چرشنبه (میفولوژی).
نوروزدان اوولکی سوُن 4- چرشنبه یه آزربایجان مدنییتینده خوصوصی اهمییت وئریلر. نووروزا یاراديًليًشيًن مرحله لرینی ایشاره لین 4 اونصو(سو، اود، یئل و تورپاق) ایله علاقه دار عن عنه لر داخیلدیر. ایمومییتله، چرشنبه گونلرینده و خوصوصیله بو سون دورد چرشنبه گئجه واختيً دیققتله اولونماسيً و طبیعته (طبیعت روحلاريًنا) جورمتسیزلیک ائدیلمه سی لازيًم اولدوغونا اینانيًرلار.
ائلمی ادبییاتدا چرشنبه لرین دوُرود اونصورله آدلانديًريًماسيًنيًن موآصیر دوُورون عن عنه سی اوُلماسيً، یئنی، بو آدلاريًن سونرادان قوُیولماسيً باره ده فیکیر ده وار. تدقیقاتچيًلاريًن آراشديًرمالاريًنا گوُره، قدیمدن، آزربایجانيًن موختلیف رئگیونلاريًندا چرشنبه لره فرقلی آدلار وئریلیب.
عن گئنیش یایيًلان آرديًجيًليًقلاردان بیری بو جوردور:
1) سۉ چرشنبه، یالانچيً چرشنبه
2) اوْد چرشنبه، خبرچی چرشنبه
3) یئل چرشنبه، اوُلو چرشنبه
4) ایل آخيًر و یا تورپاق چرشنبه
سو چرشنبه سی:
نوُوروز بایراميًنيًن ایلک چرشنبه سی. بو چرشنبه نی "یالانچيً" "ازل چرشنبه"، "سولار نوُوروزو" آد آدلانديًرارلار. سو چرشنبه سینده سو و سو منبعلری تزه لنیر، آرخلار قایديًیا ساليًنيًر، سو حوُوزه لرینده آبدالليًقایشلر گوُرونور. سو ایله باغليً موختلیف شنