلینده حاضیرلانان ائلهجه ده تۆرک دیلینده نوماییش ائتدیریلن تاماشالارلا باغلی بو ایداره‌نین وظیفه‌‌سینین اۏلوب-اۏلماماسی حؤرمتله سۏروشولور، بو ایسه بئله تاماشالارین تصدیقی قایدالارا ضیددیر سه؛ هابئله بوراخیلمامالی‌دیرسا، وضعیتی آچیقلامالیدیرلار. شۏو چاغی ماهنیلارین فارسجا حاضیرلاندیغینی آنجاق تۆرکجه چالدیغینی گؤردۆک.
قزوین مدنیتینین رهبری
حسین علی اکبرنیا
یازی ایدارسینه داخیل اۏلماق تاریخی:
۰۸.۰۲.۱۹۳۵، نو ۱۰۶۲۳
دایره باسین باش اۏفیسدن
سیفاریش آلدیق‌دان سۏنرا جاواب وئرین
۰۹/۱۱/۱۳۱۳
سند نومره:۲۳
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
ایداره ............
ائگیتیم‌له وقفلر هابئله تصوراتلار صنایع ناظیرلیگی
اصفهان ائگیتیم‌له وقف ایداره‌سی
---------------------------------------
ساواد...صنعت... نۆمره... ۱۲۸، ۱۰/۷/۱۳۱۶، ایبتیدایی مکتب ۴۶، اصلی ۱۷۸۹۴ نۆمره ایله قئیدیاتدان کئچمیش - ۱۴/۷/۱۳۱۶
---------------------------------------
داواملی اۏلاراق خبر وئریلدیگی کیمی بوراداکی تۆرک دیللی اینسانلارین صحبتینین، ائلهجه ده باشقالارینا ایضاح ائتمک ایسته‌مدیکلری بعضی پیس شئیلرین تۆرک لهجه سینده یاییلدیغینی هابئله بو تحصیلین ایبتیدایی صینیف ایشلرینین گئدیشینه مانع اۏلدوغونو نظره آلساق. ناراحات اۏلما --
بون
۴۶ سایلی دؤولت ایبتیدایی مکتبینین مۆدیری
ایمضا یئری ۰۶/۰۷/۱۳۱۹
سند نومره:۲۴
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
۹ آی ۳ ایل تاریخ ۱۳۱۶
نۆمره... علا...
ائگیتیم‌له وقفلر هابئله تصوراتلار صنایع ناظیرلیگی
---------------------------------------
نشریات داییره‌سی
تصوراتلارین(اینطیباتات)* عمومی شعبه سینین ۆدیری
آذربایجاندا ایبتیدایی مکتبلر اۆچۆن کیتابین باشلاماسی ایله باغلی تحصیل شعبه سینین گؤندردیگی مکتوبو اۏخودوم. سؤزۆ گئدن مکتوبون معناسی بودور کی، رابطه ناظیرلیگینده جناب صدیقین آراشدیرماسی لا حئساباتی نتیجهسینده آیدین اۏلدو کی، آزربایجاندا ایبتیدایی مکتبلرین چۏخلو حاضیرلیق هابئله بیرینجی صینیفلرینده معلیملر ایلک کیتابین بیر حیسه‌‌سینی یئنی گلن شاگیردلره تۆرک دیلینه ترجۆمه اۏلونور؛ هابئله اؤزل بیر کیتاب حاضیرلاماقلا بو چاتیشمازلیغی آرادان قالدیرماق لا ایکی ایلین ایشینی بیر ایلده گؤرمک اۏلار. بئله بیر کیتاب حاضیرلاماغین مۆمکۆن اۏلدوغونو آچیق شکیلده ده بیلدیردیکلری اۆچۆن، یاخشی اۏلار کی، بئله بیر کیتابدان خبرلری اۏلسونلار، اۏنو عمومی تصوراتلار ایداره‌سینه گؤندرسینلر کی، نظردن کئچیریلسین. طبیعی کی، سیز داها یاخشی بیلیرسینیز، تۆرک دیلی آزربایجان دا یاشایان چۏخ یوزایللیک طایفالارین عائله دیلی‌دیر. عائله دیلینی بیر نئچه قیسا زاماندا(ایلده) فارسجایا چئویرمه‌گین یۏلو تکجه کیتاب یازماقلا مۆمکۆن دگیل. چۆنکۆ ایندیکی بیرلشمیش پروقراما گؤره، بیر اؤلکه اۆچۆن چئشیدلی کیتابلار یازماق لا تبلیغ ائتمک جایز اۏلمایا بیلر، آوروپا اؤلکه‌‌لری کیمی ایرانین دا مۆستملکه لری یۏخدور کی، هر بیر مۆستملکه‌یه خصوصی کیتاب یازسین. ایندیکی کلاسیک کیتابلار یاخشی دگیلسه، هامیسی دگیشدیریلملی‌دیر، تکلیفلری وارسا، بیلدیریلملی‌دیر کی، حیاتا کئچیریلسین؛ زامانلا اینکیشاف ائدیلسین. فارس دیلینی قبیله بؤلمه‌‌لرینده ایرهلی آپارماغین یۏلو میللی یۏللا مۆمکۆندور، یعنی ایندیکی آزربایجان عائله مۆحیطیندن کناردا ایبتیدایی مکتبلرده، اجتماعی دایره لرده علمی هابئله مؤحکم عائله فۏرمالاشمالی‌دیر کی، مؤوجود عائله موناسیبتلری گئتدیکجه دگیشدیریلسین. یاخشی اۏلار کی، اؤلکه‌نین باشقا شهرلرینه تۆرک دیللی معلملری تعیین ائدیلسین، یئرینه فارس دیلی معلملری گؤندریلسین. آزربایجان دا، حتی کندلرده ناطیقلیک و نیطق مجلیسلرینی اینکیشاف ائتمه‌لی‌دیر. «شاهنامه»نی قهوه‌خانالارلا آیری اجتماعی یئرلرده اۏخوماغا تشویق ائدیلمه‌لی‌دیر ؛ اۆسته‌لیک موعلیملری تکجه کیتابلارین متنینی اؤیرتمگینه قناعت ائتمه‌ییب، بلکه یئنی شاگیردلری ساده ، ائلهجه ده اوشاقلارا اویغون شئعیرلر له شیرین اوشاق ایضاحاتلاری ۏخویاراق فارسجا دانیشماغا تشویق ائتمه‌یی عؤهده‌لرینه گؤتۆرسۆنلر، هابئله شیرین دانیشان اوشاقلارا هدییه لر حاضیرلانیب تحویل وئریلمه‌لی‌دیر.
صلاحیتلی اۏرقانلارین داها یاخشی بیلدیگی آیری مضمونلار کی، بیلیرلر.
معلومات داخیل اۏلوب
----
حلاج
*- موستقیل مدنیت مشاهیداتلاریندان بیری اۏلان «تصوراتلار»(اینطیباطات) ناصیرالدین شاه دؤورۆنده یارادیلیب. بو ایداره اؤلکه‌ده کیتاب لا مطبوعاتین مونیتورینگی، ترتیبی ائلهجه ده نشری ایله مشغول اۏلوب، اۏنون کؤکۏ مطبوعاتدان، یعنی قزئتلردن گلیر.
سند نومره:۲۵
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
ائگیتیم له وقفلر هابئله تصوراتلار صنایع ناظیرلیگی
یئرلی دانشسرانین معاریف، وقفلر هابئله چئشیدلی صنایعلر ناظیرلیگینه ۲۲.۵.۱۳۱۷-جی ایل تاریخلی مکتوبو: آزربایجاندا فارس دیلینین معلملره تدریسینده ایندیکی کیتابین چاتیشمازلیغینا (نارسایی) گؤره بیرینجی صینیف فارسجا کیتابینین دگیشدیریلمه‌سی ضرورتی:
تاریخ: ۷/۵/۱۳۲۶ تحصیل، وقفلر ائلهجه ده چئشیدلی صنایعلر ناظیرلیگی
عالی تحصیل شوراسینین کاتیب‌لیگی (دبیرخانه‌سی)
۲۲/۰۵/۱۳۱۷-جی ایل تاریخلی ۴۵۴ نۆمره‌لی علاوه مکتوبوندا منه گؤندردیگینیز ابتدائی مکتبلرینین بیرینجی کورسو اۆچۆن جناب علی اصغر شمیم-ین یازدیغی کیتابا ائلهجه ده اۏنو ابتدائی مکتبلرده اؤیره‌نمک باخیمیندان نظردن کئچیردیم. آدی چکیلن کتابا منیم فیکریم بئله دیر:
۱۳۱۶-جی ایلین فروردین آییندا آزربایجان مکتبلرینده آپاردیغیم مشاهده‌لره گؤره، ابتدائی مکتبه ایلک اۏلاراق قد‌م قۏیان اوشاقلار فارس دیلی ایله هئچ تانیش دگیل، بیر-بیری ایله تۆرکجه دانیشیر، معلم ده اۏنلارلا تۆرکجه دانیشیر. اۏنا گؤره ده اۏنلار اۆچۆن یازیلان کیتاب ائله یازیلمالی‌دیر کی، معلمین ائله ایلک ساعات‌دان دئدیگی له اؤیرَتدیگی هر شئی فارسجا اۏلسون؛ هابئله تۆرکجه بیر کلمه ده دانیشماسین. جناب شمیم-ین یازدیغی کیتاب بو مقصدی یئرینه یئتیرمیر. چۆنکی معلم اۏخوماغی لا یازماغی اؤیرتمک اۆچۆن تۆرک دیلیندن ایستیفاده ائتمه‌لی‌دیر.
امضا یئری
صورتی اۏریژینالا برابردیر
سند نومره:۲۶
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
تاریخینده ۱۳۱۶/۰۵/۰۳
نۆمره‌لی أکلَنتی ۳۶۴۶
ائگیتیم ، وقفلر له مستظرفه صنایع ناظیرلیگی
گنل یؤنَتیم باشقانی لا ایزلَنیم‌لر
یـۆکسک اؤیرَتیم قـورومو باشقانی صدیق بَیین ایلگیلی ناظیرلیگینه بیلدیردیگی اۆزره آزربایجانین دۏغو ایلا باتی کؤیلرینده‌کی ایلک‌اؤیرَ‌تیم اۏخول‌لاریندا رسمی اؤیرَتیم کیتابی صینیفیندا اؤیرَتیمین یاریسی تـۆرکجه اۏخوتدورولماقدادیر ؛ اؤیرَنجی‌لر سـؤز قـۏنوسو کیتابین متنینی آنلامادان اۏخویورلار ، ائلهجه ده بیرینجی صینیفده اۏ کیتاب تـۆرکجه‌یه چئوریلیر . اۏ ایسه اؤزل بیر کیتاب یازیلاراق اؤیرَتیم فارسجا ایشله‌نیرسه ، ایکی ایللیک ایشی بیر ایلده بیتیرمک اۏلاناقلی‌دیر . بو نه‌دن‌له، اۏلورسا بو قـۏنونو یاخشیجاسیناکنترل ائدین. سـۏزۆ گئدن تئوری‌یه گؤره، معارف له الهیات ایداره‌سی چاغریلمالیدیر کی سؤزقـۏنوسو بؤلگه‌ده‌کی یئددی ایللیک اۏخول دؤنَمینده بیر ایللیک
چاتیشمازلیق سببی ایله اۏ اوشاقلار فارس دیلینده اؤنجۆل اۏلماقدان گئری قالماسینلار .
ائگیتیم له الهیات اداره‌سی‌نین باشقانی
اداره نین دفترینه گیریش تاریخی
۶/۳/۶.......۲۷۱۹
سند نومره:۲۷
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
میللی ائگیتیم، اینجه صنعت له وقفلر ناظیرلیگی
تاریخ ۲۵/۳/۱۳۱۶
نۆمره......علاوه....
ایداره.....
دائره......
متبوعه (تبعیت ائدن، امر آلان) ریاستی
۳۲۸۱ سایلی امره اساساً، عالی تحصیل اۏجاغینین مۆدیری دوکتور صدیقین قوللوغونا چاتدیم، هابئله آزربایجان ایبتیدایی مکتبلرینده تدریس اوسلوبو ایله باغلی، گئنیش دانیشیقلار آپاریلدی. بیر سؤزله، آزربایجان اوشاقلاری بۆتۆنلۆکله فارس دیلی ایله یاد اۏلدوقلاریندان ، فارس دیلینین حلی یۏلو دۆشۆنۆلمه‌لی‌دیر کی، اوشاقلار ایبتیدایی مکتبه گئتمزدن اؤنجه ساده فارس سؤزجۆکلری اؤیرنسینلر. بیرینجی کیلاسا کئچدیک‌ده، بیرینجی کیتابدان ایستیفاده ائده بیلیب، بو مقصدینی مکتبده حیاتا کئچیرمک مۆمکۆن اۏلماسی اۆچۆن ایلکین یۏل اۏلان‌دیر:
1- معاریف ناظیرلیگینین آزربایجانین هر یئرینده اوشاق باغچالاری فارس دیللی تحصیل آلمیش قیزلارین ناظیرلیک له مۆدیرلیگی
سند نومره:۲۸
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
ائگیتیم‌له، وقفلر له مستظرفه صنایعی ناظیرلیگی
گنل ایزلَنیم‌لر بؤلۆمۆ
گنَلگه نـۆمره‌سی : ۱۴۷۲۰--۵۹۱۷
تاریخ : ۱۳۱۷/۰۵/۰۵
ایش سئچیمی بؤلۆمۆ
چـۆنکۆ۱۰۲۹-۲۳۷۳۳-۱۷/۴/۶ اۏنایلارا گؤره و۱۱۸۱-۲۶۵۳۹-۱۷/۴/۶ و۵۲۶۲-۱۷/۴/۲۹ ساییلی باخانلار قورولو قراری ایله ؛
۱ - قیشلاق بؤلگهسینه آبیِک بؤلگهسی له مرکزینه آبیِک آدی وئریلمَلی‌دیر .
۲ - یئنگی ایمام بؤلگهسینه کرج و بـو بؤلگه‌نین مرکزیننه ده کرج دئییلمَلی‌دیر .
۳ - قاجار سارایی‌نین آدی بی‌سیم دئیلمَلی‌دیر .
بـو ندن‌له اۏ بؤلگه‌نین بـۆتون چالیشانلاری بیلگیلندیرملی‌دیرلر، هابئله اۏخوماقلا یازمادا أسکی آدلار یئرینه یئنی آدلاری قوللانمالاری قـۏنوسوندا کسینلیکله ائییتیملر وئرمک گرَکیر .
بو گنَلگه‌نین آلیندیغینی دا بیلدیرین .
اۏن‌بیر بلگه تایپ اۏلونسون، هابئله قالانی آرشیو ائدیلسین .
مکتوبون دفتره گیریش تاریخی
۹۶۵۸-------- ۱۷/۵/۱۱
جناب ولی امامی باشقالارینا معلومات وئریسنلر ۱۷/۵/۱۳
سند نومره:۲۹
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
باش ناظیر
ناظیرلر شوراسینین مکتوبونون تصدیقی
نۆمره: ۴۰۵۰۳ / ۴۰۵
تاریخ ۶/۴/؟؟
داخلی ایشلر ناظیری
مجلس‌لر قانون‌لارینین ایداره‌سی
یؤنتیم قورومو
میاندوآب (قوشاچای-یین) «ماحمیدجیق» کندینین آدینین «محمودآباد» آدلاندیریلماسی ایله باغلی ناظیرلر هئیأتینین ۲۴/۰۵/۱۳۵۱ تاریخلی مکتوبونونائله‌جه ده صورتینین معلومات لا لازیمی تدبیر گؤرۆلمه‌سی اۆچۆن بۆتۆن ناظرلیکلره تصدیق (ابلاغ)ائدیلمه‌سی.
داخیلی ایشلر ناظری
سند نومره:۳۰
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
ائگیتیم‌له (تحصیل)، وقفلر هابئله مستظرفه صنایع ناظیرلیگی
آزربایجانین ائگیتیم له وقفلر ایداره سی
ائگیتیم ایداره سی - مۆفتتیش شعبه سی
نۆمره: ۱۰۷۷۶
علاوه ...............
سای: ۱۵۵
دارالمعلمین مکتبینین حؤرمتلی مۆدۆرۆ...
شنبه گۆنۆ (یئللی گۆن)؛ گۆن اۏرتا چاغی ساهات دؤرت‌ده
۱۳/ ۱۱/ ۱۳۰۷ تاریخینده ألیمیزه چاتان راپۏرا گؤره، اۏ مکتبین اؤیرنجیلری ایدمان سالۏنوندا حاضیر ایکن عمومیتله تۆرک دیلینده دانیشیردیلار. تحصیل ایداره سینین موفتتیشی جناب ملکی ده؛ دؤردۏنجو صینیفده ائگیتیم آلان «رشید آغا» آدیندا بیر اؤیرنجی‌یه (شاگیرده) جزالاندیرماق اویاریسی( جزالاندیرماق خبردارلیغی ) وئره رک، اۏندان نه‌دن تۆرکجه دانیشدیغینی سۏرغولایاراق؛ اۏنا مکتب طرفیندن سیزه تۆرکجه دانیشماغینیزی قاداغا ائتمه‌ییب دیرلر می؟ هابئله سیزه هر زامان فارس دیلینده دانیشماغینیزی تاپبشیرماییب‌لار می؟ سؤزلرینی دئمیش. آدی کئچن اؤیرنجی ایسه بو سؤزلرین جاوابیندا دئمیشدیر: اؤیرنجی‌لرین هامیسی تۆرکجه دانیشیر ، هابئله مکتب طرفیندن ده بیزه بیر سؤز دئییلمه‌ییب دیر. سۆت گۆنۆنۆن (یکشنبه گۆنۆنۆن) سحر چاغیی، ائگیتیم ایدارسیندن؛ تئلفۏن ایله مکتبه زنگ آچاراق، اۏ اؤیرنجی‌نین سیخیشدیریلماسی لا جزالاندیریلماسینا داییر امر وئردیلر. بونون جاوابیندا ایسه مکتب طرفیندن؛«"بیزیم اؤیرنجی‌لریمیز تۆرکجه دانیشمیرلار» خبرینی بیلدیرمیشلر. دۏغرودور تحصیل ایداره سینین سیزین گؤزلمه‌نیز له دیققتینیزین یۆکسک اۏلدوغوندا شۆبهه‌سی یۏخدور. آنجاق سیز یئنه ده مصلحت بیلدیگینیز آن دا، مکتب اؤیرنجی‌لرینی مکتبین آچیق آلانینا ییغاراق بو مؤوضوعدا گرکلی اۏلان اویارینی«خبردالیغی» وئرینیز.
سند نومره:۳۱
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
داخیلی ایشلر ناظیرلیگی
شرقی آزربایجان ویلایتی
باش ناظیردن ایران شاهی، اوجا شانلی رضا شاه حضرتلرینه
نۆمره ۶۸۸۷ مووضو .....................
تاریخ: ۲۶/ ۳/ ۱۳۱۶ ، علاوه ....................
جنابی‌نیزین موبارک بیلدیگی کیمی چاتدیرمالییق: گۆنۆ-گۆندن اؤنمی چۏخالیب نوفوس لا گلیشمه‌سی آرتان خیاو( خیۏو ) قصبه‌سی؛ مشکین ویلایتینین ایداری مرکزی‌دیر. خاطیری‌نیزینده گئرچکدن ده خیاو قصبه سی بیر شهر کیمی اؤز گؤره‌وینی یۆرۆتمکده دیر. خیاو سؤزجۆگۆنۆ پیس بیر سؤزجۆک اۏلدوغو اۆچۆن، ائلهجه ده فارس دیلینده ده پیس آنلام داشیدیغینا گؤره، اۏرانین اهالی‌سیندن بعضیلری اۏرایا «خیاو» آدینین یئرینه باشقا بیر گؤزل آد قۏیۏلماسینی ایسته‌ییرلر. منجه «مشکین شهر» سؤزجۆیۆ هر باخیمدان بو شهر اۆچۆن اویغون اۏلدوغو اۆچۆن خواهیش اۏلونور؛ «خیۏو» سؤزجۆگۆنۆ، «مشکین شهر» آدی ایله دگیشدیریلمه سینه ایذین وئره سینیز.
یئنه ده بیر نئچه گۆن اؤنجه باش چکمک اۆچۆن دهخوارقانا گئتدیگیمده؛ اۏرانین بیرسیرا اهالیسی له گنجلری، اۏنلارین یاشادیغی یئرین مرکزینین، کند اۏلماق اؤزللیگینی ألدن وئره‌رک شهره چئوریلدیگینی بیلدیردیلر. اۏنلار آیدینلیق گتیردیلر کی؛ آدی گتیریلن یئرین، موبارک شانلی شاه حضرتلرینین حیمایه لری کؤلگه سینده، گلیشدیگینه گؤره، یئنه ده بو ایر‌لیله‌مه‌یه داوام ائده‌جگینی نظرده آلسینلار. بورا اۆچۆنن«دهخوارقان» سؤزجۆگۆنۆن یاراشیقلیغی یۏخدور. اۏنلار بورایا بیر باشقا آدین قۏیۏلماسینی ریجا ائتدیلر.
دهخوارقان یاخینلاریندا؛ أسکی اۏد تاپناغینین(آتش‌گاه) وار اۏلدوغونو، اۏنون تاریخی اؤنم داشیدیغینی گؤز اؤنۆنه آلماقلا؛ ایذین بویوردوغونوز آندا؛ «آذر شهر» سؤزجۆگۆ اویغون گؤرۆنۆر.
ریجا اۏلونور بو بؤلۆمده ده اؤز موبارک قرارینیزی بویوراسینیز. آزربایجان دا ایندیکی آدلاری یاخشی اۏلمایان چۏخ سایلی یئر آدلاری واردیر. چهار اۏیماق، تیکان تپه، بیله سوار، اهر، هئرۏ... بونلادان ساده جه بیرسیراسی دیر. من اۏنلارا اویغون آدلار دۆشۆنۆب اؤنَریلمه‌سی ایشی ایله اوغراشیرام(مشغولام). أن یاخین زاماندا بو آدلاری قوللوغونوزا تقدیم ائده‌جه‌گَم.
شرقی آزربایجان ویلایتینین، باشقانی
(والیسی )
۲۶/ ۳/ ۱۳۱۶ تاریخلی، ۴۷۶۸ ساییلی؛ ایرانین پهلوی رژیمی باش ناظیرینین دامغاسی
ناظیرینین دامغاسی
سند نومره:۳۲
ائگیتیم ناظرلیگی
رئکلام شعبسی
۱۶۰۳۱ درجلی سیرکولیار ۱۳/۰۷/۱۹۵۷
۰۳۷۱- ۱۶/۰۴/۱۳۱۶ سایلی تصنیفات مکتوبو، شرقی آزربایجان ولایتینین تکلیفینه اساساً، مشگین ویلایتینین مرکزی اۏلان خیاو قصبه‌سی‌نینین آدی دگیشدیریله‌رک، مشگین‌شهر، دهخوارقانین آدی ایسه «آذر شهر» آدلاندیریلیر. اعلیحضرت هومایونی طرفیندن تصدیق ائدیلمیشدیر. دانیشیق لا یازیشمالاردا تابعلیگینده اۏلانلارا یئنی آدلاردان ایستیفاده ائتمه‌گی تاپشیرماق لازیم‌دیر. بو بخشنامه‌لرین آلیندیغینی ...... شرح‌لری ایله بیلدیرین
ائگیتیم‌له وقفلر ناظیرلیگی ایمضا ایله مؤهور
سند نومره:۳۳
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
ائگیتیم‌له وقفلر هابئله مستظرفه صنایع ناظیرلیگی
تاریخ ۱۹۳۵.۰۵.۱۹
نؤمره ۱۳۵
قونو…
ائگیتیم‌له وقفلر هابئله مستظرفه صنایع ناظرلیگی
غربی آذربایجان دؤولتی معاریف‌له وقفلر ایداره‌سی
شعبه…
غربی آذربایجان ویلایتی جلیله معاریف‌له وقفلر شعبه‌سی
نؤمره‌لی قراری ۱۵۶۸/۶۳۵ (فارس دیلینین تبلیغی هابئله یاییلماسی ایله باغلی) زیارت اولونوب. اونون نئجه‌لیگی شاهپور ایبتیدای مکتبلرین ایشچیلرینه چاتدیریلدی. شاهپور تحصیل نماینده‌سی
سند نومره:۳۴
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
داخیلی ایشلر ناظیرلیگینین اینفورماسییا ایدارهسینین آزربایجان ویلایتینین استاندارلیغی‌نین بو دیاردا میللتین فارسلاشدیریلماسی پروقراملارینی حیاتا کئچیرمه‌سی اۆچۆن داها چۏخ تمناسیز ایمکانلارین یارادیلماسینا مراجعتلری ایله باغلی باش ناظره مکتوبو:
تاریخ: ۲۱/۱۱/۱۳۱۹ داخیلی ایشلر ناظیرلیگی
نۆمره: ۷۸۰۱۴/۳۳۵۴ اینفورماسییا شعبه‌سی
علاوه (پیوست): یۏخدور
جناب باش ناظیر
اۆچۆنجۆ والی‌لیک تبریزده دۆشۆنجه‌لرین یۆکسلدیلمه‌سی اۆچۆن دانیشیقلارلا باغلی حئسابات وئره‌رک بیلدیریب کی، دانیشیقلار هفته‌ده بیر دفعه کئچیریلیر؛ ساکینلری بو مشغه‌له‌لرده ایشتیراکا هَوسلندیرمک اۆچۆن موسیقی پارچالاریلا شۏولار دا پرۏقراما داخیل ائدیلیب. اما بیر نئچه نفردن باشقا اۆچۆنجۆ له دؤردۆنجۆ ویلایتلرین جاماعاتی فارس دیلینی عمومیتله بیلمه‌دیکلرین‌دن، اساس مقصدی کۆتله‌نین دۆشۆنجه‌سینی یئتیش‌دیرمک اۏلان بو چیخیشلارین نتیجه‌لری ألده اۏلونماییب. ائلهجه ده مسئله بو یئرلرده فارس دیلینین گئنیشلنمه‌سی، اینکیشافی هابئله عمومی‌لشدیریلمه‌سی، ایرَ‌لیله‌مه‌سی لازیم اۏلدوغو کیمی. آدی چکیلن والی‌نین فیکرینجه، مقصده چاتماق اۆچۆن گئجه صینیفلرینین(شبانه) سایی‌نین آرتیریلماسی و آهیل‌لارا (یاشلی لار) قایغینین آرتیریلماسی، ائلهجه ده فارس دیلی معلملرینین حاضرلیغی آلتیندا اوشاقلار اۆچۆن گئجه-گۆندۆز اوشاق باغچالارینین یارادیلماسی ضروری‌دیر. حتی مۆمکۆن قدر ائگیتیمین بۆتۆن پیلله‌لرینده میللت اۆچۆن پولسوز ائگیتیمین تأمین ائدیلمه‌سینه سعی گؤستریلمه‌لی‌دیر. بوندان علاوه، بۆتۆن ناظرلیکلرین، دؤولت ایداره‌لری له شیرکتلرین ایشچی‌لرینین فارس دیللی
اۏلماسینی تکلیف اۏلونوب؛ آدی‌چکیلن مأمورلارین مۆشتری‌لرله تۆرکجه دانیشماسی کَسین قاداغان ائدیلسین.
بو تدبیرلرین مالیه‌لشدیریلمه‌سی اۆچۆن استاندارلیق حساب ائدیر کی، یئرلی اوقاف (اعانه) گلیریندن ایستیفاده ائدیلمه‌لی‌دیر. مدنیت ناظیرلیگی، اؤزللیکله بو ایل آدی‌چکیلن ایالت‌ده مکتب له اوشاق باغچالارینین یارادیلماسی یؤنده بؤیۆک آددیملار آتیب، داخیلی ایشلر ناظیرلیگی ده بو ایشده امکداشلیق ائدیب. اما طبیعی کی، بو تدبیرلر یئترلی دگیل ائلهجه ده فارس دیلینین غیری-فارس دیللرینده دانیشان بۆتۆن بؤلگه‌لرده، اؤزللیکله یئرلشمه باخیمیندان بیرینجی اؤنم کسب ائدن اۆچۆنجۆ له دؤردۆنجۆ ویلایتلرده یاییلماسی اۆچۆن بیر کومیسیون داخیلی ایشلر ناظیرلیگینده ناظرلیک نماینده‌لرینین ایشتیراکی ایله حساب ائدیر کی، فورمالاشما مدنیتی له پروقرامی دؤولت هئیأتینین تصدیقین‌دن سۏنرا واختیندا حیاتا کئچیریله بیلمه‌سی اۆچۆن حاضرلانمالی، هابئله تقدیم ائدیلمه‌لی‌دیر.
داخیلی ایشلر ناظری
سند نومره:۳۵
فیرقه‌چیلرین بومبالانماسی
(۲۱ آذر ۱۳۲۴ (۱۲/۱۲/۱۹۴۵) (آذربایجان میللی حؤکومتینین برقرار اۏلماسی سید جعفر پیشه‌وری))
فیرقه‌چیلرین بۏمبالانماسی قافلان داغلاریندا سنگرلرینین آرخاسین دا، اۏرتادا، یۏل بۏیو سککسن یۆک ماشینی گؤرۆنۆر.
۱۶-۱۷ و ۱۸ دئکابر تاریخلرینده ایران اۏردوسونون تعلیم کئچمیش پیلۏتو(خلبانی) طرفیندن هاوا(آراشدیرمالارا) تدقیقاتلارینا باشلانیلدی. دئکابرین ۱۹-دا ایلک بۏمبا یئره دۆشدۆ. بو یۆک ماشینلاریندا. آزربایجانین خیلاص ائتمه عملیاتینا رسمن ایستارت وورولدو. دئکابرین۲۰-ده بۏمباردومانلار سیخلاشیب. ایران اۏردوسونون حربی هاوا قوه‌لرینین ۹ طیاره‌سیندن یۆک ماشینلاری‌لا فیرقه‌چی لرین مؤوقعلرینه بیر نئچه بۏمبا آتیلدی.
ایگید ایرانلی پیلۏتلار تای‌سیز جسارت هابئله باجاریقلا دۆشمنین ایستئحکاملارینی بیر-بیرینین آردینجا بۏمبالاییب، دارماداغین ائتدیلر. یاد ائللی موزدلولار چیلغین گؤرۆنتۆلر ده قایالاردان قاچاراق دره‌لرین دیبینه دۆشرکن داغین قۏینوندا بۏمبانین پارتلاماسی لا سسین عکس-صداسی(اکو- سس قایتما) هله ده گۆجلۆ عکس‌العمله سبب اۏلوردو.
سند نومره:۳۶
تبریز داغیدیلدی، تئهران بایرام ائتدی، دونیا سوسدو
۲۱ آذر ۱۳۲۴ (۱۲/۱۲/۱۹۴۵) (آذربایجان میللی حؤکومتینین برقرار اۏلماسی سید جعفر پیشه‌وری)
۲۱ آذر ۱۳۲۵(۱۲/۱۲/۱۹۴۵)(آمئریکانین تجهیز ائتدیگی محمد رضا پهلوی‌نین ایران اۏردوسونون آزربایجانا هوجومو؛ بوندان سۏنرا آزربایجانین قیرغین، داغیدیلماسی لا گئری قایتاریلماسی، تۆرکجه کیتابلارین یاندیریلماسی ائلهجه ده مینلرله باشقا قتل جینایتلر...)
قایناق: https://bit.ly/3UsDteY
سند نومره:۳۷
۲۶ دئکابر ۱۳۲۵-جی ایلده کیتابلارین یاندیریلماسی؛
۲۶دئکابر ۱۳۲۵-جی ایلده کیتابلارین یاندیریلماسی ایله باغلی دهشت‌لی حادثه
پهلوی رئژیمی له اۏنون دیشاری هاوادارلارینین آزربایجانین عادت-عنعنه لرینه، مدنیتینه قارشی مقاومتلری‌نین زیروه‌سینی گؤستردیگی گۆن. آزربایجان میللی حؤکومتینین قانلی قیرغینیندان بیر نئچه گۆن سۏنرا آزربایجانین بۆتۆن شهر له کندلرینده کیتاب یاندیرما بایرامی کئچیریلدی. آزربایجان میللی حؤکومتینین آزربایجان تۆرکجه‌سینده نشر ائتدیردیگی بۆتۆن درسلیک‌لر له باشقا اثرلر یاندیریلدی. آزربایجان میللتی بو فاجعه‌نی هئچ واخت اونوتمایاجاق. کیتابلارین یاندیریلماسی شنلیگی ۲۶ آزردن سۏنرا بیر نئچه گۆن داوام ائتدی. آزربایجانین تۆرکجه دیلینین ایشلنمه‌‌سینی آرادان قالدیرماق اۆچۆن مرکزی حؤکومت بو کیتابلاری چاپ ائدن متبعه‌لری پۏلۏمپلادی، مکتبلرده آزربایجان تۆرکجه‌سینده تدریسی قاداغان ائدیب؛ فارسجا درسلیکلری یایماقلا فارس دیلینده تدریسی مجبوری ائتدی.
قایناق: https://bit.ly/3Uqdhl5
سند نومره:۳۸
تۆرک کیتابلارینین یاندیریلماسی!
۲۱ آزر ۱۳۲۵-جی گۆنش ایلی قارا قیرغیندان سۏنرا باشلادی. ۲۶ آزر ۱۳۲۵-جی ایلده آزربایجانین ایران فاشیست پهلوی اۏردوسو طرفیندن ایشغالیندان ائلهجه ده بؤیۆک سید جعفر پیشه وری باشچیلیق ائتدیگی آزربایجان میللی حؤکومتینین سوقوطوندان بیر نئچه گۆن سۏنرا، بۆتۆن کیتابلار، نشرلر له آیری-آیری یازیلار تۏپلانیب، تبریز شهرینین بیر نئچه یئرینده، هابئله آزربایجانین آیری شهرلرینده کئچیریلن مراسیملر چاغی یالنیز تۆرکجه یازیلدیغینی بهانه ائدهرک یاندیریلمیشدیر. بو کیتابین یاندیریلماسینین سببکارلاری تئهرانین گؤستریشی ایله ۵ گۆن اؤنجه آزربایجان میللی حؤکومتینین یاتیریلماسیندان سۏنرا، بیر گۆنده اۏن ایکی میندن چۏخ تۆرکۆ قتله یئتیرن ایران حؤکۆمتی‌نین حاکم هابئله ایشغالچی اۏردونون عینی عامیللری ایدی. آزربایجان شهرلرینده قان سئلی باشلامیشدی. بو تدبیرلرین حیاتا کئچیریلمه‌سی امری بیرباشا ایران (تئهران حؤکومتی) طرفیندن وئریلمیش، تۆرکجه کیتابلارین یاندیریلماسی تبریزله عینی چاغدا آزربایجانین بیر نئچه باشقا شهرلرینده ده باش وئرمیشدیر. تبریز شهرینده بیر نئچه یئرده، ۏ جۆمله دن ساعات میدانی، تبریز بلدییه سی میدانی، شهرین بیلیم‌یوردو ، هابئله بیر چۏخ مکتبده کیتاب یاندیریلیب، ایندی ده یاشایان بیر سیرا شاهیدلرین دئدیگینه گؤره، اوشاقلار (ایلکین صینیف شاگیردلری) دوزولوب تۆرکجه اۏلان مکتبلردن آلدیقلاری درسلیکلری، اؤزللیکله ده «آنادیلی» درسلیگینی «یاشاماغا» یانغین اوجاقلارینا آپاران چۏخ‌سایلی نؤوبه لر یاراداراق ائگیتیمینی داوام ائتدیرمک اۆچۆن ایجازه آلماغا مجبور ائدیردیلر. بیر چۏخ اوشاق درسلیکلرینی یاندیرماق ایستمدیکلرینه گؤره شدتله دؤیۏلوب و یا اوووجلاری یاندیریلیب.
قایناق: https://bit.ly/3NG2xNq
«یاندیریلان کیتابلار»
عربی -موْنقولو ، قینایان فارسلار
اوْنلار گؤرمه‌دیگین، آغ ائیله دیلر
اوْلمایان علمینی، عرب اَلیله
شیشیردیب بیر یئکَه داغ ائیلَه دیلر!
تیسفون دانشگاهین، جندی شاپورو
خیالدا قوردولار، یاندیرتدیردیلار
مظلوم گؤستردیلَر دۆنیایادا فارسی
یالاندان بیر یئنی تاریخ قوردولار!
هر کیمسه سوْروشدو: بو اوْلان دئییل
خائن آدلاندیریب، ساتقین دئدیلر
«ایران وای» دییَه رَک، گئجه -گۆندۆزۆ
آزربایجان حاققین، آیدین یئدیلر.
توَحّش ایشلَری، مدرن عصریده
قیناییب، اؤزلَری وحشی اوْلدولار
گؤزلَری گؤتۆره بیلمه‌دی بیزی
اؤزلَری تبریزه، زوْرلا دوْلدولار.
اوْتوز مین آزاده فداییلری
اؤزگۆرلۆک جۆرمۆنه بۆتۆن قیردیلار
ایکی گۆن اؤتمه میش بو جینایتدن
ییغیب تۆرک کیتابین توْنقال قوردولار!
دۆنیا گؤزلَرینی یومدو بو ایشه!
آذردَه، تورکلره جَلَه قوردولار
تۆرکجه کیتابلارا، اوْردو گۆجۆنه
آزادلیق آدیندان بیر اوْد ووردولار!
اوْلسایدی بو خالْقین باش بیلَن‌لَری
سوْی قیریم اوْلماغین دۆنیا بیلردی
میللت لر شوراسی، یالاندی-یالان
لاهه دیوانیندا، حاققین دیلَردی.
گؤرۆنۆر اؤزگَه دَن عدالت اومماق
یانلیش دۆشۆنجه دی، یالان اینامدی
گؤوَنمک گرَکدی اؤز کیملیگینه
«یاکاموز»؛ بیلیرسن وطن دۆنیامدی.
حبیب ساسانیان (یاکاموز)
سند نومره:۳۹
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
داخیلی ایشلر ناظیرلیگی
آذربایجان استانداری‌سی
گیزلی. بیرباشا
داها سۏنرا عۆنوانا
۱۴.۰۶.۱۳۲۶-جی ایل تاریخلی ۲۹۶۱/م سایلی مکتوبا ایستیناد ائدهرک، ساراب پۏلیسی‌نین خبرلرینه گؤره، اۆسته‌لیک ساراب حربی فرمانداری‌سی مکتوبلارینا اساسلاناراق، علاقه‌ده اۏلان محکمه‌لر ایندیه‌دک قولدورلارلا(فیرقه دؤولتی) امکداشلیق‌دا اتهام اۏلونان ۲۴ محبوسو حقوقی رسمیتله (قانونی اۏلاراق!) ساراب‌دا آسیبلار. ایندی اۏنلارین آدلاری معلوماتلاندیریلماغینیز اۆچۆن سیزه گؤنده‌ریلیر؛ بوندان دا سۏنرا یئنی حئسابات گلن کیمی سیزینله پایلاشیلاجاق.
آذربایجان پۆلیسی‌نین رئیسی: سرتیپ دانشپور
آذربایجان میللی حؤکومتینین چئوریلیشی‌ندن سۏنرا ساراب شهرینده آزربایجان دئموکراتیک فیرقهسینین ۲۴ عضوۆنۆن اعدام ائدیلمه‌سی، هابئله آدلارینین آچیقلانماسی ایله باغلی آزربایجان پۏلیسی‌نین آزربایجان والی‌سینه (اوستاندارینا ) حئساباتی
سند نومره:۴۰
گۆنئی آزربایجان یازار ائلهجه ده شاعیری پرۏفئسۏر رضا براهنیﻧﻳﻦ خاطرﻩلریندن؛
تبریزین ساهات مئیدانیندا تۆرکجه کیتابلاری تۏنقال ایچینده یاندیرماق خاطیره سیندن: اۏ فاجیعه‌لی گۆن منیم چۏخ یاخشی یادیمدادیر. بالاجا اوشاق ایدیم. کیتاب الیمیزده اۏلاراق بیزی مکتبدن آپاردیلار. ظنیمجه ساهات مئیدانینا آپاردیلار. ائله اۏردا تبریز شهری اهالیسینین آنا دیلینده ( تۆرک دیلینده ) اۏلان کیتابلاری یاندیردیلار. اۏ زامان بیز اوشاق ایدیک، بیر زاد آنلامیردیق. یالنیز خاطیرلاییرام «امیر خیزی» آدیندا بیر مۆعللیم آستا-آستا آغلاییردی. من اۏ گۆنۆن حادیثه سین هئچ واخت اونوتمارام.
سند نومره:۴۱
صمد بهرنگی‌نین قارداشی اسد بهرنگی‌نین؛ تبریزین ۲۱ آذر مکتبینده «کیتاب یاندیرماق مراسیمی» خاطیره سیندن!
۲۱ آذر دن بیر هفته کئچمیشدی، بیز مکتبه گئتدیک. ۲۱ آذر آدیلا آدلاندیریلان مکتبین آدینی تکرار یئنه ۱۵ بهمن آدلاندیریلماسینی گؤردۆم. یئنی بیر مکتب مۆدۆرۆ گلمیشدی. اوشاقلار اؤنجه کی مۆدوۆ جناب رفعتی‌نین توتولماسینی دئییردیلر. مکتب مۆدۆرۆ صف باشیندا پیشهورینین قاچدیغینی سؤیله‌ییردی، اۏ دئییردی: عۆصیانچیلار مغلوب اۏلدولار، فیتنه قورتولدو؛ پیشه‌وری ایسه گئتدی ائلهجه دیلینی ده اؤزۆ ایله آپاردی! ایندی بیرلیکده گئدیریک اۏنون ایزله اثرلرینی آرادان آپاراق. هامیمیز صفه دۆزۆلرَک، میرزا حسن واعیظ کۆچه‌سی آدیلا تانینان بیر داریسقال کۆچه‌دن کئچدیک. لیلاوا کئچید مئیدانیندا، یانقی‌نین آلئولری گؤیه یۆکسلمکده ایدی. باشقا مکتبلرین اؤیرَجیلری ده گلمیشدی.
تۆرکجه کیتابلاری بیرجه بیرجه اۏدا توللادیق. یئنی مۆدۆرۆمۆز کیتابینی اۏدا آتان هر بیر اوشاغا بیر شوکولات وئریردی. مکتب مۆدۆرلری هر بیر کیمسه نین اۆز کیتابینی یۆزده یۆز اۏدا آتماسیندان ارخئیینلیک الده ائتمک ایستیه‌یردیلر. اۏنلار چۏخ آییق ساییق داورانیردیلار کی کیمسه اؤز تۆرکجه کیتابلارینی یاندیرماماق اۆچون گیزلدیب ساخلاماسین. من ده باشقالاری کیمی اؤز کیتابلاریمی اۏدا آتدیم. اۏ گۆنۆ، "کیتاب یاندیرماق مراسیمی‌ندن سونرا مکتبی تعطیل ائله‌دیلر. دئدیلر؛ بو گۆن اؤز ائوینیزه گئدین، صاباحکی گۆن یئنه مکتبه گلرسینیز. آتام ائوده تدیرگین‌له راحتسیز ایدی. اۏ دئییردی، آخی کیتابلارین نه سوچو وار ایدی…
قایناق:
برادرم صمد بهرنگی، روایت زندگی و مرگ او. اسد بهرنگی، نشر بهرنگی، تبریز ۱۳۷۸، صفحه ۶۱
(( قارداشیم صمد بهرنگی، اۏنون یاشام‌لا اؤلۆم حیکایه سی کیتابی، اسد بهرنگی، بهرنگی نشریاتی، ۱۳۷۸ ایل تبریز، ۶۱ اینجی صحیفه ))
سند نومره:۴۲
تئهران بیلیم‌یوردو پرۏفئسۏرو دۏکتور احمد ساعی ایله دانیشیق؛
اوشاقلیق چاغیمدا منیم اؤز گؤزلریم ایله گؤردوکلریم......
ایلک مکتب ائگیتیمی، شهربانی کۆچه سینده اۏلان آنجاق آدینی اونوتدوغوم اۆچ صینیفلی مکتبده اۏخوماغا باشلادیم. بیزیم ایلک مکتبده کی بیرینجی صینیف ائگیتیمی‌میز دئموکرات فیرقه‌سینده باش وئرن حادیثه‌لر ایله بیر زامانا دۆشدۆ. بیزیم درسلیک کیتابلاریمیز، تۆرک دیلینده ایدی. معللیم دیکته‌نی ده تۆرک دیلینده دئییردی. خاطیرلاییرام؛ اۏ زامان هجری گونش تقویمی ایله ۱۳۲۵ اینجی ایلین آذر آیی ایدی. بیر گۆن مکتب مۆدۆرۆ جناب مهدی زاده، بیزه بۆتۆن کیتابلاریمیزی مکتبه گتیرمه‌ییمز اۆچون چاغیریش وئردی. کیتابلاردان بیر بؤیۆک تونقال دوزَلدیب هامیسینا اۏد ووروب، یاندیردیلار. اۏ زامان بیز اؤز اوشاقلیق دۆنیامیزدا اۏد ایله اۏیناماقدان سئوینیردیک بیرده بوندان سۏنرا بیر داها مشق یازمییاجاغیمیزی دۆشۆنۆردۆک!
نئچه گۆندن سۏنرا، مکتب مۆدۆرۆ اۏدلو بیر دانیشیقدان سؤیله‌دی؛ بیزیم ایران اۏردوسونو قارشیلاماغیمیز اۆچۆن حاضیر اۏلماغیمیزی ایسته‌دی. اۏردو خوی شهرینه گیرمه‌دن اؤنجه دئموکرات فیرقهسینین، شهرین مرکزی مئیدانداکی نئچه مرتبه‌لی بیر ائوین ایکینجی مرتبه‌سینده یئرلشن ایش اۏتاغی میللتین الینه کئچدی. احمدی‌نین سس یایان میکرۏفۏنونو دانیشارکن الیندن آلیب ایکینجی مرتبه‌دن آشاغییا آتدیلار. یزدانی‌نین اۏلدۆروۆمه‌سینی گؤردوم. بۆتۆن بونلارین تۆم آیرینتیلارینی یادیمدا ساخلامیشام. خاطیرلاییرام ایران اۏردوسونون قارشیسینا گئدن گۆنده، جناب فتحی‌نین ائوی‌نین اؤنۆندن کئچرکن جنازه‌لری گؤردۆیۆم آندا قورویوب اؤز یئریمده دایاندیم. اؤلۆلری سایدیم. اۏنلار ۱۹ نفر ایدی. «طیاره مئیدانی» آدی ایله تانینان یئرده دایاندیق. بیزیم گؤزلمه‌ییمیز اوزون سۆردۆ. یۏرقون ائلهجه ده تدیرگین حالدا آنامین قایغیسینی چکیردیم. اؤز اؤزۆمه، عجبا یالنیز، تک باشیما ائوه قاییدا بیلردیم می؟ دئییب دۆشۆنۆردۆم. سۏنوندا اۏردونون کامیۏنلاری گؤرۆندۆ. دایانیب دوران بیرینجی آرابادان بیر ظابیط دۆشدۆ. اۏ آنلارا ده‌ک اۆچ الی باغلی کیمسه‌نین جمعیتین ایچینده اۏلماسینی سئزمه‌میشدیم. بو اۆچ نفرین اۆچۆنۆن ده ال- آیاقلاری باغلی اۏلدوغو حالدا یئره اوزالدیب باشلارینی کسدیلر. اۏنلارین قانلاری منیم پالتارلاریما سیچرادی. چوخ گۆجلۆ اؤز اؤزۆمه تیتره دیم. ایندینین اؤزۆنده ده او تیترمه‌نی بۆتۆن وجودوم ایله حیس ائدیرم. گئجه بو اۏلوب بیته‌نلری، آتاما دئدییمده، آتام باشی کسیلن آداملارین بیرینین «دابباغ آللاهویردی» اۏلدوغونو سؤیله دی.
قایناق:
خبری، تحلیلی ایله بیلگیلندیرمه آیلیق قزئته سی اۏلان؛ «خوی نگار» آیلیق قزئته سی - ۱۳۹۱-جی ایل، ایسفند آیی( بایرام آیی ) اۆچوۆجۆ نومره
سند نومره:۴۳
پرۏفئسۏر ماحمود آخوندی؛ کیتاب یاندیرماق تؤره نی!
ایرانین حؤکومت عسگرلرینین اهر بۆلگه‌سینه گیردیگی زامان چۏخ یاخشی خاطیرلاییرام. اؤیرنجیلری اۏردنو قارشیلاماری اۆچون دعوت ائتمیشدیلر. اۏنلار؛ هر بیر اؤیرنجیدن تۆرکجه درسلیک کیتابلارینی اؤزلری ایله گتیریب بو گؤستریده یاندیرمالارینی ایسته میشدیلر. بو "کیتاب یاندیرماق تؤره‌نی، اۏنا گؤره ایدی کی؛ او کیتابلاردان بیر ایز قالماسین...
من اۏ درسلیک کیتابلاری سئویردیم. اۏنلاری الدن وئرمه‌گیمی ایسته میردیم. من کیتابلاریمی اۏددا یاندیرماماق اۆچون اۏ گؤسترییه قاتیلمادیم. منیم اؤزه‌ل کیتابلیق قفسه‌لریمده هله ده اۏ کیتابلار بیر دَگَرلی اثر کیمی قالیر. فۆرصت تاپدیغیم آندا اۏنلاری آچیب اۏخودوغومدا حسرت( نیسگیل ) گؤز یاشلاریم گؤزلریمدن آخیب تؤکولور.
قایناق: نیم قرن در دادگستری، داستان یک زندگی، ص ۱۰۶ کیتاب، ترجومه سی
(( یاریم عصر محکمه سیستئمینده؛ بیر یاشامین حیکایه سی، ۱۰۶ اینجی صحیفه )).
سند نومره:۴۴
محمد علی فرزانه نین؛ ایران دؤولتی طرفیندن تبریزده تۆرکجه کیتابلاری یاندیریلماسی خاطیره سیندن!
ایران پهلیوی رژیمی اۏردوسونون باسقینلا هۆجوملاری سۏنوجوندا مینلر لر اینسان؛ قاچاق قولدورلا فۆرصتچیلرین الیله محکمه سیز گۆلله لندی. دئموکرات فیرقه سی ایله امکداشلیق ائتمک ایفتراسی ایله اۏن مینلرله اینسان ییغوا( گروهی ) شکیلینده، عۆصیانچی آدیلا دامغالاناراق ایرانین گۆنئی بؤلگه لرینه سۆرگۆن ائدیلدی. چۏخ سایلی اینسان، مرکزی ایران دؤولتینین أمری ایله قورولان قۏندارما محکمه‌لرده اعداملا آغیر جزالارا محکوم اۏلوندو... تبریز شهرینده کی قورولان دار آغاجلاری هفته لر بۏیو آیاق اؤستونده ایدی. هر گۆن سحر چاغی، اعدام اۏلونان بیر یازیق قوربانلیغین جانسیز بدنی دار آغاجی باشیندا ترپشیردی. بو اؤلدۆرۆلمۆش یازیق اینسانلارین آیاغی آلتیندا ایسه؛ آذربایجان میللی حؤکومتینین میللی معاریفی طرفیندن یازیلیب یاییلان آزربایجان تۆرکجه‌سینده کی درسلیک کیتابلارینی ایران دؤولتی طرفیندن اۏدا آتیلاراق یاندیریلدی.
قایناق: «زامانین کئچمیشی» اثرینده صحیفه.۲۱۹-۲۲۰
سند نومره:۴۵
دۏکتور جاواد هیئت‌ین روایتینه گؤره؛ گۆنئی آزربایجاندا تۆرکجه کیتابلارین یاندیریلماسی!
ایرانین پهلوی شاهلیق اۏردوسو؛ مییانا شهرینین قاپلانلی داغیندا بیر آز ووروشدوقدان سۏنرا تبریزه گیردی. آذربایجان دئموکرات فیرقهسینین باشچیلاریندان بیر چۏخو سرحددین اۏتایینا قاچدیلار. فیرقه‌نین قالان عۆضولری هابئله پیشهورینین دؤولتی ایله بیر بالاجا امکداشلیق ائدن کیمسه‌لر توتولارا اؤلدۆرۆلدۆ . آذربایجانلیلاردان مین لر نفر آدام اؤلدۆرۆلدۆ ، ائله جه ده بیر چۏخودا حبس اۏلونوب، سۆرگۆنه گؤندریلدی. مرکزی دؤولتین بورداکی نوماینده‌لری تئهران حؤکومتینین أمری ایله درسلیک کیتابلاری مکتبلردن ییغاراق اۏد ووروب، یاندیردیلار. اۏندان سۏنرا تۆرک دیلینده اۏلان مطبوعات، نشریات، رادیو - تئلویزیون قاداغان اۏلوناراق بونلارین هامیسی اؤزه ل شکیلده فارس دیللی اۏلدولار...
یاندیریلان کیتابلارین مؤضوع ایله ایچریکلرینده؛ مذهبه، وطنه، هابئله ایران سئورلییه قارشی هر هانکی موخالیف بیر سۆز یۏخ ایدی...
اۏ زامان هئچ بیر دؤولت‌له قوروم بو قیرغین ائلهجه ده کیتاب یاندیرماق جینایتینه اعتیراض ائتمه‌دی. حتتی دۆنیانین مدنی قوروملاری دا بو مؤضودا سس‌سیز قالدیلار. ایستر ساغ ایسترسه ده سۏل طرفدن ضربه یئییب ضرر گؤره ن آذربایجان میللتی ایسه ایچدن یاناراق دؤزمکدن باشقا علاجی قالمامیشدی.
قایناق:
"سیری در تاریخ زبان و لهجه های ترکی"؛ ترجومه سی ((تورک دیلی ایله اۏون لهجه‌لری‌نین تاریخینه بیر باخیش کیتابی _ دۏکتور جاواد هیئت؛ تئهرانین پلیکان نشریاتی، ۱۳۸۰-جی ایل، ۲۶۵ دن ۲۶۹-جو صحیفه لری))
سند نومره:۴۶
باش ناظر
داخیلی ایشلر ناظرلیگی
تاریخ: ۶/۸/۱۳۳۷
نؤمره: ۱۶۳۱۴
علاوه.......
معلومات ———- ۸/۶
۲/۸/۱۳۳۲-جی تاریخلی گۆنش ایلی، ناظیرلر کابینئتی‌نین ایجلاسیندا، داخیلی ایشلر ناظیرلیگینین ۴۰۶۴/۴۵۶۱۹ سایلی اؤلکه بؤلمهلرینین ۱۳۱۶-جی ایل آبان آیینین ۱۱-ده تصدیق ائدیلمیش ایکینجی بیلدیریشینه اساسلاناراق؛ اۆچۆنجۆ ویلایتین (شرقی آذربایجان) شهرلری ائلهجه ده دؤردۆنجۆ ویلایت (غربی آذربایجان) آشاغیداکی کیمی مۆعین ائدیله‌رک تصدیق ائدیلدی.
اۆچۆنجۆ ایالته (شرقی آذربایجان) تبریز - ماراغا – (میانه)میانا - اردبیل - سراب – (مئشکین) خیاو - (اهر) ارسباران، (هشترود) سرایسکند - مرند – (خلخال) خالخال - آستارا) شهرلری داخیل‌دیر.
دؤردۆنجۆ ایالته (غربی آذربایجان) (رضایئه) اورمو – (ماکو ) ماکی- خۏی – (ماهاباد) سۏیوق‌بولاق – (شاهپور) سالماس – (میاندۏآب) قۏشاچای شهرلری داخیل‌دیر.
تصدیق مکتوبو باش ناظیرین اۏفیسی‌نده‌دیر. باش ناظر اشرف احمدی‌نین آدیندان
۴ ۴ مدل ۵۰۹۱۹
«سند ده گؤرۆندۆگۆ کیمی ایران حؤکومتینین ناظیرلر هئیأتی (باخانلار قورولو= هیئت وزرا) ۱۳۱۶-جی گۆنش ایلینده(بیرینجی پهلوی سولاله‌سی چاغیندا) آذربایجان ویلایتینی ایکی؛ شرقی ایله غربی حیسه‌یه بؤلدوک‌دن سونرا آستارا شهرینی شرقی آذربایجان ویلایتینین یئرکیبینه (ترکیبینه) داخیل ائدیرلر. آنجاق بو گۆنکی آزربایجانین یئرکیبینه باخدیقدا، عیرقچی فارس حاکیمیتی آزربایجانی پارام-پارچا ائدیب، آزربایجانی کیچیلدیب شهرلری بیری-بیرینین آرخاسینجا؛ اۏ جۆمله‌دن اردبیل ایله آستارا شهرلرینی باشقا ولایت‌لره باغلاماسی گئچن ایکینجی پهلوی سولاله‌سی ایله ایسلام جمهوریه‌تینده اۆز وئردیگی‌نه شاهید اۏلوروق کی؛ پانایرانچیلار آزربایجان آدینی بو تۏرپاقلاردان سیلیب یۏخ ائتمه‌سینه چیزدیکلری پلان اۆزره آتدیملاییرلار. (ائلدار گۆنئیلی)»
سند نومره:۴۷
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
ائگیتیم‌له وقفلر‌لر هابئله مستظرفه صنایع ناظرلیگی
ایزلئنیم یؤنَتیمی
دایره...
۵/۵/۱۳۱۶ تاریخلی
۵۲۸۰/۱۲۸۳۲
سؤزلشمه (موقاویله= آنلاشما)
ائگیتیم ناظیرلیگی ایله اونیوئرسیتئه تاریخ پروفسورو اۏلان رشید بَی یاسمی آراسیندا، کۆرد تاریخی اۆزه‌رینده بیر کیتابین یازیلماسی اۆچۆن آشاغیداکی سؤزلشمه ایمضالانمیش‌دیر:
ماده ۱ - رشید بَی یاسمی بونلاری بۏیون آلیر (عهده‌لیگینه آلیر=تعهد ائدیر(
الف- کۆردلرین قدیم تاریخی له اۏنلارین ایران اؤلکهسینین آیریلماز بیر پارچاسی اۏلدوغو گئرچگی ائگیتیم ناظیرلیگی رسمی مجله‌سینده یایین‌لانان أن آزی ۱۶۰ بؤلۆمدن اولوشان بیر کیتاب یازمالی دیر. اۏ، اؤزللیکله اۏریانتالیست‌لر له بیلیم آداملاری، سۏی‌کؤک‌اوزمانلاری هابئله شرق‌شناس‌لارا کۆردلرین أن أصیل ایرانلی اۏلدوقلارینی قاندیرمالی دیر (ثبوت ائتمه‌لی دیر).
ب- کیتابی بو سؤزلئشمه‌نین ایمضالاندیغی تاریخ‌دن باشلاناراق بیر ایل ایچینده میللی ائگیتیم ناظیرلیگی تحویل وئرمه‌لی دیر.
ج- کیتابدا ایران بیلیملر آکادئمی‌سی(فرهنگستان) وریندن اۏنایلانمیش سؤزلر له تئریمینلردن بارینمالی دیر(استفاده ائتمه‌لی دیر).
د- کیتابین چاپخانایا وئریلمه‌سینه، آرخاسیندا هئچبیر شئی یازمادان بیر کاغیذ اۆزه‌رینده یئرلشدیریلمئه‌سی گرکیر.
ه- کیتابین سۏنوندا ایچینده‌کی‌لر لیسته‌سی له اینسانلار، هابئله یئر آدلارینی دوزَنله‌‌مه‌لی‌دیر.
ماده۲ - ائگیتیم ناظیرلیگی بونلاری تعهد ائدیر:
آ - بو قوللوق قارشیلیغیندا رشید بَی یاسمی‌یه آشاغیداکی بؤلۆم‌لرله (تقسیط له) ۱۶.۰۰۰ ریال اؤده‌نیلمه‌لی‌دیر:
بؤلوم ۱ – سؤزلئشمئه‌نین ایمضالاندیغیندان سونرا، ۱۳۱۶ ایلینین دؤولت بودجه‌سیندن، ۸۰۰۰ ریال اؤده‌نیلمه‌لی‌دیر.
ایکینجی بؤلوم - سؤزۆ گئدن کیتابین یازیلیب بیتدیکده، هابئله تحویل وئریلدیکدن سۏنرا، ۱۳۱۷ ایلین بودجه‌سیندن، ۸۰۰۰ ریال اؤده‌نیلمه‌لی دیر.
ب: اۏنون راحاتلیغی اۆچۆن گرکن ائو،یئرکیب(نقشه)، قایناق کیتابلار، هابئله ... تأمین ائدیلسین.
مادد ۳ - سایین رشید یاسمی بو سؤزلئشمئه‌نی یئرینه یئتیرمه‌دیکده، ائگیتیم ناظیرلیگی آنلاشمانی بیریانلی(یک‌طرفه) پۏزوب، وئریلمیش پوللاری گئری آلمالی دیر.
۴. بو آنلاشما بئش وئرسیون(نسخه‌ده) یازیلمیشدیر.
رشید یاسمی ایله، علاقه دار ناظیرلیک تمثیلچی‌لرین ایمضالاری لا دامغالاری سندین أته‌گینده واردیر
سند نومره:۴۸
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
ائگیتیم‌له، وقفلر هابئله مستظرفه صنایع ناظیرلیگی
نۆمره ٥١٠٤ سانجاقلانمیش(علاوه)
ناظیرلیک ایدارهسینین دفتری
مالیه ناظیرلیگی
ناظیرلیک هئیأتی (باخانلار قورولو= هیئت وزرا) ۳۱ خرداد ۱۳۱۶ تاریخلی تۏپلانتی‌سیندا ۵۷۱/ ۳۶۲۵ - ۲۶/۳/ ۱۶ گؤروش نۆمره‌لی تکلیف - ائگیتیم، وقفلر له مستظرفه صنایع ناظیرلیگی، کۆردۆستاندا اۆچ جیلدلیک تاریخ، سۏی میلليت کیتابینین دگرلنیب نشرائدیلمئه‌سی اۆچۆن حؤکومت طرفیندن 50 مین ریال‌بودجه ایله تأسیس ائدیلمه‌‌سینی اویغون گؤرمه‌سی، بَگ‌لر (آقایان)مردوخ کردستانی، رشید یاسمی ائلهجه ده پرۏفئسۏر مینورسکی طرفیندن یازیلان (پروفئسؤر مینورسکی‌نین پایی ایکی یۆز لیره‌لیک بیر یورت دیشی بی اؤز وریندن اؤده‌یه‌جک‌یر) یار‌سی بو ایل ۱۳۱۶-دا، قالانی ایسه ایکی ایلده اؤده‌نیله‌جک‌یر
( ۱۳۱۷ ده). لیره اۏلاراق اؤدَنمه‌سی گرکن هر میقدار میللی ائگیتیم ناظیرلیگینین مالیه سیندن اۏلمالی‌دیر.
باش ناظیرلیک دؤولت ناظیرلیگی اۏنای یازیسی
اۏنای یازیسینین بیر کۏپیاسی بیلگی اۏچۆن میللی ائگیتیم له وقفلر ناظیرلیگینه گؤنده‌ریلیر.
دؤولت ناظیرلری گنل مرکزی
بیلدیریم له اؤن بیلدیریم(انطباعات) اۆچۆن بیر کوپیا گؤنده‌ریلیر.
سند نومره:۴۹
ایرانین آصلان لا گۆنش بایراقلی دؤولت نشانی
مدنیت ناظیرلیگی
نشر نؤمره‌سی ................
تاریخ.................
علاوه..............
شاهلار شاهین خصوصی ایدارهسینین رهبری
کئچن ایل ناظیرلردن عبارت نماینده هئیأتینده موذاکیره اۏلدو، چۆنکۆ اصلن ایرانلی اۏلان کۆردلرین عیرقی ایله باغلی یئرسیز موذاکیره‌لر گئدیردی. یعنی مدنی عیرقی ایله یاناشی، فیکیر چاشقینلیغینین قارشیسینی آلماق مقصده اویغوندور. کۆردلر آراسیندا ایران میللیتینین گۆجلندیریلمه‌سی اۆچۆن مرکزلر له آیری تدبیرلر گؤر ۆلمۆشدۆر.
اۏجمله دن بو مسئله ایله باغلی سند، هابئله سندلری اۏلان کیتابلارلا ریساله لر؛ کۆردلرین کئچمیش ایرانین صاف ائلئمئنتلریندن بیری، ائلهجه ده بو اؤلکه نین آیریلماز حیسه‌سی اۏلدوغو، ترتیب ائدیله‌رک نشر ائدیلمه‌سی له ناظیرلر شوراسینین تصدیقینه أساساً، جناب رشید یاسمی، تئهران بیلیم یوردونون پروفئسسورو، ماردوخ کۆردستانی، پروفئسۏر مینۏرسکی، مشهور شرق‌شوناس، لازیم اۏلان کیتابلاری ترتیب ائتمک لۏندۏن داکی(لندن ده‌کی) شرق دیلی مکتبینین پروفئسۏرونا حواله ائدیلمیشدی. ایندی رشید یاسمی بَی له مردوخ بَی ایشلرینی بیتیریب لازیم اۏلان کیتابلاری تۏپلاییب مدنیت ناظیرلیگینه تقدیم ائدیبلر. چۆنکۆ مقصد، کیتاب یازما‌قدان، اۏنون چاپ اۏلونوب، یاییلماغی ایدی.
بو مسئله نی اعلیحضرت هومایون شاهنشاهه چاتدیرماق لا قئید اۏلونان کیتابلارین چاپی ایله باغلی اعلیحضرت ناظیرلیگین بو امرلرینی بیلدیرمک‌دن ممنونلوق دویورام. تقدیماتین سۏنوندا دئییلیر کی، اوستاد مینۏرسکی مشغولدور،آنجاق هله ایشینی باشا چا‌تدیرماییب.
مدنیت ناظیرلیگینین سوروملوسو
۱/۱۲/۱۷ ایمضالانیب
سند نومره:۵۰
باتی آزربایجان سۏن یاریم یۆز ایللیک‌ده أن آزی بیر میلیون ۶۰۰ مین عراق کۆرد وطنداشینی قبول ائد
باتی آزربایجانین تهلۆکه‌سیزلیک مسئله‌لری اۆزره سیاسی نایبی له اورمونون ایمام جۆمعه‌سی‌نین آچیقلامالارینا گؤره، ۶۰-۷۰-جی ایللرده بو ویلایت‌ده یۆز مینلرله عراق کۆردۆن‌دن علاوه ایرانین باتی‌سیندا سیغیناجاق آختاران بیر میلیون ۶۰۰ میندن چۏخ یئنیدن عراق کۆردلری مسکونلاشیب..
بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتینین قاچقینلار اۆزره باش کۏمیسارلیغینین وئردیگی بیلگیلره گؤره، اولوسلارآراسی قاچقینلار گۆنۆ ایله عینی واخت‌دا، اؤتن ایل ائولرینی تَرک ائتمه‌یه مجبور ائدیلن، هابئله یا ائولرین‌دن زۏرلا قۏوولانلارین سایی ۵ میلیۏن‌دان چۏخ اینسانا چاتیب ائلهجه ده بونا اویغون اۏلاراق، دۆنیا اۆزره قاچقینلیق‌لاسیغیناجاق آختارانلارین سایی ۶۵ میلیون اینسان سرحدینی کئچدی....
دئمک اۏلار، بونا اساسلاناراق ایران؛ اؤزللیکله ایرانین باتی سی اؤزللیکله باتی آزربایجان ایالتی بو اؤلکه‌ده_عراق‌دا) حؤکم سۆر‌ن تهلوکه‌سیزلیک بونالیم‌لاری (بحران‌لاری) سببین‌دن سۏن یاریم یۆز ایللیک‌ده یۆز مینلرله عراق‌لی کۆرد قاچقینا ائو صاحب‌لیگی ائدن بؤلگه‌لردن بیری‌دیر.
قایناق: https://bit.ly/3DP5iIv
سند نومره:51
پان-ایرانیست پارتییاسی‌نین (نقده) سولدوز شهرینده بؤیۆک کۏنفرانسی
سولدوز (نقده) جماعتی، بؤیۆک-کیچیک، کۆتله‌وی شکیلده پان-ایرانیست پارتییاسی‌نین لیدئرلرینی قارشیلادی
عراق سرحدینده عینی عیرق‌دان اۏلان کۆرد قوروپلاری بؤیۆک هَوسله ایرانین پانایرانچی میللی قهرمان پارﺗﻴﻴﺎسیﻨﺎ قوْشولدولار. نقده کۏنفرانسی‌نین کئچیریلمه‌سی ایله کۆردلرله پئشمرگه‌نین ایراﻧﭽﻰﻠﭕﻐﭕﻨﭕﻦ درین کؤکلری بیر داها اۆزه چیخدی.
کۆردلرله هم سرحد، عینی ﻋﭔرق‌دﺍن اۏلان کۆرد قوروپلاری بؤیۆک هَوسله ایرانین پان ایرانچی میللی قهرمان پارﺗﻴﻴﺎﺳﭕﻨﺎ قوْشولدولار.
پان-ایران پارتییاسی‌نین بو ایل بیرامدا حیاتا کئچیریلن تشکیلاتی گئنیشلنمه پروقراﻣﭕﻨﭕﻦ اۆچۆنجۆ حیسسه‌سی،
سینیر شهری سولدوزدا پارتییا لیدئری‌له پارتییا باشقانی‌نین بیرینجی یاردیمجیسی‌نین ایشتیراکی ایله اۏ شهرده بؤیۆک، هابئله تایی گؤرۆنمه‌میش کۏنفرانس کئچیردی.
سرحد شهری (نقده) سولدوز، همین شهرده بؤیۆک، ائلهجه ده اۏخشاری گؤرونمه‌میش بیر کۏنفرانس کئچیرمکله پارتییا کاروانی‌نین اؤنجۆل‌لری فروردین آیینین ۹-و آخشام ساعاتلارﭔﻨﺪا نقده‌یه(سولدوزا) یۏللاناراق اۏرادا پان‌ایرانیزم هَوسکارلاری طرفیندن قارﺷﭕﻠﺎﻧﭕﺪﭔﻠﺎر.
نماینده هیئتی‌نین قالاجاغی زیبا آدلانان هتلﺪﻩ (گؤزل مئهمانخانا) پروقرامین کئچیریلمه قرارگاهینا چئوریلدی؛ اۏنون اۆزَرینده چئشیدلی هابئله پارتییا بایراقلاری قالدﭔﺮﭔﻠﺪﻯ. کۆچه بۏیو میللی شوعارلار سسلندﭔﺮﭔﻠﭕﺮدﻯ...
تاجیک پانیرانیستلری، صدام حسین له محمد رضا پهلوی آراسیند باغ‌لانان «الجزیره موقاویله‌سینده» مینلرله عراق‌لی سورانی قاچقین کۏردلری آذربایجان شهرلرینه، اؤزللیکله سولدوز شهرینه کؤچۆره‌رک، اۏ چاغین قزئتلرینده «نقده» میللتی آدلان‌دیریردیلار.
سند نومره:۵۲
«ایران» آدلی پرئزیدنته باغلی قزئته‌ده آزربایجانلیلارین آشاغیلانما‌سی!!
19 اردیبهشت، گـۆنئی آزربایجانین اؤیرنجی گـۆنودۆر، هابئله آزربایجانلی اؤیرنجی‌لرین ایران اڲـه‌منلیگی‌نین فاشیست یؤنتگی‌لرینه قارشی اویغون دیرَنیشلرینی (سـێویل اعتراض) آنساتیر (خاطیرلادیر).
19 اردیبهشت ، گـۆنئی آزربایجان دا اؤیرنجی گـۆنو هابئله آزربایجان اولوسال ترپَنیشینده(میللی حرکتینده) بیر دؤنَمدیر (دؤنۆم نـۏقتاسی). 19 اردیبهشت 1374 ٰده آزربایجان اؤیرنجی ترپَنیشی (اؤیرنجی حرکاتی)، ایرانین اولوسال اؤیرنجی ترپنیشیندن آیریلدی (16 آذر) .
27 اێل اؤنجه بـوگـۆن، آزربایجان لی اؤیرنجی‌لر آناسـۏیجولوغا (عیرقچی) قارشی بؤیۆک دێرَنیشلر باشلاداراق ساواشیملاری‌نین (مـوجادیله) اؤتکه‌سل (تاریخی) گـۆنلریندن بیرینی اۏرتایا قـۏیدولار. بـو دیرَنیشلر ، فارس اۏرتاجی (مرکزچی) اؤیرنجی‌لر له ایرانین اؤلکه چاپینداکی اؤیرنجی ترپَنیشی وریندن دستکلنمه‌دی .
1374-جۆ ایل اردیبهشت ٰده تئهران لا قـومون 20 بؤلگهسینده ایران یایینجیلیغی‌نین وئرلیشسل آراشتیرما ، چالیشما و اؤلچوم اۏجاغی (ایرانین رادیو و تئلویزیونونون آراشدیرما، مطالعات و برنامه سنجش‌لری مرکزی) «تـۏپلومسال ایراقلیغی» (اجتماعی فاصله) باشلیغی آلتیندا آشاغیداکی سـۏرماجانی (پرسشنامه) داغیتدی (یایدی) :
- بیر گـۆن ائولنمه‌یی دۆشونورسه‌نیزسه ، بیر تـۆرک ایله ائولنمه‌یه قـیارسینیز می؟
- بیر قیزینیز وارسا؛ بیر گـۆن ائولنمک ایسترسه، اۏنو بیر تـۆرک اۏغلانلا ائولنمه‌گینه ایزین وئررسینیز می؟
- عاشورا-تاسوعا کیمی بیر سیرا اؤزل تؤرَنلره قاتیلمغا ، تـۆرک ییغینجاقلاری لا تـۏپلانتیلارینا قاتیلمایا ایستکلی میسینیز؟
- بیر ائو ساتین آلماق ایسته‌ییرسه‌نیز، یاپیشیق قـۏنشولارین ائلهجه ده یانینیزداکی قات‌قـۏنوتون (آپارتمان) یـیه‌لری‌نین تـۆرک اۏلدوغونو گؤررسه‌نیز، اۏنلارین تؤرنلرینه قاتیلماغا ایستکلی میسینیز؟
- بیر تـۆرک ایله بیر اۏتاقدا ایشداش(همکار) اۏلماق ایستر میسینیز؟
- چـۏخونلوغو تـۆرک اۏلودوغو بیر یؤره‌ده (محلّه) قـۏنوت (مسکن) آلماق ایستر میسینیز؟
- بیر تـۆرک ایله گئت-گل ائتمک،ائلهجه ده اۏنو ائوینیزه قـۏناق چاغیرماق هابئله اۏنون ائوینه گئتمک ایستر میسینیز؟
بـو آشیری‌اولوسالچی (شوونیستی) سـۏرماجانین یایینلانماسی، آزربایجانلی اؤیرنجی‌لرین تپکیسینهائله‌جه ده تبریز، تئهران، زنجان هابئله اورمو بیلیم‌یوردلاری باشدا اۏلماق اۆزره چئشیتلی بیلیم‌یوردلاریندا بؤیۆک دیرَنیش ییغینجاقلاری‌نین اۏلوشماسینا نه‌دن اۏلدو .
تبریز بیلیم‌یوردونون 19 اردیبهشت‌ده‌کی دیرَنیشلری یایقینلاشدی، اوله‌جه ده سـۏخاقلارا (خیابانلارا) سسیچرادی. سـۏنوندا رادیو-تئلویزیون دوراغیندا(ایستگاهیندا) سـۏروملو هابئله باشقان اۏلان علی لاریجانی، سـۏرماجانین ایچییندن سـۏراقسیز اۏلدوغونو بلیرته‌رک، سـۏرو سـۏرانلارلا ایلگی‌لنمگی هابئله تـۏخونماغی اؤنه سـۆردۆ (ادّعا ائتدی) .
بـو دیرَنیشلرده، یالنیز فارس اؤیرنجیلری آزربایجانلی اؤیرنجی‌لره دستک وئرمه‌میش، تبریز بیلیم‌یوردونداکی اصفهانلی اؤیرنجی‌لر، دیرَنن تـۆرک اؤیرنجی‌لرله ووروشماغا ائلهجه ده قارشی دورماغا چالیشدیلار. تـۆرک اؤیرنجی‌لر، آشیری‌اولوسالجی یؤنَتگی‌یه قارشی سسلندیلر؛ اویغای ییغینجاقلارا (مدنی میتینگ) گـۆونلیک گـۆجلری، اونام‌دؽشی گئییملی‌لرله (مۆلکو گئییملی‌لر- لباس شخصی) بیرلیکده، آذریایجان اؤیرنجی‌لرین دؤیيلمه‌سی ایله قارشیلیق وئردیلر .
بـو اؤتکه‌سل(تاریخی) دیرَنیشلرین آردیندان، 19 اردیبهشت، آزربایجانین اولوسال ایلایی‌نا (تقویم) آزربایجانین اؤیرنجی گـۆنۆ اۏلاراق یازیلیب کئچیلدی، هابئله آزربایجان لی اؤیرنجی‌لرین یؤنَتیمین (حؤکومت) آناسـۏیچولوغونا قارشی وارلیغینین هابئله اۏیانیشی‌نین سیمگه‌سی اۏلدو ، اۆسته‌لیک اؤیرنجی گـۆنۆ اۏلاراق قوتلاندی.
19 اردیبهشت، آزربایجان اولوسال ترپَنیشی‌نین أن اؤنملی گـۆنلریندن بیری ، اؤیرنجی گـۆنۆ،هابئله دۏغرونون یانلیشدان آیریلماسی گـۆنۆدۆر. 1374- ٰۆنجو ایلده تئهرانین بیلیم‌یوردلارینداکی آزربایجانلی اؤیرنجی‌لر، ایران تئلئویزیاسی‌نین سـۏیچولوق سـۏرماجاسی‌نا دیرَنیش گؤستردیلر. فارس اؤیرنجی‌لرین اۏنلاری دستکله‌مه‌مه‌لری، آزربایجانلی اؤیرنجی‌لرین اۏنلاردان آیریلمالاری‌نا نه‌دن اۏلدو.
سند نۆمره: ۵۳
ایسلام جمهورسونون دؤولت نشانی
ایسلام کوشیکچی‌لرینین گئربی نیشانی
تاریخ: ۱۳۹۳/۹/۲۷
علاوه: واردی
بؤلمه‌سی: گیزلی
ایران ایسلام رئسپوبلیکاسی
میللی قطعیت فداکارلیقلا(جهادی) ایداره‌چی‌لیگی هابئله مدنیت اقتصادیاتی
آلیجی: حؤرمتلی ولی فقیهین اردبیل ویلایتی اۆزره نماینده‌سی
گؤنده‌ر‌ن: آذری ایالتلرینده تهدیدلره قارشی شوراسینین کاتیبی، هابئله عاشورا سیپاهی‌نین باشقانی
خبرین باشلیغی: ﺁﻳﺮیمجیلارین (تجزییه‌طلبلرین) ۲۱ آذر اؤزل درگیسی
خبر منبعی: سوسیال شبکه‌لره ائتنیک سایتلارین مونیتورینقی
خبرین تاریخی: ۱۳۹۳/۹/۲۵
خبرین چئشید‌ی: سیاسی، سوسیال، اقتصادی، تهلوکه‌سیزلیک، حربی، گۆج، ضعیف‌لیک، فورصت، ضرر تهلوکه‌سی
خبرین آچیقلاماسی:
۲۱ آذر عرفه‌سینده ائتنیک یؤنۆم‌لۆ عۆنصۆرلرین عمللری ایله باغلی اعلان‌لارین، گئجه مکتوب‌لارینین، ائلهجه ده ائلئکترون نشرلرین یاییلماسی ایله باغلی سۏن حئساباتلارین گؤندریلمه‌سین‌دن سۏنرا بو مورتجع عۆنصۆرلرین ﻳﺎﺯﺩیقلارینین نومونه‌سی پی- دی- اف فۏرماتین‌دا. پایلاشیملا (ایمئیل‌له) ائتنیکلرله ایلگیلی سۏسیال شبکه‌لرله سایتلار ایزله‌ییجیﻟﺮینی سیزین قوللوغونوزا چاتدیری‌لیر. اۏدور کی، اۏ دگرلی عالیمین حیکمتی ایله لازیمی تدبیرلری گؤرمک له ایلگیلی وکیل‌لره خبر وئرمک لازیم‌دیر. نظره آلماغی‌نیز اۆچۆن اؤنجه‌دن سیزدن تشککور ائدیریک.
یۏروم ایله اینجه‌له‌مه:
میللت‌چیلره باغلی سایتلارین ایزله‌نیلمه‌سی گؤستریر کی، بو فوندامئنتالیستﻟﺮ(عناصر تجزیه‌طلب) آنا دیلینین تدریسی گۆنۆ عرفه‌سینده اعتراض حرکاتی حاضرلاییب باشلاتماغا چالیشیرلار.
تکلیف لر:
۱. مکتوبلار حاضرلاییب، اؤزل سندلی فیلمﻟﺮ چکمکله آزری ایالتلرینین اهالیسی آراسیندا ﺁﻳﺮﭕﻣﺠﻰ (تجزییه طلب) عونصورلری منفور ائتمک.
۲. آزربایجان میللتینین محرومیتﻳﻧﻳﻦ آرادان قالدیریلماسی لا محرومیتﻟﺮﻩ معروض قالمیش اراضیلرینه، خصوصاً ده آزربایجان رئسپوبلیکاسی ایله سرحد بؤلگه‌لرینه خصوصی دقت یئتیریلمه‌سی
۳. بیلیمﻳﻮﺮﻭﺩﻮﻧﻮﻦ رهبرلیگی آلتیندا گۆوَنج‌لی باجاریقلی اراشدیریچی‌لارین آپاریجی رۏلو هابئله رهبرلیگی ایله آزربایجان دیلی- مدنیتی فوندونون(تملیﻧﻳﻦ) یارادیلماسینی سرعتلندیرمک، بو آرا ناظیرلیگین بیلدیریشینه باخمایاراق، حاضیردا تبریز بیلیمﻳﻮﺮدﻭنﺩﺍ مؤوجود اۏلان تۆرک دیلی-ادبیاتی ساحه‌سینی، اریرنجی‌لرین سئچمک ایسته‌مه‌دیگینی وورغولاماق.
۴. تیراختور ییغماسی‌نین تاماشاچی دالغاسیندان ایستیفاده ائدهرک میللی بیرلیک یاراتماق لا ﺁﻳﺮﭕﻣﺠﻰلارا (سئپارات‌چی) قارشی چیخماق.
۵. آزربایجانین ویلایتلرینده ﺁﻳﺮﭕﻣﺠﭕﻟارﻯ( تجزییه‌طلبﻟﺮی) تانیتدیرماق اۆچۆن اینتئرنئت سایتلاری لا مطبوعات شبکه‌سینین یارادیلماسی هابئله فعالیته باشلاماسی.
۶. ﺁﻳﺮﭕﻣﺠﭕﻟﺍﺮﭕﻦ(تجزییه طلبﻟﺮین) طرفدارلارین‌دان تشببوس گۆجۆنۆ آلماغا، تالیشچی‌لار لا ایسلامچیلاری آزربایجاندا، علویﻟﺮ له، کۆردلری ایسه تۆرکییه‌ده ایشه آلماقلا، آزربایجان رئسپوبلیکاسی لا تۆرکییه‌ده امنیتی تدبیرلرین ائلهجه ده تینسل (پسیخولوژی=روانی) عملیاتلارین آرتیرماق.
۷. دؤولت له اؤلکه رﺴﻣﻰلری طرفیندن عادت-عنعنه ائلهجه ده ائتنیک قوروپلارین دیلی ایله باغلی تخریبات‌چی هابئله دۆشۆنۆﻟﻣﻪمیش آچیقلامالارین قارشی‌سینین آلینماسی.
ایکینجی محافظه بریقاداسی غلام عسگر کریمیان
عاشورا سیپاهی‌نین باشقانی(کومان‌دیری)
سند نۆمره: ۵۴
محکمه سیستمی (قوه قضائیه) اوستونده آللاه شکیلی اولان ترازینین شکیل یئریسی
الله ﯦﻦ آدی
تاریخ: ۱۳۹۹/۰۹/۰۸
نؤمره: ۹۹/۷۹۸
حؤرمتلی زیتون بخشی‌نین مئری (شهرداری)
سالام
گۆلاب کند جاماعاتینین مراجعتی علاوه اۏلونور؛
منابع طبیعی ایدارهسینین باشقانی ایله بیر اۏتورومدا قرارا آلیندی: تۆرک اصیل‌لی کؤچَریلره اۏتلاق ایجازه‌سی‌نین آلینماسی، ایجازه وئریلن ایری‌بوینوزلو مال-قارانین، ائلهجه ده قۏیون-کئچی‌نین سایی، فعالیت گؤستردیکلری اراضی... اۏنلارین اۏتلاق ساحه‌سی له اۏتاردیقلاری اراضی خوزیستان ایالتیندن قیراقدادیرسا، خاریجینده اۏلاراق، ایالته داخیل اولماسی‌نین قارشیسی آلینمالی ائلهجه ده بونا امر ائدیلمهلی، سۏنوجونو ایسه بیزه بیلدیرین.
یدالله زندی
بهباهان شهرینین عمومی – اینقیلاب ساویجی‌سی (دادستانی =باش پرۏکرۏرو)
خوزیستان ویلایتینین عدلیه اۏرقانلارینین مؤهۆرۆ
انقلاب ساویجی‌سی نین دفتری (اۏفیسی)
.........
۴۵/۱۶۰۶۰۰
سند نومره:۵۵
ایرانېن آللاه سؤزۆ سیمگه‌سی‌نین دؤولت نشانی
ایسلام جومهوریتی
آلسات (تیجارت) ناظیرلیگی
باتی آذربایجان ویلایتینین آلسات، اؤرگوتو
خوی، ماکو، (نقده) سولدوز، (ماهاباد) سۏیق‌بولاق، (میاندوآب) قۏشاچای، (سردشت) ساری‌داش، (پیرانشهر) خانا، (بوکان) بگ کندی ، (تکاب) تیکان تپه، (شاهین‌دژ) سایین‌قالا، هابئله (سلماس) سالماس
سایقی‌دڲر آلسات یؤنَتمه بؤلومو؛
(اشنویه) اۆچ نۏوا ایله چالدران سایقی‌دڲر آلسات (تیجارت) بیریمی؛
اورمیه قـوللوقسال‌لا داغیتیم بؤلوتلری‌نین بؤلوتسل ایشلری درنـڲی‌نین سایین باشقانی؛
ارومیه اۆرَتیم بؤلوتلری‌نین بؤلوتسل ایشلری درنـڲی‌نین سایین باشقانی؛
سایقی‌لارلا ، ۱۳/۰۳/۱۳۸۵ ایلایینداکی نـۆمره ۳۵۴/۳۸/۱۸۳/۲/۱۱۱۴ گنَلگه‌یه دایاناراق ، باخانلار قـۇرولونون اۏنایلادیغی گنل یئرلر یؤنَتمه‌لیگی‌نین ۲۸ اینجی ماده‌سی‌نین اۇیقولانماسی‌نا ایلیشکین، ویلایتین کـۆتله‌یه اؤزل یئرلری دئنه‌تیم یؤنَتیملیگی ائلهجه ده ویلایتین قاراوۇل باشقانلیغی‌نا سایقیلاریملا یئتیرمَلی‌یم کی؛ یـۇخاریدا بلیرتیلن ماده‌نین قامـۏیا آچیق یئرلرده اۇیقولانماسی‌نا ، تابلولار یاخود یئرلرین هابئله دۆکانلارین قاپیلارینداکی آدلار، قامـۏ تؤره‌سی سؤزلشمه‌سی‌نه اۇیقون بیچیملرده، یانلیزجا فارس دیلینده یازیلماسی، دۏلاییسی ایله سندیکالارین اۇیماسی ایچین بـۇ شهرین سندیکا ایشلری مجلیسینی بیلگینلندیرمک ایچین بیر دۆزَنله‌مه یاپین .
سند نومره: ۵۶
فارس فاشیزمی سؤزجۆکۆندکی تۆرک* سؤزۆنۆن آنلامی حاقیندا آچیقلاماسی؛
چئورسینه چیزقی چکیلمیش یازیدا چۏخ آشاغیلاییجی سؤزلرله تۆرکو «آنلامازلا دیل بیلمئز» کیمی معنا، آنلام وئرمیش .بودور فارس فاشیزمینین بیلیمی ائلهجه ده کولتور آنلاییشی تورک سؤزۆ ایله تۆرک میللتی حاقیندا..
سند نومره:۵۷
ایران یئنی ائگیتیم فارس دیلینین قراماتیکاسی
فارس دیلی قراماتیکاسی درسلیک کیتابیندا (تۆرک‌تازی) سؤزونو، ایرانی‌میزین اؤز آذری دیللی‌لریمیز یۏخ، موغوللار سۏی کؤکۆندن اۏلان تۏرکلری أتک‌یازی‌دا رسمی اۏلاراق آشاغالاییر.
سند نومره:۵۸
«طرح نو» آدلی بیر گۆنده‌لیگینده تۆرکلری آشاغیلاماسی:
ایراندا «طرح نو» آدلی بیر گۆنده‌لیگین اۏنونجو ایل 868 نؤمره‌لی هفته‌نین اۆچۆنجۆ گۆنۆ (چهارشنبه) ۱۹۹۵/۰۴/۳۰ گۆنش ایلی، اوشاقلار بؤلۆمۆنۆن «ایران ما= بیزیم ایران) ستونوندا تۆرکلری آشاغیلاما مقصدی ایله یازیلیب:« ائی بدبخت آدی باتمیش تۆرک، سن ایران ایگیدلری‌نین گۆجلریندن نه‌لر سه ، بیلیگین یۏخدورمو؟»...
هابئله آردیندان آرتیریب:«بیز، تورانلی‌لاری کیشی کیمی تانیمیریق، اۏنلار بۆتۆنلۆکده آرواد سایاق آلچاقلاردیلار. سن ائی آلچاق سۏی تۆرک کؤکَنلی، کیشی‌لرله ساواشماق اۆچۆن یارانمامیسان، گئت قادینلار کیمی، پانبیق دیدیب، ایپ –ساپ أییر...»
سند نومره:۵۹
ایرانېن آللاه سؤزۆ سیمگه‌سی‌نین دؤولت نشانی
ایراندا فارس اولمایان یئرلی ایله میللی دیللرین مجبوری تعلیم ائدیلمه سینه، محکمه طرفیندن ایمتیناع فرمانی وئریلدی
فلا تتبعوا الهوی ان تعدلوا
(( عدالتدن دؤنمه‌مه‌نیز اۆچون شیلتاقلیقلا کئچیجی هوس‌لرین آردینجا گئتمه یین ))
ایداری محکمه
ایداری محکمه نین ۲۵ سایلی یئنیدن اینجه‌لمه بؤلمه سی( کئچمیش سککیزینجی بؤلمه )
یازیلی یارقیلاما
یازیلی یارقیلامانین نؤمره سی:
۹۹۰۹۹۷۶۹۵۵۸۰۱۲۱۱
نیظاملاما تاریخی: ۶ / ۳ / ۱۳۹۹
فایل نؤمره سی: ۹۶۰۹۹۸۰۹۵۷۱۶۱۶۷۶
بولمه آرشیوینین نومره سی: ۹۹۰۰۲۷۲
یازیلی یارقیلامانین(دادنامه‌نین) نۆمره سی: ۱۲۱۱
باش وورو یئری: ایداری محکمه نین ۲۵ سایلی یئنیدن اینجه‌لمه بؤلمه‌سی
یئنیدن اینجه‌لمه ایسته‌ین کیمسه یادا قوروم: ائگیتیم ناظیرلیگی
یئنیدن اینجه‌لمه‌یه ایسته‌نیلن قوروم یادا کیمسه: حسن اۏغلو جناب محمد سلینی
یئنیدن اینجه‌لمه ایسته‌نیلن نسنه: ۴۳ سایلی بیرینجی محکمه ده چیخاریلان، ۱۴۸۷ سایلی ائلهجه ده ۱۹/ ۱۲/ ۱۳۹۸ تاریخلی یازیلی یارقیلاما ایش گئدیشاتی:
یئنیدن اینجه‌لمه ایسته‌ین شخص، یوخاریداکی عریضه‌نی ایداری محکمه‌نین دیوانینه تقدیم ائتدیکدن سۏنرا، بو عریضه ۲/ ۱۶۷۶ نۆمره سی‌له پرسنل مۆدۆرلۆگۆ اۏتاغیندا قئیدیاتدان کئچه‌رک بو بؤلمه‌یه آراییش وئریلمک اۆچۆن گؤنده‌ریلدی. گؤرۆندۆگۆ کیمی شیکایتچی، فارس اۏلمایان میللتلر له ائتنیک لرین دیللرینده‌کی ادبیاتلار مؤوضوع‌سوندا درسلیک کیتابی‌لا تعلیم یاردیمجیسی کیتابلارینین، مجبوری شکیلده یازیلماسی، چاپ اۏلماسی هابئله اۏرتا مکتبلرین سۏنونجو صینیفینه‌دک مکتبلرده یاییلیب تعلیم وئریلمه‌سینه داییر ایستک عریضه‌سین، یئنیدن اینجه‌لمه ایسته‌نیلن قورومو( تحصیل ناظیرلیگینی) موخاطب ائدهرک، تقدیم ائتمیشدی کی؛ ۴۳ سایلی بیرینجی محکمه، اۏندان اعتیراض اۏلونان شخص یا دا قورومدان یازیلی یارقیلامانین اساسیندا گیریش ائدیب رأی چیخارمیشدی. یوخاریدا آچیقلانان رأی‌یه یئنیدن اینجه‌لمه ایستنیلمیشدی. ایندی بؤلمه‌نین عضولری ورق‌لر دوسیاسی ائلهجه ده ألده اۏلان کئچمیش راپورلا ورق‌لری اینجه‌له‌یرک، یۏخلاماق ایشی‌نین باشا چاتماسین اعلان ائده رک، اوجا تانریدان کؤمک آلماقلا، هابئله ایداری محکمه دیوانینین، تشکیلات لا یارقیلاماق قانونو-نون۷۱ -جی مادده‌سین سند گتیره رک آشاغیداکی کیمی رأی چیخاریر.
(ایداری محمکمه دیوانینین ۲۵ سایلی بؤلمه سینین رأیی)
ایران ایسلام جمهوریتی آنا یاساسی‌نین ۱۵-ینجی مادده سی قرارا آلیبدیر:
ایران وطنداشلارینین رسمی دیل ایله الیفبالاری فارسجادیر.«قئید ائتمک گرکیر: فارسجا نین اؤزۆنه اؤزل آلفابئتی یۆخدور، بورادا ساختاکارلیقلا عربجه آلفابئتی، فارس آلفابئتی آدلاندیریبلار. ائلدار گۆنئیلی».
رسمی یازیشمالار هابئله دؤولت سندلری ایله بیرگه رسمی درسلیک کیتابلارینیندا فارس دیلی‌له الیفباسیندا یازیلماسی گرکلی‌دیر. آنجاق یئرلی هابئله میللی دیللرین مطبوعات‌لا تۏپلومسال مئدیالاردا ایشله‌دیلمه‌سی، ائلهجه ده اۏنلارین ادبیاتی‌نین تعلیمی فارس دیلینین یانیندا آزاد ائدیلمیشدیر. بونا گؤره یوخاریدا یازیلان اصلین اۆزۆ ایله، مجبوری گؤرَوه ، هابئله ایشله‌دیلمه‌سی‌نین گرکلی رسمیتی اۏلان نسنه، دؤولت سندلرینین، رسمی یازیشمالارین ائلهجه ده رسمی درسلیک کیتابلارینین فارس دیلی له الیفباسیندا یازیلماسی‌دیر. یوخاریداکی تاپیشیریغین یانیندا، یئرلی ائلهجه ده میللی دیللرین مطبوعات لا تۏپلومسال مئدیالاردا ایشله‌دیلمه‌سی هابئله بو دیللرین ادبیاتی تعلیمی‌نین آزاد اۏلماسی اعلان اۏلموشدور. بو دا، یئنیدن اینجه‌لمه ایسته‌ین کیمسه یا قورومون(تحصیل ناظیرلیگین) میللی هابئله یئرلی دیللرین ادبیاتی‌نین، یازیلماسی، چاپ اۏلوب یاییلماسی‌لا مکتبلرده تعلیم وئریلمه سینده هر هانسی بیر گؤرَوی، ائلهجه ده مجبور اۏلونماسی معناسیندا دگیلدیر، بونونلا یاناشی، باشقا قانونلاردا دا شیکایتچی ایسته‌گی‌نین یئرینه یئتیریلمه‌سی اۆچۆن ایجبار ائدن قانونلارین وار اۏلماسی گؤرۆلمۆر. بونا گؤره ده، ایداری محکمه دیوانی؛ یئنیدن اینجه‌لمه ایسته‌ین کیمسه نین اعتیراضین قبول اۏلونماز تشخیص وئریر، هابئله یئنیدن اینجه‌لمه ایسته‌ین یازیلی یارقیلامانی پوزاراق، شیکایتین رد اۏلونماسینا قرار وئره- رک، وئریلن رأیین سۏن هابئله قرارلی اۏلماسین اعلان ائدیر.
ایداری محکمه دیوانینین ۲۵ سایلی یئنیدن اینجه‌لمه بؤلمهسینین باشقانی
سید کاظم موسوی
ایداری محکمه دیوانینین ۲۵ سایلی یئنیدن اینجه‌لمه بؤلمهسینین مصلحتچیسی(مشاوری)
علی اکبر رشیدی
صورتی ایله اصلی عینی دیر.
ایزلیک: تهران، ستاری اۏتوبان یۏلو، شهید مخبری بولواری، ایران زمین خیابانی‌نین تینی، ایداری محکمه دیوانینین تشکیلات ائوی
سند نومره:۶۰
«آشاغیداکی سندله علاقه‌ده قیسا آچیقلاما؛ شرقی آذربایجان حقوقشوناسلار دﺭنگیندﻥ اینسان حاقلاری کۏمیسیاسی‌لا شرقی آذربایجان یاشام چئوره‌سی‌له (اطراف موحیط=محیط زیست) آردیجیل اینکیشاف فعاللاری ائوی اورمو گؤلۆنۆن قوروماسینا جاوابدئه اۏلان بیر سیرا ناظرلیک‌له دؤولت قوروملارینا قارشی اینضیباطی عدالت محکمه‌سینه شیکایت ائدیب. دیوان جاوابیندا دئدی کی، اورمو گؤلۆنۆن مۆلکیت سندی اۏلمادیغینا هابئله فایدالانان اۏلمادیغینا گؤره بو ایشین سیزه هئچ بیر عایداتی یۏخدور.»
ایرانېن آللاه سؤزۆ سیمگه‌سی‌نین دؤولت نشانی
ایداری محکمه
«فَلَا تَتَّبِعُوا أَلْهَوَى أَنْ تَعْدِلُوا »
قرارین نۆمره‌سی: 140131390002202996
عالی محکمه
عالی محکمه‌نین 10سایلی بؤلمه‌سی تنظيمله‌مه تاریخی: 1401/09/19
قرارین آرخیو (آرشیو) نۆمره سی
شعبه : 0101951
فایل (پرونده) نۆمره‌لری:
۱۴۰۱۳۱۹۲۰۰۰۰۷۰۵۶۸۷
ایش نؤمره‌سی: ۲۲۰۲۹۹۶
یوریسدیکسییا (یۆرۆدن =مرجع رسیدگی): اینضیباطی محکمه‌نین ۱۰ سایلی شعبه‌سی (شعبه 10 دیوان عدالت اداری)
ادعاچی: اصغر محمدی له مهدی ظهیری یوسف آباد تمثیل اۏلونور: حسین یوسفی، مهدی نادرخانی، خیابانی، عیسی دانشپور بخشایش، هادی ابهریان ایرانق، مهدی میرزائی، مصطفی میرزا علیلو،طرفیندن؛ شرقی آذربایجان ایالتینین اطراف موحیط له داواملی اینکیشاف ائوی، جواد میرزاده، داود علیمحمد زرنقی طرفیندن
شکایت اۏلونان: شرقی آذربایجان ویلایتی اطراف موحیطین محافظه‌سی مۆدیرلیگی، غربی آذربایجان ویلایتی جهاد کند تصروفاتی تشکیلاتی، غربی آذربایجان ویلایتی باش یۏل هابئله شهرسالما ایداره‌سی، یۏللار لا شهرسالما ناظرلیگی، شرقی آذربایجان ویلایتی کند تصروفاتی جهاد تشکیلاتی، کۆردۆستان بؤلگه‌سل سو، شرقی آذربایجان باش یۏل ایله شهر سالما ایداره سی، اورمو گؤلۆبرپاسی قرارگاهی، پرئزیدئنت آپاراتی(نهاد ریاست‌جمهوری)، شرقی آذربایجان بؤلگه‌سل سو سهمدار جمعیتی، کند تصروفاتی جهادی ناظرلیگی، کۆردۆستان ویلایتینین اطراف موحیطین محافظه‌سی باش ایداره‌سی، اطراف موحیطین محافظه‌سی تشکیلاتی، ائنئرگئتیکا ناظرلیگی(وزارت نیرو)، غربی آذربایجان ویلایتی اطراف موحیطین محافظه‌سی باش ایداره‌سی، سو شیرکتی سهمدار جمعیتی غربی آذربایجان بؤلگهسی، کۆردۆستان ویلایتینین کند تصروفاتی جهادی باش ایداره‌سی
شیکایت له ایستک‌‌لرینن مؤوضوعسو:
۱- اورموگؤلۆنۆن حؤوزه‌سینده‌کی ۳۴ بنددن ائکولوژی سو پایلارینی یاراتماق لا آزاد ائتمک اۆچۆن شکایت اۏلونانلاردان سویون عدالت‌لی بؤلگۆسۆ حاققیندا قانونو هابئله آیری ایلگیلی قانونلاری حیاتا کئچیرمه‌لرینی طلب ائتمک
۲ - طرفلردن مشهور لاییحه‌سینی یوبانمادان زاب تونئلینه چاتدیرماغی لا اورمو گؤلۆنه سو اؤتۆرۆلمه‌سینی طلب ائتمک
۳- طرفلردن اورموگؤلۆنۆن سو پایینی هرطرفلی سیستئمینی حاضیرلاماغی طلب ائتمک
۴- طرفلردن دۆزگۆن بئجرمه سخئمینی دۆزلتمه‌یی، اکینچی له باغبانلارین خئیرینه لازیمی ایمکانلار لا اینفراستروکتور(آلت‌یاپی- زیرساخت) یاراتماغی طلب ائتمک.
۵- حکومت‌دن، ناظرلیک‌دن هابئله ایلگیلی تشکیلاتلاردان اورموگؤلۆنۆن داغیدیلماسینین قارشیسینی آلماق اۆچۆن اویغون قانونلار لا اولوسلارآراسی کونوئن‌سییالاری حیاتا کئچیرمه‌لرینی، بودجه ایله اولوسلارآراسی یاردیم ألده ائتمه‌لرینی طلب ائتمک.
۶- طرفلردن ائکولوژی گؤستریجیلره اساساً شهید کلانتری آدینا آرا کؤرپۆنۆن دۆزه‌لیشی و لازیمی دگیشدیریلمهسینی طلب ائتمک
ایش آخینی:
شکایتچی‌لرین وکیللری ۰۱۰۱۹۵۱ قئیدیات نؤمره‌سینه ائلهجه ده بو فیلیالا(شعبه‌یه) وئریلن یوخاریداکی ایستکلرله باغلی قیساجا بیلدیردیلر:
بونونلا، شرقی آذربایجان ویلایتینین اطراف موحیط له داواملی اینکیشاف فعاللاری ائوی آدیندان، ایران ایسلام رئسپوبلیکاسی کونستیتوسییاسینین ۵۰ ائلهجه ده۱۷۲-جی پرینسیپلرینه اویغون اۏلاراق، تنقیدی وضعیتین یارانماسین‌دا شیکایت طرفلرینین تقسیرینی نظره آلاراق، اورمو گؤلۆنۆن وضعیتی له اورموگؤلۆنۆن وضعیتینین داها دا کریتیکلشمه‌سینین(گرگینلشمه‌سی نین) قارشیسینی آلماق اۆچۆن دینلنیلمه‌سی له حؤکم چیخاریلماسی طلبی عریضه‌چی‌نین طلبینه اویغون باخیلماسینی ایسته‌ییریک. کند تصروفاتی جهاد ناظیرلیگینین شیکایتینه طرف اۏلانلار، ادعاچی‌نین شیکایتینه جاواب اولاراق، بو شعبه‌نین دفترینده ۰۷/۱۰/۱۴۰۱ تاریخلی ۲۳۲۲۸ نؤمره‌لی قئیدیاتدان کئچمیش مدافعه قانون لاییحه‌سینه اساساً اعلان ائتدی: نظره آلساق کی، شیکایت مسئله‌سی ایله باغلی مسئله ائنئرگئتیکا(نیرو) ناظیرلیگینه حواله اۏلونوب، محکمه کند تصروفاتی جهادی ناظیرلیگینه دقت یئتیریلمه‌دیگینه گؤره شیکایت رد ائدیلیر. جاوابده، اطراف موحیطین محافظه‌سی تشکیلاتی، اطراف موحیطین گؤردۆیۆ بۆتۆن تدبیرلرین مؤوجود قانون لا قایدالارا اویغون اۏلدوغونو آچیقلادی. جاوابده شرقی آذربایجان بؤلگه‌سل سو شیرکتی اورمو گؤلۆندهکی بحرانین بؤلگه‌سل هابئله بؤلگه‌دن قیراق ایقلیم قارشی‌لیق‌لی تأثیرلری ایله باغلی اۏلدوغونو آچیقلادی. جاوابده اۏلان ائنئرگئتیکا ناظرلیگی گؤرۆلن تدبیرلرین نۏرماتیو (هنجار) سندلره اویغون اۏلدوغونو ائلهجه ده ائنئرگئتیکا ناظرلیگی طرفیندن هر هانسی پۏزونتونون اۏلمادیغینی آچیقلاییب.
ایندی شعبه‌نین تۏپلانتی‌سی چاغیندان تئز چاغیریلیب ائلهجه ده طرفلرین سبب هابئله سندلرینی آراشدیردیق‌دان سۏنرا ایجلاسین باشا چاتدیغینی اعلان ائدیر؛ هابئله اوجا تانری‌نین کؤمک‌لیگی ایله آشاغیدا تصویر اۏلوندوغو کیمی قرار چیخارماغا داوام ائدیر..
(( شعبه سسی – رأی شعبه))
وئریلمیش شیکایته گلینجه، ایشین مضمونونا باخیلاراق، نظره آلساق کی، اینضیباطی محکمه‌نین شعبه‌لرینه شیکایت وئریلمه‌سینین شرطلرین‌دن بیری ادعاچی‌نین وئریلمیش شیکایتین پرئدمئتینده ماراقلی هابئله (قازانجلی) اولماسی‌دیر و بو، مؤحترم وکیللرین ألینده عریضه‌چیلر وریندن رسمی وکیللیک سندین ثبوتو اولماسینا باخمایاراق، شیکایت پرئدمئتی(اۆستۆنلۆک= اولویتی) اۆزره مۆلکیت یا بئنئفیسیار(ذینفع) مۆلکیت حقوقو تقدیم ائدیلمه‌میش، «پروسئسلر حاققیندا» قانونون ۵۳-جو ماددهسینین «ب» بندینه اساساً اینضیباطی خطالار محکمه‌سی عدلیه شیکایتین رد ائدیلمه‌سی حاققیندا قرار چیخاریر ، ائلهجه ده بیلدیریش وئریلدیکدن سۏنرا ایگیرمی گۆن مدتینده چیخاریلمیش بو قرارا اینضیباطی عدالت آپئللیاسییا(تجدید نظر دیوان عدالت اداری) شعبه‌لرینده باخیلا بیلر../۲۵
اینضیباطی محکمه‌نین ۱۰ سایلی بؤلمهسینین آپئللیاسییا مصلحتچیسی له حاکیمی
رحمان پیوست
شکیل اوریژینال ایله عینی‌دیر.
عنوان: تهران - ستاری اتوبانی - شهید موخبری بولواری - ایران زمین خیابانی نین. کۆنجۆ-اینضیباطی محکمه بیناسی (ساختمان دیوان عدالت اداري)
سند نومره:۶۱
«اؤزلرینی آذری سایانلار اۏخویوب آیېلسېنلار!»
نه‌دن تۆرک آذری‌یــه چئوریلمه‌لی دیر؟
«قارنیک آساطوریان، أرمنیستان دؤولت بیلیم‌یوردونون اؤرگتمَنی، تۆرک دۆشمَنی ائلهجه ده آشېرې عېرقچې، ایرانچې پان ایرانیست»
بونون نه‌دَنین دۆشمن اؤز دیلی ایله دئییر:
آساطوریان: بیز آزربایجان أهالې‌سېن تۆرک آدلاندېردېغېمېز آندا، گئتدیکجه اۏنلاردا تۆرک کیملیڲی اۏلوشار. تۆرک سؤزۆنۆن ایشله‌دیلمه‌سی اۆزه‌رینده یئته‌رینجه آیېق-سایېق داورانېلمازسا، ایستر-ایسته‌مز آزربایجان اهالې‌سې تۆرک کیملیڲی ایله، اۏنون آردېنجا ایسه تۆرکیه، باکې جومهوریتی «بوردا قارنیک آساطوریان آزربایجان جومهوریتی اؤلکهسینی، باکې جومهورییتی آدلاندېرېر» یا دا اۏرتا آسیاداکې تۆرک جومهوریتیلری ایله قۏووشدورولاراق ایراندان اوزاقلاشاجاقلار. بو دورومون سۏنوجو ایسه ایراندا گۆجلۆ بیر میللت «بوردا قارنیک آساطوریان میللت یئرینه قۏم دئییر» اۏلوشومونا گتیریب چیخاراجاقدېر. بو قۏنودا وطنداش‌لارېن بیر سوچو یۏخدور، نئجه اۏلار اۏنلار تۆرک آدلانسېن، سۏنرا دا اۏنلاردان تۆرکلۆک آخېمې ایله ایسته‌ڲین اۏلماماسېنې ایستییه‌سَن، اۏنلار ایسه تۆرکچۆلۆڲۆن «قارنیک آساطوریان تۆرکچۆلۆک یئرینه پان تۆرکیسم سؤزۆنۆ ایشله‌دیر» داغېدېجې ائتکی‌سیندن صاف هابئله لکه‌سیز قالسېنلار؟! آذربایجانې«تۆرک آزربایجان میللتینی» یالنېز «آذری» یا دا آذربایجانلې آدلاندېرماق گرَکلی دیر....... آدلاندېرماق گئدیشاتېنې ایداره ائدیله بیلیر دوروما سالماق گرکلی دیر. قوروپسال مئدیالارا، یالان تئرمینۏلۏژی‌لر له اویدورما کیم‌لیک‌‌لرین اۏلوشماسېنا نه‌دَن‌لیک یارادان تاریخی کؤکۆ اۏلمایان آدلارېن ایشلتمه‌مه‌لری‌نین گَرَکلی اۏلماسېنا گؤره اۏنلارا رئکلام ائتمک هابئله اویارې «خبردارلېق-هشدار» وئرمَک گرَکلی دیر.
«گؤرۆنۆر بوردا قارنیک آساطوریان آزربایجان تۆرک میللتینین اؤز أسکی، یئرلی، گۆجلۆ هابئله تاریخی آدې لا کیم‌لیڲینی دانېب آرادان آپارماغا چالېشېر، آساطوریان اؤز ظنّیـجه آذربایجانېن گئرچک تۆرکلۆک آدې لا کیملیڲی یئرینه اۏنلارا اویدورما «آذری آریایی-ایرانلې سۏیوندان ائلهجه ده فارسېن لهجه‌سی له تؤر-تؤکۆنتۆسۆ اۏلان قۏندارما آذری سۏیو لا دیلی»کیملیڲینې-دیلینی آشېلامایا چالېشېر.
فارس دیلینین ألیفباسېنې عربجه حرف‌لردن لاتېن ألیفباسېنا دَڲیشدیرمک سؤزۆ آرایا (اۏرتایا) گلیرکن، ماسۏنلارا باغلی؛ محمد علی فروغی چۏخ کسکین بو ایشه قارشې چېخدېب، بو قۏنودا سؤیله‌دی: «ایسته‌ییرسینیز تۆرکییه‌‌نین ایستانبولوندا بو گۆن چېخېب یایېلان تۆرکجه قزئت، صاباحکې گۆن خوراساندا اۏخونسون؟ ایسته‌ییرسینیز خوراسان تۆرکۆ ایله ایران تۆرکۆنۆ ایستانبول‌لو تۆرکۆ یاخېنلاداراق بیر-بیرینه قۏووشدوراسېنېز؟!(ائلدار گۆنئیلی)»
سند نومره: ۶۲
سایقی دگر تۆرک اؤیرتمنلری اؤز گؤره ولری ایله تانیشدیرلار
رستاخیزین ۷۶۷-نجی ساییسیندا پروین خانیم علیپورون قلمی ایله یازیلان؛ ایلچه لرده کی دیل اؤیرَتیمینده اۏلان یئترسیزلیکلره دیققت ائدیلمه‌نین گرکلی اۏلماسی باشلیغی آلتیندا بیر مسئله یه وورغولانمیشدیر. ایلک مکتبین بیرینجی صینیفینه آیاق باسان آزربایجانلی اوشاقلارین یۆزده دۏخسانی، دئمک اۏلار یۆزده یۆزۆ فارسجانی باشارمامالاری چتینلیگینی خاطیرلاماقلا؛ ائوده آناسینین قۏینوندا فارسجا دانیشیب ائلهجه فارس دیللی اۏلماسی دۏغرولتوسوندا بعضی تدبیرلرین آلینماسی گرکلی‌دیر. پروین خانیم علیپور اؤز یازیسینین آردیندا آرتیرمیشدی، بو ایشین باش وئرمه‌سی ایسه، صینیفده شاگیردلری فارس دیلینده دانیشماغا مجبور ائله‌مدیکلری اۆچۆن أن چۏخ تۆرک دیللی اؤیرتمنلرین قباحتی له أسکیکلیگی اۆزۆندن اۏلور.
بو أساسدا خانیم علیپورون دۆشۆنجه‌سینه گؤره ایلک مکتبین بیرینجی صینیفلرینده شاگیردلره فارسجا سؤز له سؤزجۆکلری اؤیرتمک اۆچۆن؛ آزدا اۏلسون بئله تۆرکجه باشارمایان، فارس دیللی اؤیرتمنلرین تدریس ائتمکلری گرکلی دیر. حالبوکی فارس لا کۆرد قارداشلارادا ساواد اؤیردن‌لر ائله تۆرک دیللی اؤیرتمنلردیلر. بیر یاندان دا یئنی مکتب قوروجولاریندان بیریده تبریز شهریندن تهرانا گلن آزربایجان لی میرزا حسن روشدیه ایدی. بو جناب فارس قارداشلاری، یئنی بیلگیلر ایله تانیش ائیله دی. ایندینین اؤزۆنده ده اؤلکه‌نین، بیلیم یوردولاریندا( اونیورسیته لرینده ) تدریس ائدن پروفسورلارین چۏخو آزربایجانلی‌لاردیر. سایغی دگر تۆرک دیللی اؤیرتمنلر، اؤز ایچ ویجدانلارینین سسینی دینله‌یه‌رک؛ فارس دیلینی دۏغرو و تام شکیلده ده یایماق یۏلو ایله تدریس گؤرَولرینی یئرینه یئتیردیکلری قدر؛ اۏنلار، تاریخین صحیفه لرینی اؤز خیدمت ائلهجه ده جانلارینی فدا ائتمکله بَنزه‌ین آذری شخصیت له میلیتینه ائلهجه دادلی آزربایجان لهجه سینه ده بیر اۏ قدر سئوه‌رک اۏنو دیری ساخلاماق اۆچۆن یاشاملارینین تۆکنمک اۆزره اۏلان آنینا دک چالیشیرلار.
سند نومره: ۶۳
حسن روحانی: آنا دیلینده ائگیتیم‌له، میللی کیملیک هابئله فارس دیلی دوشمنلرینین ایستدیگیدیر!
اؤيرنجی: دۆ‌نن اؤلکه معلملرینین ایجلاسیندا روحانی «فارس دیلینی بۆتۆن ایران ائتنیک قوروپلاری‌نین سینئرژی‌سینین نتیجه‌سی» آدلاندیریب هابئله مکتب‌لرده‌کی معلملرین «فارس دیلینه خصوصی دیققت یئتیرمه سینین گرکلی اۆلدوغونو» وورغولاییب.
اۏ، ایرانداکی فارس اۏلمایان میللتلرین «آنا دیلینده ائگیتیم» طلبینی دۆشمنلرین حیله‌‌سی آدلاندیریب هابئله دئییب: «بیز اۏنلارا «یئرلی دیلین ائگیتیمی»نی، «یئرلی دیل ائگیتیمی» کیمی اؤیره‌دیلمه‌سینه ایمکان وئرمه‌ملی‌ییک.
روحانی دئییب: «یازیقلار اۏلسون کی، بو گون میللی کیملیگیمیزی گؤزلری گؤتۆرمه‌ین بیر سیرا آداملار، فارس دیلینی ائلهجه ده اۏنون نوفوذونو هدفه آلاراق، آنا دیلی، رسمی هابئله میللی دیل آدی آلتیندا ساختا ایکی‌‌تیره‌لیک یاراتماغا چالیشیرلار. عزیز مۆعلیم‌لر ایسه، تکجه آدام‌لاردیر. بو سوءقصدی ائدنلری بۏغسونلار.
قایناق:۱۱اردیبهشت https://bit.ly/3CPo1n6 ۱۴۰۰
سند نومره:۶۴
صادق زیبا کلام-ین، «صبح آزادی» درگیسی ایله دانیشیغیندا
سیزجه، بیزدن اۏلمایان باشقالارینی سیلمک گئدیشاتی دئییمینی ایشلتمه‌سک ده؛ باشقالارین گؤرمزدن گلمکله یاناشماسی، نه قدر باشاری ألده ائده بیلیبدیر؟ عجبا بوکیمی آیریمچیلیق داورانیشلار بو گۆنکۆ دورومدا بیزیم جمعیتده اعتیراض لا سۏرملارین اۆزه چیخماسینا نه‌دن اۏلماییب می؟
یۏخ، منجه ائله ده چۏخ باشاری قازانماییب دیر. باشقالارینی گؤرمزدن گلمکله اۏنلار یۏخ اۏلاراق ایتیب باتمازلار، آیریجا عکسینه بو چئشید داورانیشلار، اۏنلاری یارالی ائدهرک آردینجا سۏرونا سبب‌سیز ۲۰ ایل بوندان اؤنجه یعنی من۱۳۷۰-ینجی ایلده ائگیتیمی‌می بتیره رک ایرانا یئنیدن قاییدیب، تهران اۆنیورسیته سی، حقوق لا سیاسی بیلیملر فاکولته‌سینده(رشته‌سینده) ایشه باشلادیغیم آندا منیمله دانیشماغا گیرسَی‌دینیز کی جناب صادق زیباکلام سیز اونیورسیته معللیمی اۏلاراق ایشینیز چاغداش ایرانین سیاسی-تۏپلومسال دگیشیکلرینین تاریخین آراشدیرماق اۏلدوغو اۆچۆن؛ عجبا میللیتچیلیک، قوومیتچیلیک یادا چۏخ ساده دیل ایله دئمیش اۏلساق تۆرک-فارس مسئله‌سی ایران تۏپلومو اۆچۆن بیر سۏرون لا چتینلیکدیر می یۏخسا یۏخ؟ من اۏ واختلار سیزین بو سۏرغونوزون قارشیسیندا بۆتۆن اینانجیملا یۏخ جاوابی وئره رک دئییردیم: یۏخ بئله بیر شئیین گئرچکلیگی یۏخدور.
«گله‌جک‌ده آزربایجان، بیزیم أن جیددی مسئله‌لریمیزدن بیریینه چئوریلدیگینی دۆشۆنۆرم».
آنجاق سیز بو سۏرغونو ایندیکی دورومدا مندن سۏروشسانیزسا؛ سیزه عینی جاوابی وئره بیله‌جه گیمدن ائله ده چۏخ آرخئیین دگییلم. سیز مندن؛ (عجبا تبریز له آزربایجان مسئله سینین گله‌جک‌ده بیر سیاسی مسئله یه چئویلمه‌سی ایمکانی وار می؟) سۏرغوسون سۏرسانیزسا، من ایسه دییه‌رم، منجه گله‌جک‌ده آزربایجان مسئله سی، بیزیم جیددی مسئله لریمیزدن بیرینه چئوریلمه سینین ایمکانی چۏخ یۆکسکدیر.
سند نومره:۶۵
فارس دیلی فرهنگیستانین رسمیلری!
فارس دیلینی قوروما کومیته‌سینین، ۲۰ مهر ۱۳۹۹ – جو ایلده کئچیریلن ایجلاسینین قراری:
بوندان سۏنرا اؤلکه‌نین فارس‌اۏلمایان آدلاری اۏلان شیرکت له ایش‌یئرلرینه مجوز(پروانه کسب) وئریلمه‌یه‌جک.
سند نومره:۶۶
«ایران» آدلی پرئزیدئنت آپاراتینا آیید اۏلان قزئته‌نین هفته‌لیک یازیسنیدا!
«سـۆسَری‌لر بیزی سـۆسَری ائئتمه‌مکلری ایچین نه ائتمه‌لی‌ییک؟»
ایرانِ جمعه «یئددیجه‌لیگینده (اسلام جمهوریّتی ساواجیلیغی‌نا اێلیشکین) ایران گـۆنده‌لیگی‌نین آینی‌گـۆن‌لری (جمعه) اؤزل ساییسی 22 اردیبهشت» 1385 ده «اوشاقلار لا گنجلر» یارپاغیندا (صفحه) چیزگـــــی اؤیکۆ (رومان) بیچیمینده «سـۆسَری‌لر بیزی سـۆسَری ائئتمه‌مکلری ایچین نه ائتمه‌لی‌ییک؟» باشلیغی ایله یایینلاندی . بـو چیزگی اؤیکۆده ، بیر اوشاق سـۆسَری (سوسک) دیلی ایله باشقا بیر سـۆسَری‌یه بئله دئییر: «سـۇسـۇ سـۇسکینگ سێسکـۏ سـۇسکی سـۇسکونگ .» آنجاق یازیدا سؤیلندیگی کیمی سـۆسَری اؤز دیلینی آنلامادیغیندان اوشاغین سؤزلرینی آنلاماز ائبه‌جه ده یالنیزجا تـۆرکجه اۏلاراق «نه‌مَه‌نه ؟» دئییر . بـو نه‌دن‌له، سـۆسَری‌نین دیلی ، ائله اوشاغین قـۏنوشدوغو دیل‌دیر. گـۆلۆش‌چیزگی‌نین (کاریکاتور) یانیندا «سؤیلم» باشلیغی آلتینداکی یازیدا بئله یازیر: «سـۏرون، سـۆسَری‌نین آدام دیلینی آنلامادیغی‌دیر. سـۆسری دیلینین یازی‌قـوراللاری چـۏخ چتین اۏلدوغونا گؤره، اۏنلارین یـۆزده سکسنی اؤز دیللرینی باشارمیرلار، بونا گؤره ده باشقا دیللرده قـۏنوشماق ایسته‌ییرلر. سـۆسَری‌لر اؤز دیللرینی آنلامازکن، سیز نئجه آنلایاجاقسینیز!؟ بـو نه‌دن‌له، دانیشمالار چیخیلمازا یئتیشه‌رک دادلی سرتلیجه (خشونت‌آمیز) یؤنتَملر گرَکسینه‌جک (احتیاج اۏلاجاق). سـۆسَری‌لرله ساواشماغا اؤنَریلن یؤنتملر (دادلی هابئله سرتلیجه یؤنتملر)، یؤنَتیمین یؤنَتگی‌سل هابئله اویغای (مدنی) قارشیتلاری (مخالف) اۏرتادان قالدیرماق اۆچۆن قـوللاندیغی یؤنتملرله اۏخشاماقدادیر؛ بـو یازقی‌ینی(مقاله) اۏخویان هر کیمسه بـو یازقی‌نین آنلامی‌نین تـۆرک‌لر اۏلدوغونو قـۏلای‌جا (راحاتلیقجا) آنلایاجاقدیر. آچونجا (دۆنیا) دگرلر اؤرگۆتۆ، ایرانین أن آناسـۏیجو اؤلکه‌لردن بیری اۏلاراق بؤلوملندیردیگی بیر آراشدیرمانین سـۏنوجلارینی یایینلادی. بـو اؤرگۆتۆن آراشدیرما سـۏنوجلاری‌نا گؤره ایران، آدامسال (انسانی) دگرلره باغلیلی‌غین داها آز گؤرۆنۆر اۏلدوغو، دۆنیانین أن آناسـۏیجو یئددینجی اؤلکه‌سی‌دیر. ایرانداکی تـۆرک اولوسونا قارشی‌لیقلار، گئرچکدن یؤنَتیمین (حکومت) اۏلان یایین (نشریّات) اۆیه‌لری‌نین دۆشۆنجه ایله گؤرۆشلرینین اؤزدش (عینی) دۆزَنسل (سیستماتیک) آشاغیلاما (تحقیر)-اؤزۆمله‌مه (آسیمیلاسیون) ایزلنجه‌سینه (پرۏقرام) دایانیلاراق دویورولدو (اعلان ائدیلدی) ائلهجه ده یؤنَتیم‌جی‌لر بـو دؤنه آچیق دیل ایله باسینین یاردیمی لا تـۆرک‌لری اێگرنج بیر بؤجَگه اۏخشاتدیلار.
قایناق: https://bit.ly/2Vt8nW3
قایناق: https://bit.ly/3GvqVzD
قایناق: https://bit.ly/3hUKNSv
سند نومره:۶۷
جاواد طباطبائی:
دۆزدۆر دۏستلار. آنجاق ناراحات اۏلمایين. منیم دۏستلاريم لا امکداشلاريم بو مسئله‌نی دیققتله ساخلایيرلار. البتته پان ایرانیست پارتییاسی دا یاخشی ایداره اۏلونور. ایجازه وئرمه‌ریک آزری لرمکتبده تۆرک دیلینده تحصیل آلسينلار. بو فارس دیلینین اۏلومو ایله تۆرکلرین تهلۆکه‌لی اۏلماسی دئمکدیر. سیزده گرگ ویرتوال عالمینی جیددییه آلاسينيز. چۆنکۆ، تۆرکلر داها چۏخ ویرتوال عالمده فعالديلار ائلهجه ده تخمینن اوغورلودورلار. سیز ده گرگ «آذری لایحه سینی» جیددی یه آليب ، اوئله‌جه ده چاليشاسينيز کی، تۆرکلری وحشی کیمی گؤسترمکله ایران اهالیسی آراسيندا بو سؤزه نیفرت یاراداسينيز. چاليشاسينيز کی، تۆرک‌لرتهلۆکه‌لی کیمی گؤرۆنسۆن، هابئله دؤولت اۏنلاردان قۏرخاراق اۏنلارين ایسته گینی قبول ائتمه سین.
سند نومره:۶۸
جاواد طباطبایی( ایران بایراغینین شکیل یئریسی ) یئنه ده توئییت آتدی.
جاواد طباطبایی( ایران بایراغینین شکیل یئریسی )
سۏرغوسو جاوبیندا
چئشیدلی میللتلر((ایراندا یاشایان چئشیدلی فارس اۏلمایان میللتلر) اؤز بؤلگه سئل هابئله میللی اۏلمایان ( غیری فارس) دیل له مدنیتلرین بوراخیب قیراغا قۏیمایاراق، اؤز دیل ایله اۏنلارا مخصوص کیچیک مدنیتلرین قۏرویوب ساخلاماقلاریندا جیددی اۏلدوقلاری زامانا دک؛ فارسلاردان اۏنلار ایله ائشیت داورانماغی لا برابر حقوقلو اۏلماغین یئرینه یئتیریلمه سین ایستییه بیلمزلر
سند نومره:۶۹
افشین جعفرزاده@ سپاه جاویدان( اؤلمز اۏردو )
بیرینجیسی؛ آزربایجانلیلارین اؤزلرینی تۆرک بیلمه لری اؤنملی دگیلدیر. بیز آزربایجانلیلارین تۆرک اۏلدوغون قبول ائدیریک‌سه؛ گرک تۆرک دیلینین ایراندا رسمی دیل اۏلماسین رسمیته تانییاق هابئله تۆرکجهنین مکتبلرده تدریس اۏلونماسینا ایجازه وئرک، بئله اۏلاندا ایسه سانکی اؤز ألیمیزله فارس دیلینین قبیرینی قازیریق. ائله ایسه گرک ایمکانی اۏلان هانسی یۏللا اۏلورسا-اۏلسون، آزربایجان تۏپلومونا تۆرک اۏلمادیقلارینی قبول ائلتدیرک. یۏلدا اوغور قازانمیشیق، جناب وحید بهمنی دۆزَلتدیگی یۆکسک سَوییه‌لی پست هابئله مئساژلاری ایله تکجه عادی آزربایجانلی اینسانلاری دگیل، هابئله تۆرکچۆلری بئله ایران سئورلیگه دۏغرو جذب ائدیر.
سپاه جاویدان( اؤلمز اۏردو )@ افشین جعفر زاده
آنجاق جناب دوکتور سیزین گئتدیگینیز یۏل، بیر آز یانلیش‌دی، بو اۏنا گؤره دیر کی، بیر سوسیال شبکه ده هر بیر آزربایجانلییا یئتیشدیگیمیزده اۏنلارین چۏخونلوغو اؤزلرین تۆرک بیلیرلر ائلهجه ده اۏنلاری آذری دئییه چاغیراندا، چۏخ شیدتله راحاتسیز اۏلاراق «آذری» سؤزۆندن آجیقلاری گلیر. سیزجه، عجبا بو اویدورمایادا گئرچک قایناقلار عکس نتیجه وئرمه ییب می؟ سیزجه آپاردیغینیز سیاستی دگیشمک داها یاخجی اۏلمازمی؟
سند نومره:۷۰
جاواد طباطبایی:
یوخ؛ یۏلداشلاریم، بو یۏلو دگیلدیر. گرک داها آییقلیق‌لا ایره لی گئدک. پیسله‌مک له اشاغیلاما داها ائتکی بوراخمیر. دوکتور ارسنجانین سؤیله دیگی کیمی گرک اۏنلارا قارشی محکمه دعواسی آچاراق ؛ قارا یاخیب ایتتهام ائتمکله، اۏنلارین مدنی فعالیتلرین ائله جه ده درگی له قزئت چیخارتمالارینین قارشیسی آلینسین. یا دا، ایرج افشارین دئدیگی کیمی: تۆرکلری، قزئت، تئلویزیون هابئله رادیودا تحقیر ائتمکله؛ تۆرک دیلینی دگرسیز گؤسته‌ره رک، بئله لیکله بو دیلی یوخ ائدک. سیز عزیزلر گرک تۆرک سۏیلو حؤکۆمدار سولاله لرینی خایین، وحشی ائلهجه ده یاد ائللی گؤسته‌ره سینیز. بئله لیکله موخاطبلرین دۆشۆنجه ایله بئیینلرینده ائتکی بوراخاسینیز. تۆرکلرین تاریخینه گؤره مقاله یازانلاری ی ادا هخامنشیلر بیرده کوروش لا داریوش باره سینده کیتاب لا مقاله یازیب اۏنلاری تنقید ائدنلری ساوادسیز گؤسته‌رین.
سند نومره:۷۱
افشین جعفرزاده @ سپاه جاویدان (اولمزاۏردو)
اصلینده سوسیال شبکه نین اؤنمی یۏخدور، اؤنملیسی گئرچک دۆنیادیر کی بیز اۏرادا اۏنلاردان داها چۏخ اوغور قازانمیشیق. بونودا بیلین، بیز ألی بۏش اۏتورمامیشیق ائلهجه ده چۏخلو ایشلر گؤرمکده‌ییک. میثال اۆچۆن سون واختلاردا اونیورسیته لری قوطوبلاشدیرماقلا، آزربایجان اونیورسیته لری، کۆرد اؤیرنجی‌لرینی قبول ائتمک زۏروندا قالاجاق. یادا میثال اۆچۆن پارسجا( فارسجا ) شعر صینیفلری یۏلا سالیب شاهنامه اۏخوماق یادا ایران موسیقیسی( فارس موسیقیسی ) اؤیره دن صینیفلری آچماق بو سیرادان گؤرۆلن ایشلردن ساییلیر.
سپاه _ جاویدان (اؤلمزاۏردو)@ افشین جعفرزاده
ائله ایسه تۆرکچولرین(بو سؤزلری یازان بورادا تۆرکچو یئرینه پان تۆرکیست سؤزۆ ایشلدیبدیر)، ایدعا ائتدیکلری سؤز یعنی؛ آزربایجانی اۏتوراق نفوسدان بۏشالتماق آماجیلا، اورمو گؤلۆنۆ بیلهرکدن قوروتماق ایددیعاسی دۏغرودور مو؟ بو ایش مرحمتلی اۏلماقدان بیر آز اوزاق دگیل می؟
افشین جعفرزاده @ سپاه _ جاویدان (اولمزاۏردو)
آرخئیینلیکله بونو دییه بیلمه‌رم، آنجاق دۆزگۆن باخین بیر؛ تۆرکیه ایله باکی جمهوریتینین( بونو یازان مۆستقیل آزربایجان جمهوریتی اؤلکه سینی باکی جمهوریتی دئییه قلمه آلیر ) قۏنشولوغو له یانیندا اۏلان آزربایجان بیر تهلوکه حساب اولونور. گنجلرین بو اؤلکه لره دۏغرو جذب اۏلونماماسی اۆچۆن اونلارین آراسیندا بیر سرحدین اۏلماسی گرکلی‌دیر.
سند نومره:۷۲
اوجا تانرې‌نېن آدې'لا
بوشهر ویلایتینین بۆتۆن أصناف بؤلۆم‌لری‌نین دیققت مرکزینه چاتدېرېلمالې؛
فارس دیلی له أدبیاتېنې قۏروماق ائلهجه ده کۆلتۆرَل باسقېن‌لارېن قارشې‌سېن آلماق اۆچۆن؛ یابانجې آدلار، سؤزجۆک‌لر هابئله باشلېقلارېن ایشلنمه‌سینه قۏیۏلان قاداغا یاساسې‌نېن ایجرا ائتمک قرارې‌نېن بیرینجی مادده‌سینه دایاناراق؛ ایرانلې، فارس، هابئله یئرلی اۏلمایان آدلارېن (لۏر، کۆرد، تۆرک...) (یالنېز ایذن وئریلمیش اولوس‌لارآراسې شیرکتلرین نۆماینده‌لیک‌لری ایستیثنا اۏلماق'لا) قاپې باشې لا تابلۏلاردا ایشله‌نیلمه‌سی دوروموندا یا دا أصناف تۆکان‌لارې لا ایش یئرلری‌نین قاپې اۆزه‌رینده‌کی یوخارېدا ایشاره اۏلونان باشلېقلارېن یازېلماسې دوروموندا، أل وئریشلی(متناسب) هابئله تعریف اۏلونماغا لایېق دېر؛ ۱۳۹۲-نجی ایلین بایرام آیې‌نېن (ایسفند آیې‌نېن) باشا چاتدېغې زاماندان یوبانمادان یاد ائللی آد لا باشلېقداکې تابلۏلارېن (لۏر، کۆرد، تۆرک... آد لا باشلېقلې تابلۏلارېن) یئریندن سؤکۆله‌رَک بوشِهر ویلایتی (فرهنگ و ارشاد اسلامی ) ایدارهسینین دۆزنله‌ییشی اۆسته‌لیک ایذن بلگه‌سی وئرمه‌سی'له یئنی آد لا باشلېقلارېن سئچیلمه‌سی اۆچۆن چابا گؤسترسینلر.
محصول مئیدانا گتیرمک، محصول داغېتېمې، ایش یئری له قازانج ألده ائتمک مرکزلری یاساسې‌نېن ۱۲ هابئله ۱۴-نجۆ مادده‌لری‌نین ۸-نجی تبصره‌سینه دایاناراق اویغون گؤرۆلن جزالار آشاغېدا گتیریلیر:
آ - بوشِهر ویلایتی(فرهنگ و ارشاد اسلامی ) مدنیت باش ایدارهسینین یازېلې اویارېسی.
ب - (فرهنگ و ارشاد اسلامی ) باش ایدارهسینین إعلان ائتمه‌سیندن سۏنرا قانونو پۏزان کیمسه‌نین اؤز حئسابینا؛ علامت‌لرین، آدلارېن ائلهجه ده باشلېقلارېن دَڲیشدیریلمه‌سی.
ج -کئچیجی اۏلاراق ایش یئری‌نین باغلانماسې.
د -ایشله‌مک اۆچۆن ایذن بلگه‌سی‌نین ایبطال اۏلونماسې.
بوشهر ویلاتی (فرهنگ و ارشاد اسلامی ) ایداره سی.
تبلیغ ائله جه ده خبر وئرمه اوتاغی
تئلفون نۆمره‌سی:
۲۵۲۰۵۳۶ - ۲۵۲۸۰۷۵ -۲۵۲۰۵۳۸ - ۰۷۷۱
سند نومره:۷۳
اوجا تانرې‌نېن آدېلا
ایرانېن آللاه سؤزۆ سیمگه‌سی‌نین دؤولت نشانی
ایران ایسلام جومهوریتی
نؤمره: ۷..... ۱۴ / ۵۷۰۰
تاریخ: ۲۶ / ۷ / ۱۳۸۵
علاوه‌سی: یۏخدور
چئشید: ............
((چۏخ گیزلی))
کیمدن: بیرلیشمیش قۏشونون دیره‌نیش سفربرلیڲی گۆجۆندَن، م.م.آ.شرقی( سپاه بسیجی‌نین دیره‌نیش قۏشونوندان )
کیمه: حؤرمتلی اولو اؤنده‌رین اولوس‌لار آراسې ایش‌لرده‌کی قورومداکې إلچی‌لیڲنه _ ش.س.اط
سلام علیکم (أسن‌لر سایقې‌لار):
حؤرمت'له،ایران ایسلام جمهوریتینده اۏ جۆمله‌دن آزربایجان تۆرکلۆگۆنۆن (بوردادا ایران دؤولتی آزربایجان تۆرکلۆگۆنۆ اؤز قۏنداردیغی «آذری» آدلا آدلاندیرماغا چالیشیر) اۏلدوغو بؤلگه لرده کی میللی کیملیک آختاریشیندا اۏلان تۆرکچۆ( سپاه گۆنئی آزربایجان لا ایران تۆرکلۆگۆنۆ قۏرویان حرکاتی، بوردا دا پان ترکیسم آدیلا تانیتماغا چالیشیر) حرکتلرینین أن اۆست سَوییه‌یه قالخدیغینی گؤزاؤنۆنه آلماقلا؛ اؤلکهمیزین قوزئی‌باتی( شمال غرب ) بؤلگه‌سینده‌کی یؤلۆجۆ حرکتلرینین قارشیسینی آلماق اۆچۆن؛ ایسلام دینی له شیعه مذهبی-نین حاکیم اۆلماسی اساسیندان فایدالانماقلا، آزربایجانین ساده ائلهجه ده اینقیلابی وطنداشینین بو آخیما قاتیلماسینا مانع اۏلا بیلمه‌گیمیز باره سینده تدبیر قیلماغینیز گرکلی‌دیر.
یئنه ده سؤیلنیلمه‌سی گرکلی‌دیر کی؛ خالق کۆتله‌سینین بؤلۆجۆلوک‌له آیریلیقچی حرکاتینا آخیم-آخیم قاریشماسی هابئله بو حرکاتین خالق کۆتله‌سینین آراسیندا گئنیش یاییلماسینین قارشیسین آلماق اۆچۆن؛ تۆرکلۆک کیملیک آختاریشیندا اۏلان کیمسه لری، خاریجی دؤولتلرین جاسوس ائله جه ده ایش بیرلیکچیسی، بیرده دین دۆشمنی آدلاندیرماغیمیز گرکلی‌دیر. بئله لیکله مشروطه حرکاتی لا ایران ایسلام اینقیلابیندان أله گلمیش تجروبه لرینده ثبوتا یئتیشمیش هابئله بیزیم میللت ده اۏلان بۏللو دین تعصصۆبۆ اۏلماق اساسینا دایاناراق بو دؤنه ده بو حیله هابئله آلداتمایا أل آتمالییق. بونا گؤره ده گرکلی‌دیر؛ آزربایجان جمهوریتی له ناخجیواندا، اؤز قزئتلرینین بیرینده دین له مذهبدن نسنه هابئله سیلاح کیمی یارارلانماغا اۆز گتیرن بعضی کیمسه لری گؤسترمکله؛ اۏنلاری ایشه سالمالیسینیز. أن یاخشی حیله (آلداتما) معصوم ایماملارا، اۏ جۆمله‌دن ایسلام پیغمبرینه(ص) اهانت ائتمک له قارا یاخماقدیر.
بو دۏغرولتودا ایشه آلدیغینیز کیمسه لرین جان لا مال گۆوَنلیگین، نئجه اۏلورسا- اۏلسون قۏروماغا چالیشین. سیزلر چاغین یۏل گؤسته‌رن ایمامینین(ایمام زمان) لا اولو اؤندرین(ایران ایسلام جمهوریتی باش رهبری‌نین) آدی بیلنمز عسگرلری(کشفیاتچی) اۏلاراق اؤدۆلۆنۆزتانری طرفیندن اؤده نیله‌جک‌دیر. (اجرتان با خداست)
اجرکم عندالله (أمک حاققینیز تانری طرفیندن اؤده نیله جک) شرقی آزربایجانین سفربرلیک دیره نیش قۏشونونون بؤلگه باشقانی:
ژنرال محمد یوسف
اۆزۆندن کؤچۆرۆلوۆب یازماق:
-عالی باشقانین ایش دفتری
-کشفیات لا خبرلشمه ناظرینین بیلیب ائله جه ده گؤرمه‌سی اۆچۆن
-ایران ایسلام جمهوریتینین آزربایجانداکی سفیرلیگینین دیققتینه.
ولی فقیهین شرقی آزربایجان ویلایتینده کی نوماینده لیگی آیت الله مجتهید
شبیستری.
سند نومره:۷۴
اۆزبکستان‌لا ایران آدلانان چۏخ ائتنیکلی اؤلکه‌لرینده حاضیرلانان فوتبۏل یاریشماسیندا آوتوبوسلارین یازیلارینا دیققت وئریلیرسه؛ اۆزبکیستان آوتوبوسوندا یازیلان دۆشونجه «گوج بیرلیکده» آمما «ایران» آدلانان ییغیمی (کاماندا=تیم) نین گوجو باشقا فارس اۏلمایان میللت لریندن اولوشسادا سؤزده یالنیز عئرقچی فارس فاشیزمین دۆشونجه سی «فارس شاهزاده لری» آوتوبوسون اؤستوده یازیلیب دیر.
چۏخ سایلی خالق یاشایير، بو گۆن ایران اؤلکسینده
هر شئیه «پارس» آدی وئریر، آدلانير فارس آدينا
میللی فوتبۏل ییغیمی،* اۏلور «پارسلار شاهزاده سی»
میللی ییغیمدا فارسلاشير، تانيدير "فارس" آدينا.
*-میللی کاماندا= میللی تیم
سند نومره:۷۵
«پان‌ایرانیزم مکتبینین یارانماسینین ۶۹-جو ایلدؤنۆمۆ بۆتۆن وطن پرور پان-ایرانیست مکتبین تمل گۆنۆ تۏپلانتی‌سیندا ایشتیراک ائتمگه دعوت اۏلونور
تاریخ ۱۵ شهریور ۱۳۹۵ - هیجری گؤنش ایلی ایزلیک...
پان ایرانیست پارتییاسی»
(آچیقلامام)
فارس فاشیزمینین ایسلام لا شئیخ گئییمینده اۏلان سیستیم کئچمیشده شاه گئییمینده اۏلان دۆشۆنجه اعتباری ایله عئینی دیرلر. بو ایکی گؤرۆش فرقلی اۏلسالار دا، بیر فاشیست دۆشۆنجه سی *پان فارس، پان ایرانیست ائلهجه ده داها یئنیسی نئو-پان ایرانیستی* چۏخ آچیقجا بو آشاغیداکی شکیلده گؤردۆگۆنۆز کیمی باشقا فارس اۏلمایان میللت لره قارشی هم ده سؤزده «ایران» آدلانان فارس اۏلمایان میللت لرین زیندانین دا یایماقدادیرلار بیر حالدا کی؛ تۆرک خالقیلا باشقا خالقلار اۏ جۆمله‌دن عرب خالقی میللی حاقلارینی طلب ائدنده پان ایتهامی ایله دوستاقلاردا حبس ائدیلیرلر. آمما آشاغیدا گؤرۆندۆگۆ کیمی فارس عیرقچی پارتییاسی «پان‌ایرانیزم» آدی ایله فارس حاکیمیتی طرفیندن باسقی (قاداغا) قۏیولمادان آچیقجا چالیشمالارینا داوام ائدیرلر.
تۆرک اوغور قازاناندا، دئییر تۆرکۆن وار غئیرتی
تۆرکلر حاققين ایسته ینده، فارس گؤسته‌ریر نیفرتی
فارسا خرجله ییر بودجه نی، تۆرکه قالير ذیللتی
ایران بۆتۆن خالقلارينی، تانيدير «فارس» آدينا.
https://paniranist.org:قایناق
سند نومره:۷۶
«پارس یوزپلنگ‌لرین غلبه چالماغا حاضیرلیغی»
بو شکیلده بیر داها «ایران» آدلانان سؤزده ایران ایسلام فارس فاشیزمینین دۆشۆنجه لرین گؤرمه‌مک اۏلمور. فارس فاشیزمینین «ایران» آدلی رسمی قازئتینده شاه‌لاندیریلماسی. بونا باخمایاراق «ایران» آدلانان اؤلکه‌سینده باشقا فارس اۏلمایان میللت لر نوفوسونون یاریسی‌نین چۏخونو تئشکیل ائدن گۆنئی آذربایجان تۆرکله باشقا تۆرکلر: قاشقای، خۏراسان، خلج هابئله آفشار تۆرکلری اۏلسالاردا، ائلهجه ده عینی زاماندا باشقا فارس اولمایان اسیر میللت لر اۏلدوقدا، آدی گلدیکده یالنیز بیر میللتین آدی چکیلمکده؛ اۏدا فارس فاشیزمیندن سوز گئدیر.
میللی ییغیم اولوشمایير، فارس کؤکنلی خالقيندان
اوغورلاردا بیتیشمه یير، ایراندا، تک بیر خالقدان
ایران دییه اولوشوبدور، تۆرک، عرب، کۆرد، بلوچ‌دان
میللی شرف بو اؤلکه‌ده، یازيلير «فارس» آدينا.
سند نومره:۷۷
بونا باخمایاراق ایران دئمک یالنیز فارس میللتی دگیلدیر؛
«ایران» آدلانان اؤلکه، باشقا فارس اۏلمایان میللتلرین آنا یوردلاری‌نین یاشام سۆره‌جینده یارانمیشدی. آنجاق ۳۲-جی دۆنیا اۏلمپیک یاریشلاریندا ایران فاشیست هابئله عیرقچی رئژیمین آلدیغی قرارا گؤره «فارس اولدوزلاری» ییغماسی لا «هامی ایران اۆچۆن» سۏلوقانی (شوعاری) ایله بو اۏیونلارا قاتیلاجاقلار. فارس فاشیزمینین آیاق ایزلرینی هر یئرده ایستر ایران ایچینده(زیندانیندا) یا دا یورد دیشیندا چۏخ آیدین گؤرمک اۏلور. نه یازیق بو آرادا اؤزلرین باشقا اسیر هابئله ازیلمیش میللتلرین میللی چالیشانلاری دا، بو فارس فاشیزمین ایچ رئژیمی شاهی، شئیخی ائلهجه ده موخالیفتین یانیندا أللری سینه سینده قوللوقچولوقدادیرلار.
غیری فارسلا بیرلشیب، قازانير فارس، ایران آدين
اوغورلاردا فارسلاشير، یازديريرلار، فارسين آدين
فابریکالار، ییغیمالار(تیم‌لر)، آلير فارس خالقين آدين
«ایران» آدلی اؤلکه‌نی، چیخیر «فارسین» آدينا.
سند نومره:۷۸
ایران‌لا تۆرکیه ده ایکی گؤلۆن فرقلی طالعینه باراژ(بند) تیکینتی سینین ائتکیی
«لیتیوم» گؤللری قوروتماغا دیرمی؟
تئهران - ایرنا - آراشدیرمالار گؤستریر کی، قوراقلیق‌لا باراژ (بند) تیکینتیسی داخیلی گؤللرین قوروماسینا سبب اۏلسا، اۏنلاری دیرچلتمک اۆچۆن چالیشسالار دا، بو قوروتما اؤزۆایله چۏخلو مالییه رئسورسلاری(منبع-قایناق) (لیتیوم محصولاتی) گتیریر.
ایراندا دئمک اۏلار کی، ۷۰-جی هیجری گۆنش ایللرین سۏنلاریندان یارانان اورمو گؤلۆنۆن، قوروماسینین بیر نئچه نه‌دنی وار کی، بونلارین هر بیری اؤز یئرینده آراشدیریلا بیلر. آنجاق خبرآژانسلارینین وئردیکلری بیلگیلره گؤره، بو گؤلۆن دیبینده چۏخلو «لیتیوم» ذخیرهلرینین اۏلماسی بو اؤنملی طبیعی ثروتلرین قورودولماسی پروسئسینه یئترینجه دقت یئتیریلمه مه سینین ائلهجه ده اۏنون برپاسینین لنگیمه سینین سببلریندن بیری اۏلا بیلر.
داها چۏخ اوکئیان(اقیانوس) سولاری‌لا دنیزلرین دیبیندن ألده ائدیلن بو مئتالین ایختیصاصلاشدیریلمیش هابئله چتین چیخاریلماسیندان، ایراندا اۏنو یاریم مئتر درینلیکدن ؛ بعضی حاللاردا قوروموش گؤللرین سطحیندن آسانلیقلا ألده ائدیرلر.
قایناق: ایران گلوبال
https://iranglobal.info/node/183512
سند نومره:۷۹
اورمو گؤلۆنۆن چئورَسیندَکی ۷۴ باراژین (بندین) داغیدیجی ائتکیلرینه نظر سالین؛
اورمو گؤلۆنۆن قوروماسینا، ائلهجه ده گونئی آزربایجانین جۏغرافی یئرکیب‌دن (نقشه‌دن-خریطه‌دن) سیلینمه‌سی نهدنلری
( بیر خالقی اؤز دوغما یاشاییش یئرینده هئچ بیر قورشون آتمادان سۏی قیریمی)
بو گۆنلرده اورمو گؤلۆ تاریخینین أن پیس دورومدا اۏلدوغو اۆچۆن اؤنجه ۳۰ میلیارد کوبمئتر(متر مکعب) سودان تۏپلام ۱ میلیارد کوبمئتر سو قالیب، آنجاق سۏن واختلار اۏنون دیرچتیلمه‌سی ایله باغلی ایداره‌چی‌لرین آچیقلآنجاقلاری وار. اۏ قدر غریبه اۏلورلار کی، بونلار آشاغیدا آراشدیریلیر.
تسنیم، اورمو خبر آژانسی‌نین خبرینه گؤره، اورمو گؤلۆنۆن قوروماسی مسئله‌سی ایللردیر هر جور مئدیانین مانشئتین‌ده( باشلیغیندا-تیترینده) یئر آلیر. ائله گۆن یۏخدور کی، ائکسپئرتلر(اوزمانلار)، رسمیلر هابئله اینسانلار اورمو گؤلۆنۆن قوروماسیندان اینجیکلیگینی چئشیدلی مئدیا واسطه‌سی ایله بیل‌دیرمَسینلر. بو گؤلۆ دیرچلتمه‌گه بو ایللرده چۏخلو سئمینارلار، کۏنفرانسلار، پلانلار، لاییحه‌لر له حل یۏللاری حیاتا کئچیریلیب هابئله کئچیریلیر.
آنجاق بو آرادا بعضی دؤولت ایداره‌چیلری هردن دۆشۆندۆرۆجۆ شرحلر ده وئریرلر. گله‌جک حئسابات‌دا بیر سیرا ائکسپئرتلرین، مأمورلار لا ناظیرلرین(وزیرلرین) سؤزلرین‌دن اورمو گؤلۆنۆن قوروماسی پروسئسینه بند(باراژ) تیکینتیسینین ائتکیسینی تحلیل ائده‌جه‌ییکلری مئدیانین مؤوضوعسونا چئوریلمیش ائلهجه ده اۆسته‌لیک أن ساده تۏپلومسال بیلگیلرله ساده اینسانلارین رئاک‌سییاسینا (قارشی دورماسینا) سبب اۏلموشدور.
اورمو گؤلۆنۆن دورومونون پیسلشمه‌سینه سبب باراژ تیکینتی‌سی‌دیر:
عالی شهرسالما ایله آرشیتئکت شوراسینین کاتیبی‌نین دئدیگی سؤزلر ده، ائشیدمَلی‌دیر.
پیروز حناچی بیر خبر مقاله‌سین‌ده بیلدیریب کی، بو گؤلۆن ایندیکی دوروموندا چئشیدلی فاکتورلار اۏلسا دا، انرژی ناظیرلیگینین حئساباتلارین‌دا اورمو گؤلۆنه آخان چایلاردا ۴۴ بندین(باراژین) تیکیلدیگی بیلدیریلیر. بو رقمی ۹۰ باراژا چاتدیرماغی پلانلاش‌دیریردی. بو باراژلارین قالان حیسه‌سینین یا تیکیلمک‌ده، یا دا تیکیلمک‌ده اۏلدوغونو بیلدیر‌ن حناچی داوام ائتدی: اورمو گؤلۆنۆن ایندیکی دورومو ایله بو پلانلار نظردن کئچیریله‌جک، آنجاق ایندی اورمو گؤلۆنۆن دورومو پیسلَشیب.
او، هابئله آرتیریب، بو گۆن اورمو گؤلۆ پروبلئمینی چۏخلو خرجلر قۏیماقلا، بندلری داغیتماقلا حل ائتمک اۏلار، اۏنا گؤره ده اؤنجه دن دۏغایا (طبیعته) أن آز موداخیله ائتمک داها یاخشی اۏلاردی، ائلهجه ده بو مسئله نین یۏل خریته سی اۏلمالی‌دیر. ایجرا حاکمیتی اۏرقانلاری اؤز ایجرا وظیفه لرینی یئرینه یئتیررکن اۏلمالی‌دیر.
تسنیم آگئنتلیگی ۲۲ مهر ۱۳۹۶
قایناق: https://bit.ly/3e00aXL
سند نومره: ۸۰
گَییشمَن (مصلحتچی) مۆهندیس‌لر بیرلیگی ( اتحادیه مهندسین مشاور) ایداره هئیأتینین عضوۆ ایله بو تۏپلومون یاشام چئوره‌سی کۏمیته‌‌سی‌نین رهبری مرتضی القادی مطبوعاتا آچیقلاماسیندا اورموگؤلۆ چئورَسینده أکینچیلیک ساحهلرینین گلیشمه‌سی‌له بندلرین سایی‌نین آرتماسی‌نین اورمو گؤلۆنۆن قوروماسینین اساس نه‌دن لری بو اراضی‌ده‌دیر.
بو ائکسپئرت رأیینده؛ اۏ، تۆرکیه‌ده‌کی اورمو گؤلۆ ایله وان گؤلۆنو ده توتوشدوراراق دئمیشدیر: یئرین ائله جه ده بۆتۆتلۆک‌له ایقلیمین ایستی‌لشمه‌سی اورمو گؤلۆنۆنۆ قوروتسای‌دی، بو وضعیت وان گؤلۆنه ده ائتکی بوراخاردی
اۏ آرتیردی: بو ایکی اۏن ایللیک‌ده اورمو اراضیسینده ۲۲ باراژ (بند) تیکیلیب، دۏغال اۏلاراق، ۸ باراژ ایستیفاده‌یه وئریلیب، قالانلاری ایسه آراشدیرما ایله ایجرا مرحله‌سینده‌دیر. دۏغو آزربایجاندا اورمو گؤلۆنۆن سو حؤوزهسینده ۳۶ باراژ تیکیلیب، ۲۲ باراژ ایستیفاده‌یه وئریلیب. بو باراژلارین هئچ ده بۆتۆنۆ انرژی ناظرلیگی طرفیندن تیکیلمه‌ییب، آنجاق اۏنلارین بیر چۏخو کند تصرروفاتی یعنی أکینچیلیک ناظرلیگی (وزارت کشاورزی) طرفیندن تیکیلیب ایستیفاده ائدیلن داها کیچیک باراژلار دیر. کۆردۆستاندا ۴ باراژ تیکیلیب یا دا تیکیلمک‌ده‌دیر.
سند نومره: ۸۱
اورمو گؤلۆنۆن بونالیمینا (بحرانینا) اۏنون چئورَسیندَکی ۷۴ بند سبب اۏلور:
بیر مدت اؤنجه یاشام چئوره‌سی‌نین قۏروما تشکیلاتینین ائگیتیم له اجتماعی ایشتیراک ایدارهسینین باشقانی محمد درویش بو خبرده دئمیش‌دی کی؛ سو احتیاطلاری گرکن تدبیرلرله ایداره اۏلونسای‌دی، یزد کیمی ویلایتلر آراسیندا گرگین موناسیبتلرین شاهیدی اۏلمازدیق. قوم، کیرمان ... سو اۆزَرینده هابئله بو گؤلدن باشقا چئورَسینده ۷۲ باراژ قورولماقلا هئچ واخت بونالیما (بحرانا) دۆشمه‌میش‌دیر.
سند نومره: ۸۲
باراژ (بند) تیکینتیسی اورمو گؤلۆنۆن سو تجهیزاتی منبعلرینی محو ائتدی
بو یاخینلارا قدر باتی آزربایجانین یاشام چئوره‌س‌یین قۏروماسی اۆزره باشقانی، عینی زاماندا اورمو گؤلۆنۆن سو حؤوزه‌سی‌نین بؤلگه‌سل شوراسینین رهبری اولان حسن عباس نژاد ۱۳۹۳-جۆ هیجری گۆنش ایلینده، تسنیم خبر آژانسی ایله چۏخ مارگینال( حاشیه لی) ائلهجه ده دۏغال اۏلاراق، چۏخ آجی بیر خبر آچیقلادی. بو باشلیقلا دئیه اورمو گؤلۆ ۱۰۰% قورویاجاق.
اۏ، بو یاخینلاردا وئردیگی خبرده بیلدیریب کی، سۏن ایللرده اورمو گؤلۆنۆن سو تجهیزاتی منبعلری، یعنی چایلار لا داشقینلار بند تیکینتیسی ایله باغلانیب هابئله باراژ تیکینتیسی بو گؤلۆن قوروماسینین اساس نه‌دنی‌دیر.
اۏ آرتیریب: ایندی اورمو گؤلۆ سۏن یۆز ایلین أن پیس وضعیتینده دیر ، بیز ایسه ۱۳۷۵-جی ایلدن بری دئمک اۏلار ۳۰ میلیارد کوبمئتر(متر مکعب) سو ایتیرمیشیک.
سند نومره: ۸۳
اورمو گؤلۆنۆن بۏنالیمی باراژلارین (بندلرین) آرخاسیندا هر ایل آردیجیل اۏلاراق سویون ساخلانماسیندان قایناقلانیر:
ایرانین ژئولوژی له مینئرال کشفیات تشکیلاتینین دنیز ژئولوژی اۆزره باشقانی راضیه، آنجاق سؤزلری ده علمی باخیمدان یئترینجه دۆشۆندۆرۆجۆدۆر. اۏ دئییر: اورمو گؤلۆنۆن دورومو هر شئی‌دن چۏخ اینسان فعالیتینین ائتکیسینه معروض قالیر. ۱۳۷۷-جی ایلدن بری، چۏخونلوق چای بۏیونجا باراژلارین تیکینتیسی ایله باغلی‌دیر، هابئله چایلارین سو آنباری باراژلارین آرخاسینا قایی‌دیر.
سند نومره: ۸۴
اورمو گؤلۆ حؤوزهسینده باراژ (بند) تیکینتیسینین دایاندیریلماسی گرکیر
اۆسته‌لیک ۱۱-جی حکومتین انرژی ناظری حمید چیت‌چیان دا اورمو گؤلۆنۆن قوروماسینا باراژ (بند) تیکینتیسینین دانیلماز ائتکیسینی بۏیون آلدی، ائلهجه ده حؤکومتین اورمو گؤلۆنۆن دیرچلدیلمه‌سی پلانی‌نین بئش بؤلۆمدن عبارت اۏلدوغونو، اۏ جۆمله‌دن «گؤل‌ده بند تیکینتی‌سینی دایان‌دیرماق»ی سؤیله‌دی. اورمو حؤوزه‌سی، بؤلگه‌ده باراژ تیکینتیسی ایشلرینین دایاندیریلماسی، اورمو گؤلۆنه آپاران باراژلارین سو ایداره‌سی له چایلارین درینلشدیریلمه‌سی، آراز چایین‌دان سویون کؤچۆرۆلمه‌سی له حؤوزه‌ده‌کی چایلارین یؤنۆنۆن گؤلۆن اساس درینلیگینه دۏغرو دگیشدیریلمه‌سی.
انرژی ناضیرلیگی رهبرلرلیگی‌نین باراژلارین (بندلرین) فرق قۏیمادان تیکینتی‌سینه مدافعه باخیشی؛
ماراقلیدیر کی، دۏغو آزربایجان بؤلگه‌سل سو شیرکتی‌نین باشقانی آرسلان هاشمی بیر خبرده دۏغو آزربایجان ویلایتینده اورمو گؤلۆنۆن حؤوزهسینده ۲۴ باراژ تیکیلدیگینی دئسه ده، وار اۏلان بندلرین ائتکیسینه اینانیر. اورمو گؤلۆنۆن قوروماسی اۆزره ۶% تشکیل ائدیر. طبیعی کی، اۏ، أمکداشی کیمی باتی آزربایجان ویلایتینین بؤلگه‌سل سو شیرکتی‌نین باشقانی کیمی اورمو گؤلۆنۆن قوروماسینا باراژ تیکینتیسینین ائتکیسینی دانمیر.
اصلینده، انرژی ناظیرلیگینین بۆتۆن سَوییه‌لرده سئچیلمیش باشقانلاری‌نین سسلندیردیگی فیکیرلره بو ناضیرلیگین باراژ (بند) تیکینتیسی ساحه‌سینده مالیک اۏلدوغو مدافعه باخیشی ائتکی بوراخیر، چۆنکی انرژی ناظرلیگی بو باراژلاری مدافعه ائدیر، هابئله اۏنلارین وارلیغینی هئچ بیر مقصده اویغون حساب ائتمیر. گؤله چۏخ ضررلی‌دیر، آنجاق تنقیدچیلر حساب ائدیرلر کی، بو باراژ لار گؤلۆن سویونو بسله‌ین چایلارین طبیعی آخینی‌نین دگیشمه‌سیندن گؤلۆن سویونون آزلماسیندا حل ائدیجی ائتکیلری واردیر.
اورمو گؤلۆ بیلهرکدن قورودولوب؟!
ایرنا خبر آژانسی بیر خبرده ایرانین دوزلو سو گؤللرینین یاتاغین‌دا لیتیوم ذخیرهلرینین اۏلدوغونو قئید ائدهرک یازیر کی، اورمو گؤلۆ ایله قوم دوز گؤلۆنۆن برپاسینا قارشی چیخماغین نه‌دنی بو گؤللرین یاتاغین‌دا لیتیومون اۏلماسی دیر. اۏ ماده‌نین هر كيلوسو ۱۶۰ دۏللار دَگری ایله لیتیوم ساتماق‌دان قازانج وار!
حورالعظیمین نئفتی اۆچۆن (هابئله چین‌لیلرین یاردیمی ایله) قورودولدوغو بیر اؤلکه‌ده، یاپونییانین(ژاپن-ون) بو باتاقلیغین نئفت ذخیره‌لرینی قوروتمادان بارینماغا حاضیر اۏلماسینا باخمایاراق، لیتیومون ایستیفاده‌سی اۆچۆن اورمو گؤلۆنۆن داغیدیلماسی غریبه یا دا یالان اۏلا بیلمز.
قایناق: ایران دوشنبه - ۱۴/ شهریور/ ۱۴۰۱ https://paaradoxe.com/analyze/4461
سند نومره: ۸۵
اورمو گؤلۆنۆن بیلهرکدن قورودولماسی پرده آرخاسیندا «ساقی آزربایجان» قزئتینین ایفشاسی.
اورمو گؤلۆنۆن قورودولماسینین آماجلی اۏلاراق پیلانلاشدیریلماسینی، ائلهجه ده چین دؤولتی ایله ۲۵ ایللیک موقاویله‌یه داخیل ائدیلدیگینی گؤلۆن بۆتۆنلۆکله قوروددوق‌دان سۏنرا یئر آلتی ثروتلری اۏ جۆمله دن(اورانیۏم قایناقلاری‌لا دَگَرلی لیتیوم نانو حیصصه‌جیکلر) هابئله اولترا قاباقجیل تکنولوژی‌لرین تیکینتی‌سینده ایستیفاده اۏلونان اورانیۏم لا اۏنلارلا باشقا قیمتلی ماتئریالین چیخاریلماسی باره‌ده معلوماتلار وار کی، چین دؤولتی طرفیندن اۏنلاری
قانونی یۏللا تالانماسینا؛ سۏنوج ایسه گونئی آزربایجان داها دۏغرو گؤلۆن ۵۰۰ کیلومئتر اوزاقلیغینا قدر یئر اۆزۆندن یۏخ اۏلماسینین شاهیدی اۏلوب، یئنه ده اولاجاغیق.
اورمو گؤلۆنۆن قوروماسینین باشقا نهدنلری آزربایجانین ثروتلرینین مۆستملکه‌چی‌لیگی ایله یاناشی، ائکوسیستئمین داغیدیلماسی، شیمیایی قاسیرغالارین یارانماسی، تۆرک میللتلرینین خسته‌لیک‌دن یاواش-یاواش اؤلمه‌سی له یا دا یاواش-یاواش فارس بؤلگهسینه چؤکۆب، آردیندان فارس مدنییتینده أرییب اؤزگه‌لشمه پروژه‌سی دیر.
اورمو گؤلۆندهکی لیتیوم باتی آزربایجان اقتصادیاتینا اؤزل فۆرصت‌دیر.
ایسنا، باتی آزربایجان صنایع، معدن-تیجارت تشکیلاتینین معدن له مینئرال صنایع ناظرینین موعاوینی دئییب: اورمو گؤلۆندهکی لیتیوم ایالت اۆچۆن اؤزل فۆرصت‌دیر.
ایسنا-نین معلوماتینا گؤره، عبدل‌الحمید سرتیپی اورمو گؤلۆنده لیتیومون وارلیغینا ایشاره ائدهرک، مئدیادا دئییب: «ایندی دۆنیا بازاریندا لیتیوم کربوناتین هر تۏنونون قیمتی ۲۰ مین دۏللاردیر.
باتی آزربایجانین اقتصادی گلیشمهسینین تکجه یۏلونون ویلایتین فایدالی قازینتی ذخیرهلریندن کند ایشلرینده ایستیفاده ائدیلمه‌سی اۏلدوغونو وورغولایاراق دئدی: الله-ین وئردیگی بو ذخیره‌لردن قناعتله ایستیفاده اۏلونا بیلسه، ویلایتین اقتصادیاتی‌نین ۲۰% راحت‌لیقلا تأمین اۏلوناجاق.
سه شنبه - ۱۵ - شهریور – ۱۴۰۱
قایناق: سه شنبه - ۱۵ - شهریور – ۱۴۰۱ https://bit.ly/3Rpn0XE
سند نومره: ۸۶
آلما ایستئحصالی(تولیدی- اۆرۆنۆ) باهاسینا اورمو گؤلۆنۆن داغیدیلماسی
بو اراضی‌نین نماینده‌سی دئییر کی، اورمو گؤلۆ سۏن نفسلرین چکه‌رک اؤلمکده‌دی. اوزمانلار حساب ائدیرلر کی، اورمو گؤلۆنۆن اؤلۆمۆ ایله حتی تئهران لا اراک‌دا دا چاتیشمازلیق یاراداجاق دوزلو تۏز گؤره‌جه‌ییک. اورمو گؤلۆ اراضی‌سینی ایداره ائدن کند تصروفاتی ایدارهسینین هله ده بو اراضی‌ده آلما ایستئحصالینین آرتماسیندان قورور دویدوغونو گؤردۆگۆمۆزه ایشاره ائدهرک، وورغولاییر: «یاغیشین میقداری ۳۰%-دان چۏخ آزالدیغیندا، آلما ایستئحصالی اورمو گؤلۆ بیر میلیون ایکی یۆز مین تۏنا چاتاراق رئکورد قیردی.
قایناق: ۲۱ آبان ۱۳۹۶ https://bit.ly/3CifmcK
سند نومره: ۸۷
منفعت قازانانلارا فایدا وئرن سینک بالیغی
بللی‌دیر، لیتیوم مئتال سۏن ایللرده چئشیدلی آماجلارا ایستیفاده ائدیلن قیمتلی مئتاللاردان بیری‌دیر. دۆنیا بازارلارین‌دا اۏنا بؤیۆک ایستک شانگهای بازاریندا بو مئتالین قیمتی ۲۰۰۹-جو ایلده آرتمیش‌دیر. ۸ آیدان آزدیر.۴۰۰%-دان آرتیب. بو مقاله داها چۏخ اۏکئانین دوزلو سویو ایلا دنیزلرین دیبیندن آلینان بو مئتالین اؤزللیشدیریلمیش ائلهجه ده چتین چیخاریلماسی ایله باغلی‌دیر، آنجاق ایراندا اۏنو یاریم مئتر درینلیکدن؛ بعضی حاللاردا آسانلیقلا قوروموش گؤللرین سطحیندن ألده ائدیرلر. بو مسئله بالانس‌سیز اینکیشاف پروقراملارین‌دان، اؤزللیکله ده بندلرین تیکینتیسی له باتاق‌لیقلارین قورودولماسی ساحه‌سینده منفعت‌پرستلرله گؤلۆن دیرچلیشینه قارشی اۏلانلارین قازانجینا یارادیلمیش سینک اۏوو کیمی‌دیر.
دۏغال اۏلاراق بو اصول‌لا اۆرۆن(محصول) ییغماق چۏخ راحت، انگل‌سیز، ائلهجه ده اوجوز باشا گله بیلر. آنجاق اوزونموددت‌لی پئرسپئکتیوده بونون ائکوسیستئمه چۏخلو ائتکیی وار و بیر چۏخ گؤللرین و باتاق‌لیقلارین اؤلمه‌سی طبیعتین اؤلومو و بو پروسئس‌ده ایشتیراک ائدن بؤلگه‌نین اهالیسینین آزالماسی.
داها چۏخ اوکئان سولارین‌دان و دنیزلرین دیبیندن الده ائدیلن بو مئتالین ایختیساسلاشدیریلمیش و چتین چیخاریلماسی نه‌دنین‌دن ایراندا اونو یاریم مئتر درینلیکدن و بعضی حاللاردا قوروموش گؤللرین سطحیندن آسانلیقلا الده ائدیرلر.
پنچشنبه ۱۴۰۱ ۱۷ / شهریور / قایناق: https://bit.ly/3Lz48n0
سند نومره:۸۸
یازیق مولتی میلیاردئر «ورزقان» / آزربایجانین ثروتیندن گۆنده ۵۰ میلیارد تۆمن کیرمانا گئدیر!
دؤولت مسئول لاری آزربایجانین ثروتلرینی تالاماغا قیزیل ذخیرهلرینین (سۆنگۆن میسینی) کیرمان میسین‌دن ده آز گؤسته‌ریرلر.
آللاه‌وئردی دهقانی، ورزیقان مجلیس نماینده‌سی: « سۆنگۆن یاتاغین ایشله‌نمه‌سینه یاتیری قۏیماسینلار دئیه، هابئله ۆن میسینی کیرمانا آپاریب اۏرادا ایش یئری یاراتماسینلار.
ایندییه‌دک یالاندان سۆنگۆن یاتاغی‌نین ذخیرهلرینین کیرمان یاتاق‌لاریندان آز اۏلدوغونو دئییبلر. سۆنگۆن ورزیقان میس یاتاغی یاخین دۏغونون أن بؤیۆک میس یاتاغی‌دیر، ائلهجه ده ایران کیمی تانینان جوغرافییادا ألده ائدیلن میسین ۶۰%-دان چۏخو بو بؤیۆک یاتاغین آزربایجانداکی ذخیرهلرینین تالان ائدیلمه‌سی حسابینا تأمین ائدیلیر.
فارس فاشیست حؤکومتی گونئی آزربایجاندا بو یاتاق‌دان میس کۆلچه(شمش) ایستئحصالینین قارشیسینی آلیر، ائلهجه ده اۏنون تۏرپاغینی خام حالدا کیرمانا گؤنده‌ریر هابئله اۏرادا کۆلچه‌یه(شمشه) چئویریر؛ دئمه‌لی آزربایجاندا بو بؤیۆک یاتاق‌دان ألده اۏلونان گلیر فارس ایالتلرینین جیبینه گئدیر.
۱۳۹۹-جو ایلین مهر آییندا دۏغو آزربایجانین اۏ چاغکی والیسی پورمحمدی دئمیش‌دی: «هر گۆن سۆنگۆن له ورزیقان یاتاق‌لاریندان کیرمانا ۵۰ میلیارد تۆمن‌لیک میس کونسئنتراتی گئدیر، بو پول ویلایتین اؤزۆنده قالسا، بورا جننت اۏلاجاق.»
فارس آگئنتی، دو شنبه - ۸ / شهریور/ ۱۴۰۰ قایناق: https://bit.ly/3RqcOxx
سند نومره:۸۹
ورزقانین نماینده‌سی: سۆنگۆن میس یاتاغی-نین ۲۴ میلیارد تۆمن‌لیک گلیریندن هئچ بیر ریال-دا آزربایجانا چاتمیر،
ورزقانین ایران پارلامئنتین‌ده‌کی نماینده‌سی آللاه‌وئردی دهقانی «سۆنگۆن میس یاتاغی‌نین ذخیرهلرینین دَگَرینین ۳۲۰ میلیارد دۏللار اۏلدوغونو، ائلهجه ده اؤلکه‌نین ۱۰ ایللیک ایخراجی‌لا(صادیراتینا) بیر اۏلدوغونو» بیلدیره‌رک آرتیریب: «اینسانلار بیزدن سۏروشورلار کی، بو گلیر هارا گئدیر؟ "
قایناق: https://bit.ly/3BVn1fu
قایناق: https://bit.ly/3RrpqEi
یوتیوب: https://bit.ly/3y46Kni
سند نومره:۹۰
دئیزاینین تئکنیکی اؤزللیک‌لری
اساس آراشدیرمالار واردیر(اهالی، سویا - طلبات، مئتئورولوگییا، هیدرولوگییا، هیدروگئولوگییا، گئولوگییا)
سو ذخیرهلرینین، سویون چیخاریلماسینین، دوزسوزلاش‌دیرما سیستئمینین آراشدیرماسی لا دوزسوزلاش‌دیرما قورغولارینین تیکینتیسینین تئکنیکی-اقتصادی اساسلاندیریلماسی(سای‌دا هابئله توتومو ۵۰۰۰-دن ۱۰۰۰۰۰ کوب‌مئتره قدر)
سویون اؤتۆرۆلمه‌سی، یاشام چئوره‌سیه ائتکینین قیمتلندیریلمه‌سی
پاسسیو مدافعه
مالییه مۏدئلی‌له یاتیریم مودئلینین حاضرلانماسی....
ایرانین مرکزی یایلاسیندا یئرلشن ۱۷ ایالت اۆچۆن
احاطه اۏلونان اهالی: ۴۸،۵ میلیون نفر
احاطه اۏلونان اراضی: ۱.۳۵۰.۰۰۰ کوادرات کیلومئتر(کیلومتر مربع)
لاییحه خیردالیقلاری (تفرروعاتلاری- جزئیات‌لاری)
سو اوبیئکتی(اعمالاتخاناسی) لاییحهسینین مؤوضوعسو، یاشام چئوره‌سی، جۏغرافی اینفورماسییا سیستئمی
گؤسته‌ریلن قوللوق‌لار ایضاح‌لی آراشدیرمالار، اساس دیزاین‌دیر
لاییحه‌نی نئجه حیاتا کئچیرمک اولار -
ایش‌گؤتوره‌نین آدی: انرژی ناظرلیگی
باشلاناجاق تاریخی: ۱۳۹۳/۰۴/۲۳
بیتمه واختی: ۱۳۹۸/۱۲/۲۹
لاییحه‌نین یئری: ترانس-ویلایت
فارس کؤرفزی له عمان دنیزیندن ایران یایلاسینین مرکزینه سو تجهیزاتی پلانی
لاییحه‌نین ایجراسی: پارس آب تدبیر مۆهندیس‌لیک شیرکتی
قایناق: https://bit.ly/3KJYMFb
سند نومره: ۹۱
۷ ایالته سو چکیلمه‌سینین تصدیقی‌له اۏنون قارشیسیندا اورمو گؤلۆنۆن قورودولماسی
سۏن مرحله‌ده عمان دنیزی له کنگر کؤرفزیندن سو نقلی پلانی‌نین یئددی ایالتی اۆچۆن یئنی سو قایناقلاری تأمین ائتمه‌لی هۏرمۏزقان، کیرمان، گۆنئی خۏراسان، رضوی خۏراسان، یزد، اصفهان لا سیستان- بلوچیستان اۏلاجاق.
بو پلانلارین حیاتا کئچیریلمه‌سی اۆچۆن کنگر کؤرفزی له عمان دنیزینین سویونو تعیین اۏلونموش یئددی ایالته اؤتۆره‌جک تخمیناً ۳۷۰۰ کیلۏمئتر بۏرو کمری چکیله‌جک.
هۏرموزقان، سیستان لا بلوچیستان ایالتلرین‌دن باشلایان سو نقلی لاییحه‌لری، اۏرتا ایله دۏغو ایالتلرینه گئدن یۏلدا ایستیخانا صنایعسینین اینکیشافی ایله یاناشی، بو ایالتلرین بؤیۆک صنایع له یاتاق بؤلمهلرینین احتیاج دویدوغو سویو تأمین ائتمه‌لی‌دیر.
قایناق: https://bit.ly/3LboK4M
اسفند ۱۳۹۹، کد خبر: 84262889
سند نومره: ۹۲
ایرنا، دنیز سویونون نقلی پلانلاری حاققیندا بیلگی وئریر؛ فارس کؤرفزی هانسی ایالتلری سوواریر؟
دنیز سویونون اۏرتا یایلایا کؤچۆرۆلمه‌سی پلانلارینا نظر سالین
ایالتلر - ایرنا - قوراقلیغین یاییلماسی اؤلکه‌نین بیرسیرا اۏرتا ایالتلرینده ایچمه‌لی سو تجهیزاتین‌دا، کند تصرروفاتین‌دا ائلهجه ده صنایع‌ده بونالیم یارادیب، اۏنا گؤره ده اؤلکه ایچینده سو ذخیرهلرینین آزلیغی ایله ایلگیلی اۏلاراق، سولارین اؤلکه ایچیندن نقلی پلانی حیاتا کئچیریلیب. عمان دنیزی له فارس کؤرفزینین اۏرتا یایلاسینا قدر قایداسین‌دا اۏلاراق ایشلر گؤرۆلۆب.
ایرنا-نین ایالت خبر قوروپونون معلوماتینا گؤره، اؤلکه‌ده سو قیتلیغی چاتیشمازلیغی اینجه دؤنه‌مه چاتیب بئلهلیکله، ایچمه‌لی سو تجهیزاتین‌داکی چاتیشمازلیقلارلا یاناشی، بیرسیرا کند تصروفاتی له صنایع فعالیتلری ده دایانیب؛ بو ایسه اؤلکه‌ده کؤچکۆن اۏلقونونا کندلردن شهرلره گتیریب چیخاریب.
سو قیتلیغی لا قوراقلیق چاتیشمازلیغی‌نین چؤزۆمۆنه چئشیدلی یۏللار تکلیف اؤنه‌ریلیب، بو چؤزۆم چۏخونلوغو عمومی اؤزللیگی وار اۏلان سو آزلیغی قایناق‌لاریندان داها چۏخ ایستیفاده‌یه دقت یئتیرمک‌دیر کی، بو دا اۏ قایناقلارا داها چۏخ باسقی یارادیر، ائلهجه ده قوراقلیق گئدیشاتینی سیخلاشدیریر.
ایچه‌ری‌ده سو قایناقلاری اۏلمادیغیندان سۏن ایللر دنیز سویونون اؤلکه‌نین داخیلی اراضیلرینه اؤتۆرۆلمه‌سی ایله باغلی اؤنه‌ریلر ایرهلی سۆرۆلۆب. ایرانین فارس کؤرفزی له عمان دنیزیندکی اوزون ساحلی اؤلکه‌نین گونئیندن گئنیش سو ذخیرهلریندن یارارلانما پلانلاشدیرماق کؤندۆ (ایمکانی) وئریر.
بونونلا ایلگیلی ایری صنایع اۏجاقلاری‌نین یاتیریمی لا دنیز سویونون اؤلکه‌نین ایچه‌ری‌لیک بؤلگه‌لرینه اؤتۆرۆلمه‌سی پلانی گۆندَ‌مه گتیریلیب. بونون دا سۏنوجو ۱۳۹۹ -جو ایلده اؤلکه‌ده ایلک سو اؤتۆرۆجۆ خططین تیکینتیسی اۏلوب.
۳ خرداد ۱۴۰۱
خبر کودو: ۸۴۷۶۲۱۲۷
قایناق: https://bit.ly/3CRPLrG
قایناق: https://bit.ly/3KJYMFb
سند نومره:۹۳
۱۳۹۹-جو ایلدن باشلاناراق دنیز سویونون اۏرتا ایالتلره داشینماسینین باشلانماسی
کنگر کؤرفزینین ایلک سو اؤتۆرمه لاییحه‌سی ۱۳۹۹-جو ایلده اؤلکه‌نین أن اوزون سو اؤتۆرمه خططی اۏلاراق اۆچ هۏرموزقان، کیرمان هابئله یزد ویلایتین‌دن کئچن بندر عباسین باتیسن‌دان دئمک‌اۏلار ۸۰۰ کیلومئتر اوزونلوغوندا آچیلیب.
بونا دایاناراق ، آبان ۱۳۹۹-دا ۱۶۳ مین ریال تقسیط‌له بندر عباس‌دان سیرجانا قدر ۳۰۵ کیلومئتر اوزونلوغوندا کنگر کؤرفزیندن ایرانین اۏرتا یایلاسینا سو چاتدیرما لاییحهسینین بیرینجی بۏلۆمۆ آچیلدی. اؤلکه‌نین اۏرتا ایالتلری اۏلان میس سرچئشمه، کیرمان، چادورمَلو ، ائلهجه ده یزد ایالتلرینی هدف آلان بو لاییحه‌نین ۵۲۰ کیلومئتر اوزونلوغوندا هابئله ۱.۲۰۰ مین ریال دَگَری اۏلان ایکینجی مرحله‌سی ۲۴ اسفندماه ۱۳۹۹-جو ایلده ایستیفاده‌یه وئریلمیشدیر.
سند نومره:۹۴
اورمو گؤلۆنۆن بیلهرکدن قورودولماسی نه‌دنین‌دن پلانلاشدیریلمیش یئرکیب‌ده (خریطه‌ده) آیدین گؤرۆنن کنگر کؤرفزی له عمان دنیزیندن آزربایجان بؤلگه‌سیندن قیراقدا، ایران یایلاسینا سو تجهیزاتی لاییحه‌سی (پارس تدبیر شیرکتی طرفیندن).
قایناق: https://bit.ly/3Af7SFN
سند نومره:۹۵
پلانا گؤره، ایکینجی خططین ده هۏرموزقان دان اوزونلوغو ۱۵۵۰ کیلومئتر اۏلان گۆنئی خۏراسان لا رضوی خۏراسان ایالتلرینه گئتمه‌سی نظرده توتولور، بو دا دۏغال اۏلاراق ، گله‌جک‌ده حیاتا کئچیریله‌جک.
۹۹-جو ایلدن باشلاناراق دنیز سویونون اۏرتا ایالتلره داشینماسینین باشلانماسی فارس کؤرفزینین ایلک سو اؤتۆرمه لاییحه‌سی ۱۳۹۹-جو ایلده اؤلکه‌نین أن اوزون سو اؤتۆرمه خططی اۏلاراق اۆچ هۏرموزقان، کیرمان ائلهجه ده یزد ویلایتین‌دن کئچن بندر عباسین باتیسیندان دئمک‌اۏلار ۸۰۰ کیلومئتر اوزونلوغوندا آچیلیب. بونا اساسلاناراق، آبان ۹۹-دا ۱۶۳ مین ریال کرئدیتله فارس کؤرفزیندن ایرانین اۏرتا یایلاسینا، بندر عباس‌دان سیرجانا قدر ۳۰۵ ک. م. اوزونلوغوندا سو داشینیلماسی لاییحهسینین بیرینجی مرحله‌سی آچیلدی. اؤلکه‌نین اۏرتا ایالتلری اۏلان میس سرچئشمه، کیرمان، چادورمَلو ایله یزد ایالتلرینی هدف آلان بو لاییحه‌نین ایکینجی مرحله‌سی ۵۲۰ ک. م. اوزونلوغوندا ائلهجه ده ۱.۲۰۰ مین ریال دَگَری ایله ۲۴ اسفند ۹۹ -جو ایلده ایستیفاده‌یه وئریلمیشدیر.
سند نومره:۹۶
پرئزیدئنتین قراری ایله ایستئحصالات توللانتیلارینین آچیلماسینین ۵۷-جی پروقرامیندا؛
فارس کؤرفزینین اؤلکه‌نین یئددی اۏرتا ویلایتینه سو داشینیلماسی لاییحهسینین بارینماسینا(بهره‌برداری‌سینه) باشلانیلیب
تئهران-ایرنا- فارس کؤرفزی له عمان دنیزیندن اؤلکه‌نین اۏرتا ایله دۏغو یایلالاریندا یئرلشن یئددی ایالته سو داشینیلماسی اۆزره میللی پلانین ایجراسینا پرزیدئنتین گؤستریشی ایله ویدئوکونفرانس شکلینده باشلانیلیب.
فارس کؤرفزینین سویون ایرانین اۏرتا یایلاسینا داشینیلماسی لاییحهسینین اۆچ اؤنَملی ائلهجه ده میللی خططینین بیتمه‌سی ایله فارس کؤرفزیندن ایرانین اۏرتا یایلاسینا تۏپلام ۵۵۰ میلیون کوبمئتر شیرین سو چاتدیریلاجاق.
اؤلکه‌ده‌کی محرومیتلرین آرادان قالدیریلماسینا ائلهجه ده ثروتین تارازلی اینکیشافینا یاردیم ائدن بو آلت‌یاپی لاییحه‌سی یئرلی اوزمانلارین هابئله اؤزل سئکتورون چالیشمالاری ایله باشا چاتدیریلیب ائلهجه ده اؤلکه‌نین اۏرتا هابئله دۏغو پلاتوسونو دَگیشدیره‌جک
قایناق:ایرنا https://bit.l/3LboK4M
۲۴اسفند ۱۳۹۹ خبر کۏدو: 84262889
قایناق: https://bit.ly/3CRPLrG
۳ خرداد ۱۴۰۱، خبر کودو: ۸۴۷۶۲۱۲۷
سند نومره: ۹۷
یزد ویلایتینین والیسی؛ پرئزیدئنتین تاپشیریغی ایله ایالته سویون وئریلمه‌سی اۆچون ۱۵۰ مین تۆمن آیریلیب
ایرنا-نین بیلگیسینه گؤره، مهران فاطمی شنبه گئجه‌سی یزد ویلایتینین مئدیا موخبیرلری آراسیندا دئییب: بو بؤیۆک مبلغین حؤکومتین بۏینوندان قیراقدا اۏلماسی شرطی ایله یزد ویلایتینین سویا احتیاجی نظره آلیناراق، بو چاتیشمازلیق موختلیف کاناللارلا حل اولوناجاق و گلیرلرین بؤلوشدورولمه‌سی بیری‌دیر ویلایتین معدنلری سو لاییحه‌لری اۆچون سو ترانسفئر لاییحه‌لرینین مالیلشدیریلمه‌سی اۆچون اؤنَملی حلی حساب اولونور، بئله کی، حرراج یۏلو ایله، مینا بارینماسی وضعیتی، سو ترانسفئری لاییحه‌لرینین مالیه‌لشدیریلمه‌سی بو شکیلده ۲ ایل بۏیوندا حل اۏلاجاق. یازینین آردی آشاغیداکی لینکلرده:
قایناق: https://bit.ly/3ZiK0Mu
قایناق: https://bit.ly/3vO153m
سند نومره: ۹۸
ورزنه والیسی: عمان دنیزیندن سو داشینیلماسی اۆچون بۏرو کمری(سو لۆله‌سی) اصفهانین ورزنه شهرینه چاتیب
سعید رحیمی مهر خبر آژانسی‌نین موخبیری ایله موصاحیبه‌ده دئییب: عمان دنیزیندن سویون اصفهان ایالتینه داشینیلماسینا ۸۸ کیلومئتر اوزونلوغوندا اۏلان بۏرو کمرینین بئشینجی حیسه‌سینین کۆلۆنگۆ آرا گۆنۆ (سه‌شنبه)، آذرین ۸-ده، لاییحه پیمانکار، نظارت‌چی‌سی شیرکت له شهر رسمی‌لرینین(مسئوللاری‌نین) ایشتیراکی ایله ورزنه‌ده وورولوب.
اۏ، داوام ائتدی: دیامئتری (قطر)۲ مین میللیمئتر؛ اوزونلوغو ۸۸ کیلومئتر اۏلان بو سو اؤتۆرۆجۆ کمرین ایجراسی اصفهان ایالتینین وزنه شهری اراضیسینده یئددی آی عرضینده ائلهجه ده گلن ایل‌یاریمدا باشا چاتدیریلمالی‌دیر. سیرجان‌دا کیرمان ویلایتینین سو خططینه بیرلشدیریله‌جک.
ورزنه والیسی علاوه ائتدی: اوموروق‌کی، بو سو اؤتۆرمه خطی‌نین ویلایتین صنایع‌سی اۆچون ایستیفاده‌سی ایله زاینده‌رود چایی سویونون صنایع ایستئهلاکی آزالاجاق ائلهجه ده ویلایت‌ده ائدیلن پلانلارلا، زاینده‌رود چایی أن قیسا زاماندا یئنیدن آخماسینی گؤره جه‌ییک.
کمرین دنیز سویونو اصفهان ایالتینه اؤتۆرمه قابیلیتی‌نین بۆتۆنلۆکده ۴۰۰ میلیون کوبمئتر اۏلدوغونا دیققت چکن رحیمی قئید ائدیب کی، بونا باخمایاراق، یاخین ایل‌یاریمدا کیرمان بۏرو کمرینه قۏشولاراق، دئمک اۏلار ۷۰ میلیون کوبمئتر مئتر سو صنایع‌سینه اؤتۆرۆله‌جک. چایین آخماسینی برپا ائتمک اۆچون صنایع موسسهلری زاینده رود چایندان داها آز سو گؤتۆرمه‌لی‌دیرکی زاینده‌رود چایی آخماسینا داوام ائتسین.
قایناق: ۱۰ آذر ۱۴۰۱ www.bitlylinks.com/JLbrdnw4P
سند نومره: ۹۹
اورمو گؤلۆنۆن آرتئمییاسی‌نین نسلی کسیلمک تهلۆکه‌سی آلتیندا اۏلان تکجه جانلی اۏرقانیزمینین اؤلۆم-دیریم موباریزه‌سی،
اورمو گۆلۆنۆن قوروماسی بونالیمی اوزون ایللردیر کی، بو اولوسلارآراسی باتاقلیغین تکجه جانلی مخلوقو اۏلان «آرتئمییا» یا ائتکی بوراخیر، ائلهجه ده ایندی بو قیمتلی هابئله دگرلی اقتصادی وارلیغین نفسی ساییلیب.
مئهر خبر آژانسی؛ ویلایتلر قوروپو - سکینه اسمی:
بیر واختلار دۆنیادا أن بؤیۆک آرتئمییا قایناغی اۏلان اورمو گؤلۆنده «آرتئمیا اوروا»نین ذخیرهلرینین، یومورتالارینین ائلهجه ده کیستالارینین آزالماسی تکجه آرتئمییانین ساغ قالماسی اۆچون جیددی تهلۆکه‌نین علامتی‌دیر. دۆنیانین ایکینجی دوز گؤلۆندهکی جانلی اۏرقانیزم، گۆنۆمۆزۆن ائکۏلۏژی پروبلئملریندن بیری حالینا گلن بیر تهلۆکه‌دیر.
آرتئمییا یۆکسک دوزلو سودا یاشاماق باخیمیندان دۆنیادا بۆتۆن چۏخ حۆجئیره‌لی حیوانلار آراسیندا أن داواملی حئیواندیر، آنجاق یازیقلار اۏلسون، اورمو گؤلۆنۆن ایندیکی دورومو ایله سویونون حددیندن آرتیق دۆشمۆش وضعیته گلمه‌سی(ۆن قورودولماسیندان) آرتئمییانین یاشامینی تهلۆکه یه سالیب.
قایناق: ۲۲ خرداد ۱۳۹۶ ، خبرگزاری مهر https://bit.ly/3Ebf8nw
سند نومره:۱۰۰
یاخین دۏغونون ایلک آرتئمیا ایستئهسال لا دامازلیق کندی رفسنجان‌دا آچیلدی
ایران بالیق‌چیلیق تشکیلاتینین سو محصوللاری اۆزره موعاوینین ایشتیراکی ایله؛
کیرمان - ایران بالیق‌چیلیق قورومونون آکواکولتورا موعاوی- نین قاتیلماسی ایله رفسنجان-ین نووق بؤلمه‌سینده ۷۵ هئکتار ساحه‌ده تکجه آرتئمیا یئتیشدیرمه ایله اۆرۆن (ایستئهسال) ساحه‌سی ایستیفاده‌یه وئریلدی.
علیرضا رزم حسینی، بو لاییحه‌نین ایدئیاسینین آیت‌الله هاشمی‌دن گلدیگینه ایشاره ائد‌رک علاوه ائتدی: بیز بو لاییحه‌نین چاتیشمازلیغی‌نین حللی اۆچۆن امکداشلیق ائده‌جه‌گیمیزه سؤز وئریریک.
اۏ خاطیرلادیب: بو لاییحه‌نین توریزم شرایطی وار، ائلهجه ده بو یئرده توریزمین گلیشمه‌سی لاییحه‌لری حیاتا کئچیریله بیلر.
کیرمان ویلایتینین قوزئی کند تصروفاتی جیهادی‌نین باشقانی دا آرتئمییانین دوزلو سودا اینکیشاف ائتدیگینه دیققت چکه‌رک دئدی: اۏرقانیزم اۆچون اویغون سو دوزو دئمک‌اۏلار ۸۰-۱۶۰ گیرم(قرام)دیر.
عباس سعیدی بو لاییحه‌نین حیاتا کئچیریلمه‌سی اۆچۆن ۴۰ هئکتار گؤلۆن یارادیلماسینی اعلان ائدیب> اۏ دئییب: بو لاییحه‌نین حیاتا کئچیریلمه‌سی اۆچۆن ۹۰۰ میلیون تۆمن‌لیک بانک وام‌لاری لا ۲ میلیارد ۱۰۰ میلیون تۆمن‌لیک شخصی بودجه خرجله‌نیب.
قایناق: https://bit.ly/3DMO0MM
خبرگزاری تسنیم: ۸ شهریور ۱۳۹۴
--------------
کیرمان - ایرنا - یاخین دۏغودا ایلک آرتئمییا یئتیش‌دیرن(بئجه‌رن) کند، حؤکومت هفته‌سینین سۏن گۆنۆن‌ده رفسنجان شهرینین نوق بؤلگهسینده کئرمان والیسی ایشتیراکی ایله آچیلیب.
ایرنا-نین معلوماتینا گؤره، کیرمان والیسی سۆت‌گۆنۆ (یکشنبه) رفسجان-ین نووق بؤلگهسینده آرتئمیا اکین‌چی‌لیک کندینین آچیلیش مراسیمین‌ده دئییب: بو یئنی صنایع نووق بؤلگهسینده یارادیلیب؛کیمسه سۏن درجه یۆکسک علاوه دَگَری اۏلان بو محصولون ضبط اۏلوناجاغینی دۆشۆنمۆردۆ. بو بؤلگه‌ده ایستئهسال اۏلونور.
عليرضا رزم حسینی آرتیریب: کیرمان ویلایتینده هر یئرده ایشله لا ثروت یاراتماق اۏلاناقلی‌دیر(ممکن)؛ ائلهجه ده اوموروق، بو مانعه‌لر گله‌جک‌ده آرادان قالدیریلاجاق.
اۏبیلدیردی:شرایط له آلت‌یاپی‌لار ألده ائدیلرسه، آرتئمییا کندی توریزم بؤلگهسینه چئوریله بیلر».اۏ دئمیشدیر:بو کندین یاخینلیغین‌دا یئرلشن قالا کند مجموعه‌‌سینه قۏشولماقلا بؤلگه‌ده یئرلی هابئله دیشاری (گَزه‌گن (توریست)لرین اۏلماسینا ساحه یارادیر.»
ایران بالیق‌چیلیق تشکیلاتینین (شیلات)آکواکولتورانین اینکیشافی اۆزره باشقان موعاوینی (حسین عبدالهي) ده بو تؤرَن ده دئییب: «آرتئمیا دامازلیق کندینین تیکینتیسی اولوسال بیر ایشدیر؛ بو لاییحه بۆتۆن اؤلکه‌ده اینکیشاف ائتدیریلمه‌لی‌دیر».
حسین عبدالهي علاوه ائدیب: اورمو گؤلۆندهکی آرتئمییا یئتیشدیرمه اۏرتا گؤلۆن قوروماسیندان یۏخا چیخیب، آنجاق رفسنجان آرتئمیا یئتیشدیرمه کندی آکواکولتورا صنایع‌سینه یاخشی هابئله گله‌جک‌لی اۏلای‌دیر.
اۏ، بیلدیریب: دیشاریدان گتیریلن آرتئمییادا اؤلکه‌نین آکواکولتورا صنایع‌سینه زیان ووران ویروس وار.
حسین عبدالهي دئییب: رفسنجان‌دا آرتئمییا کندینین یارادیلماسی لا اؤلکه‌نین یئراۆستۆ سولارینین قۏرونما‌سی آکواکولتورا پوتئنسیالینی هابئله اویغون نؤوع‌لرین چئشیتلرینی گۆجلندیره بیلر.
کیرمان ویلایتینین جیهاد کند تصروفاتی تشکیلاتینین رهبری هابئله دئییب: میللی اینکیشاف صاندیغی‌نین ۹ میلیارد ریال، اؤزل بؤلمه‌نین ایسه ۳۰ میلیارد ریال یاتیریمی ایله بو کندده دئمک‌اۏلار ۴۰ میلیارد کوبمئتر دوزلو سو گؤلۆ تیکیلیب.
عباس سعيدي داوام ائتدی: بو لاییحه اؤلکه‌نین ایللیک احتیاجی‌نین ۱۰۰ ۏنونو تأمین ائتمکله، ۲۵ نفرین بیرباشا؛ دۏلاییسی ایله ۵۰ نفرین ایشله‌مه‌سی ایله یاخین دۏغودا آرتئمیا کیستی له بیوکۆتله صنایعسینین ایلک ایستئحصال‌چی‌سی‌دیر.
رفسنجان آرتئمییا کندی لاییحهسینین مۆدۆرۆ هابئله دئدی: نوق رفسنجان شهرستانی جوادیه فلاح کندینده بو اۏجاغین تیکینتیسینین ایلکین ایشلری ۷۹-جو ایلده آیت‌الله هاشمی رفسنجانی‌نین تاپشیریغی‌لا باشلامیش، ائلهجه ده ۸۳-جۆ ایله دک سککیز نؤوع آرتئمییا کیستاسی ایستئحصال ائدیلمیشدیر.
امید هاشمی علاوه ائتدی: آمما تئکنیکی بیلیکلرله قابلاش‌دیرما(بسته‌بندب) صنایع‌لرینین اۏلماماسی، دۏللارین آشاغی قیمتی، اقتصادی اساسلان‌دیرمانین(توجیه اقتصادی) اۏلماماسی لا ایستئهلاکچی‌لارین تانیش اۏلماماسی نه‌دن‌لردن، لاییحه ۹۰-جی ایله قدر دورغونلوقلا اۆزلشدی.
اۏ بیلدیردی: بو لاییحه ۹۱-جی ایلده گوار کویر آریا شیرکتی طرفیندن ۵۷ هئکتار ساحه‌ده آلینیب.
اۏ دئییب: بو کومپلئکسین(مجموعه‌نین) بیرینجی مرحله‌سی اۆچ تۏن قورو آرتئمییا کیستاسی، ۲۰ تۏن قورو بیوکوۆتله، ائلهجه ده بئش تۏن جانلی (دیری)آرتئمییا بیوکۆتله‌سی ایستئحصال گۆجۆ ایله حیاتا کئچیریلیب.
هاشمی علاوه ائدیب: کاریدئس، بزک، دنیز هابئله نره بالیغی یئتیشدیرمه مرکزلرینین ایستئهلاکی اۆچۆن هر جۆر آرتئمییا محصوللاری ایستئهسال اۏلونور. هابئله آرتئمییانین اؤزللیکلرین‌دن بیری سۆنسوزلوق حب‌لرینین(درمانلاری‌نین) حاضیرلانماسی‌دیر. اۏ، دئدی: آرتئمییا یۆکسک قیدا (تغذیه)دَگَری اۏلان چۏخ اینجه بیر جان‌لی‌دیر. کیرمان والیسی حؤکومت هفته‌سینین سۏنونجو گۆنۆ رفسنجان لا آنار شهرلرینه سفر ائدیب. نوق بؤلگهسی رفسنجان‌دان ۶۰ کیلومئتر آرالی‌دا یئرلشیر.
۲۲ خرداد ۱۳۹۶، مهر موخبیری، https://bit.ly/3ejRls6
رفسنجان دا آرتئمییا کندی آچیلیب
کیرمان - ایرنا- یاخین دۏغودا ایلک آرتئمییا یئتیشدیرمه کندی حؤکومت هفته‌سینین سۏن گۆنۆ کیرمان والیسی ایشتیراکی ایله رفسنجان شهرینین نووق بؤلگهسینده آچیلدی.
قایناق: https://bit.ly/3AuhkFN
۸ شهریور ۱۳۹۴، خبر کودو: 81740636
سند نومره: ۱۰۱
ایران ایسلام پارلامئنتینین محکمه-حقوق کومیسسییاسینین عضوو دئییب:
فولاد موباراکئه -نین کورروپ‌سییاسین‌دا ایشتیراک ائد‌نلرین یاریسی ایندی کنگر کؤرفزی و عمان دنیزیندن سویون نقلی لاییحه‌سین‌ده ایشتیراک ائدیر و بو لاییحه ایندیکی مودئلله گئت‌سه، اوندان داها بؤیوک مافییالار چیخاجاق.
هجر چئنارانی ایسنا-یا موصاحیبه‌سین‌ده فارس کؤرفزی و اومان دنیزیندن سویون مرکزی یایلایا نقلی لاییحهسینین حیاتا کئچیریلمه‌سی اوچون آتیلان آددیملار حاقیندا دئییب: بو گون خبردارلیق ائدیره‌م کی، اصفهانین فولاد موبارکه دن بؤیوک مافییالار چیخدیغی کیمی، کنگر کؤرفزی و عمان دنیزیندن سویون مرکزی یایلایا نقلی لاییحهسینین آرخاسیندا دا بؤیوک سو مافییالاری دایانیر.
او دئدی: حکومت بیلمه‌لی‌دیر کی، بو لاییحه‌نین آرخاسیندا بو گوندن و یاخین ۱۰ ایل عرضینده، اگر بو مسئله‌یه جدی دقت یئتیریلمزسه، سو مافییالاری فورمالاشیب.
بو لاییحه‌دن اصفهانلی فولاد موبارکه دن داها بؤیوک و داها بئتر مافییالار ایفشا اولوناجاق. فوولاد موباراکه نین کورروپ‌سییاسین‌دا ایشتیراک ائد‌نلرین یاریسی کنگر کؤرفزی و عمان دنیزیندن سو نقلی خططی لاییحه‌سینده‌دیر.
فیروزه و نئیشابور خالقینین مجلیس ده اولان نماینده‌سی دئییب: من سویون کنگر کؤرفزی و عمان دنیزیندن داشینماسینین ۱۰۰% علیهینه‌یه‌م، لاکین بو لاییحه نظارت آلتیندا حیاتا کئچیریلرسه حکومتین و مافییالارین بو پرویئکت‌ده گوجو چاتیشمیر.من بونونلا راضییام. بو لاییحه حاضیرکی مودئلله داوام ائدرسه، نتیجه فولاد موباراکئ یه بیته‌جک."
۱- قایناق: https://bit.ly/3QyelB5
ایسنا آگئنتی(Isna):
۲- قایناق: https://khabarban.com/a/35924989
بَییم قالا (زاب) سو، یۏخسا «اورانیوم» تونئلی؟..!
حبیب ساسانیان (یاکاموز)
یئر آلت‌دان یاسا گئدیرلر
زاب تونئلی، اصلینده اورمو گؤلۆنۆ جانلاندیرماق اۆچۆن یوخ، گؤلۆ محو ائتمک اۆچۆندۆر.
ایلک باخیشدا بو سؤز بؤیۆک بیر ادعا نظرینیزه گلسه ده، یازیقلار اۏلسون کی، چۏخ آجی بیر گئرچک‌دیر. چۆنکی اۏ تونئلین قازینتی ایشلری ایرانین رسمی خبر آژانس‌لاری ایله گۆنئی آزربایجانین مجلیسده کی نماینده لرینه دایاناراق، چۏخدان دیر بیتیب. اۆسته‌لیک استفاده یه ده وئریلیب. آنجاق سو چاتدیرما یۏخ، اورانیوم آییرما اۆزره!!!
بیرچۏخلارینیزین بیلدیگی کیمی، سۏن گۆنلرده اورمو گؤلۆنۆن گرگین دورومو اوزاندیقجا فاجیعه‌وی بیر چئوره چاتیشمازلیغینا چئوریلمه‌سی، گۆنئی آزربایجانین طالعی ایله اۏیناماق دئمکدیر.
گئرچک هابئله سانال اۏرتامدا ۲۰ گؤندن آرتیقدیر کی، بو ساحه ده هرطرفلی قیناق‌لار، رئاکسیالار(قارشی‌دورمالار)، توئیتر فیرتیناسی، مقاله‌لر، ائلهجه ده اینیستا گرام واسیطه‌سی ایله جانلی یایینلار داوام ائدیر.
بۆتۆن بونلارین باشیندا، یالنیز اورمو گؤلۆنۆن دیرچلدیریلمه‌سی دورور.
بیرینجی مسئله ایسه، زاب چایینین سویونو اورمو گؤلۆنه اؤتۆره جک «کانی‌سیب» (زاب)» دئییلن بَییم قالا
تونئلینین یوباندیرلماسی دیر. اینترنئت چاغیندا معده گۆجۆنه هرهانسی غرضلی هابئله مرضلی ادعالاری ایرهلی سۆرمک، مدعاچی‌نین آخماقلیغیندان باشقا هئچ بیر شئیین گؤسته‌ریجی‌سی اۏلا بیلمز.
یالنیز بونا گؤره، گلین فاکتلارا دایاناراق، ألیمیزده اۏلان داشلاریمیزی (پازل‌لری) سیرا ایله یان-یانا دۆزک؛ بئلهلیکله چاتیشمازلیغی(مسئله‌نی) آچیقلایاق.
۱- جمهوری اسلامی خبر آژانسی: « مركز انرژي اتمي بناب به عنوان مجتمع پژوهشي كاربرد پرتوهاي شمالغرب فعاليت خواهد كرد.»
قایناق: https://bit.ly/3G3x5p0
۲- بیلدیر یعنی ۱۴۰۰-جۆ ایلین آبان آیینین ۳۰-دا باتی آزربایجان استانداری، تسنیم خبر آژانسینا موصاحبه سینده، تونئلین قازینتی ایشلرینین بیتمه‌سینی رسمی صورت ده آچیقلادی.
قایناق: https://bit.ly/3PYOqE6
۳- کُردپرس سایتی بو ایل خردادین ۲۲-ده، زاب تونئلینین آغیر خرجینه باخمایاراق، وعده وعیدلر آراسیندا ایتیب باتدیغیندان گیلئی‌لندی.
قایناق: https://bit.ly/3WNskqm
۴ - مهر خبر آژانسی بو ایل یعنی ۱۴۰۱ خردادین ۲۱-ده ساعات ۱۴:۰۴ دا یازدی: « گؤله سو چاتدیراجاق تونئلین آچیلیشی، بهمن آیی‌نا قالدی»
قایناق: https://bit.ly/3Gkwwbo
۵- تبریز، توفارقان (آذرشهر) له اۆسکۆ شهرلرینین مجلس نماینده‌سی مسعود پزشکیان، اؤتن آخشام میللی - مردمی آکتیویستلرین همتی ایله اینیستاگرامداکی آردیجیل جانلی یاییمدان زۏردا قالاراق آچیقجاسینا :« تونئلین قازینتی ایشلرینین بۆتۆنلۆکده بیتدیگینی، آنجاق نه‌دن اۏنون آچیلیشینی یوباندیریلماسینی اؤزۆ ده بیلمه دیگینی» بۏیون آلدی (اعتراف ائتدی)!
قید: همن لایو دا، آپاریجی، جناب پزشکیان‌دان مدافعه اۆچۆن، ۲۶ –جی دقیقه ده دئدی:« بوندان آچیق نئجه دئمک اۏلار ، آقای پزشکیان بویورور؛ بیر عیدده لر تونئلین آچیلماسیندا رئیس جمهورون دا سؤزۆنه باخمیرلار!».
ایندی گلین گؤرک بو بیر عیدده‌لر کیملردیلر، ائلهجه ده هاردان گۆج آلیرلار؟
۶- ۱۴۰۰-جۆ ایلین دی آیینین ۵-ده یئنه ده تسنیم خبر آژانسی، گؤلۆن محدوده سیندن مجوزسیز هابئله اؤزباشینالیقلا دوز ایله باشقا معدنی املاح‌لارین گؤتۆرۆلدۆیۆندن گیلئی‌لندی.
قایناق: https://bit.ly/3hUZWDC
دیققت: اورمو گؤلۆنۆن دیرچلیش قورومو(ستاد احیاء دریاچه‌ی اورمیه)نین قرارینا گؤره، مجوزلری اۏلانلار، ایلین اؤزل آیلاریندا یالنیز قدیمکی ساحیلی خط دن 200 متر ایره لی، تکجه 20 سانتیمتر درینلیکده دوز گؤتۆره بیلرلر. بو بیر حالدادیرکی، آدی هئچ بیر یئرده چکیلمه‌ین سپاه پاسداران-ین «الغدیر شرکتی» ایسته‌دیکلری آندا گؤلۆن أن درین یئرلریندن، ایسته‌دیکلری قدر قازیب؛ سؤزده دوز، عمل ده ایسه لیتیوم لا اورانیوم‌لاری تام احتیاطسیزلیقلا بیلینمز یئرلره داشییرلار!!! هله اۏنونلا یاناشی شۏرابلی سویون اۆستۆ آچیق کامیونلاردا داشینماسی یاشام چئوره‌سی‌نی (اطراف محیط – محیط زیست)له مسیرده اۏلان آسفالتی خاراب ائدیر. أن اساسی سویون دا آزالماسینا سبب اۏلور، یاندا دورسون؛ دئمه‌لی، ایندی سؤزۆن باشی آچیلیر.
گلین سۏن لینکین خبرینی ده اۏخویاق، سۏنرا مسئله نین اینجه لیکلرینه دؤنۆب، سۏنوج آلاق.
قایناق: ( https://bit.ly/3FONxcg)
دیرناق آراسینداکی لینکه اساسن، بیرگه ایقلیم شرایطینده اۏلان «وان» گؤلۆنۆن تکینده، ۷.۵ میلیارد دۏلار دَگَرینده ۵۰ تۏن اورانیوم واردیر. بو ایسه اورمو گؤلۆنده ده عین ماتئریاللارین اۏلدوغوندان خبر وئریر.(تهلۆکه سیزلیک دن دۏلایی، بو ایشله مشغول اۏلان تانیشین وئردیگی بیلگی نی سیزینله شخصین آدینی چکمه‌دن پایلاشدیم.)
بیر نئچه سۏرغو یارانیر:
- درینلیک دن گؤتۆرۆلن دوزلارین سببی له نه دن محیط زیست فعاللارینین قیشقیر-باغیرمالارینا اؤنم وئریلمیر؟ بو شۆبهه یه آچیقلاما گتیریلمهلی دیر. طبیعی دیر کی ایلگیلی اۏرقانلارا بو مسئله نی یئرلی -دیبلی دانماقدا قالین – قاییم تاپشیریق وئریلیب، دۆز دئییرلر سه، خارجی لابراتووارلاردا درینلیکدن بیر آنالیز نمونه سی آراشدیریلسین.
- پزشکیان دان اؤنجه کی لایو دا، باشقا بیر وکیل‌الدوله(متفکر آزاد) آچیقجاسینا پزشکیانین ترسینه :« من اؤزۆم گئتدیم تونئلی گؤردۆم ، هابئله تونئلین ایچینده قۏرخونجلو چارتداقلارین اۏلدوغو، اۏنون ترمیمی آچیلیشین یوباندیریلماسینا سبب اۏلدوغونو» وورغولادی! (مسئوللارین دیلیندن بو کیمی ضدیتلی ایفاده لر گؤستَریر کی، نه سه بیر سیرری گیزلتمک ایسته ییرلر).
- اۆسته گل، بو ایل تیر آیینین ۲۲-ده ایسنا خبر آژانسی ساری داش ایله خانا ( سردشت و پیرانشهر) وکیلی، کمال حسین پوردان مجلسین آچیق اجلاسیندا یازدی:« اورمو گؤلۆنۆن برپاسی قرارگاهی‌نین پلانلارینین ثمرسیزلیگین‌دن امین اۏلدوغوموز حالدا، نه اۆچۆن هله ده یانلیش یۏلدا آددیملاییریق؟»!
- کۆردلرین بؤیۆک کۆردۆستان رؤیاسی ادعالارینا باخمایاراق، نه دن بو مسئله ده سوسوبلار؛ اۆسته لیک گؤلۆن دیرچه لیشینه قارشی چیخیرلار؟
- بو کۆرد دیللی نماینده ادعا ائدیب: «گؤله سو اؤتۆرمه تونئلینین تیکینتی‌سین‌دن سۏنرا خانا دا (پیرانشهرده) یئرآلتی سولارین سَوییه‌سی آشاغی دۆشۆب، بولاقلار لا قویولار قورویوب. بیر نئچه اۏن ایللیک‌لر عرضینده اکینچی‌لیک‌له مشغول اۏلان خانالی لار بو گۆن بیر چۏخ چاتیشمازلیقلا اۆزلَه‌شیب‌لَر. خانا (پیرانشهرلی‌لَر)نیه بونالیما ( بحرانا) دۆشمه‌لی‌دیر؟»
- بو یالان ایفاده‌لر اورمو گؤلۆنه سو اؤتۆرۆجۆ تونئلین تیکینتیسینین ایندی ده بیتمه‌دیگینی ائلهجه ده بَییم‌قالا (زاب) چایین‌دان بیر دامجی بئله سویون گؤتۆرۆلمه‌دیگی بیر واخت‌دادیر.
- کمال حسین پور ایران حکومتی له پارلامئنتین‌دن «بو مسئله‌یه اۏلدوقجا تئز موداخیله‌لرینی» ایسته‌ییب.
اۏ، دئییب: «اورمو گؤلۆنۆن دیرچلدیلمه‌سی فوندامئنتال (بنیادی- کؤکَنلی)مسئله‌دیر، آنجاق بیزیم خانادان (پیرانشهردن) گؤله سو گؤتۆرمه‌‌مه‌ییمیز له أکینچیلیک ساحهلرینین محوینه سبب اۏلماغیمیز قبول ائدیلمزدیر.
مسئله بوراسین‌دادیر کی، بَییم‌قالا (زاب چایینین) مجراسی سۏندا ساری‌داش (سردشت) داغیندا دگیل، عراقین قوزئیینده بیتیر. بو ائکسترئمیست (افراطچی) نماینده زابین سویونو اورمو گؤلۆنه کئچیرمکله عراق کۆرد بؤلگهسینه داها آز سویون چاتاجاغیندان اینجیک‌دیر.. اصلینده بئله دَگیل، اۏنون مجلسده بار- بار باغیرماسی حاکمیتین یاشیل ایشیغیندان ایرهلی گلیر. آچیغینی دئسک، بو کیمی قارشی‌دورمالار، تردد(شۆبهه) یاراداراق، زاب تونئلینین سو مجراسی کیمی استفاده‌سینه دور دئییر. نتیجه ده، زاب‌دان اصلینده گیزلین آماج‌لا قازیلدیغی یؤنده، یعنی گؤلدن گؤتۆرۆلن دوزلو اورانیوم ماددهسینین سس‌سیزجه‌سینه آیرینتیلاری اۆزره سوءاستفاده اۏلونور. اۆسته‌لیک بَییم‌قالا (زاب) تونئلی، آنجاق یئنه ده دئییرم، آنجاق اورمو گؤلۆنه سو چاتدیرماق آدینا ایشله‌نیب، بونا باخمایاراق اساساً قرار دگیل، اکینچیلیکلر اۏندان بارینسین لار.
حبیب ساسانیان (یاکاموز) ۱۹ ایول ۲۰۲۲
قایناق : https://tinyurl.com/2q4t5pur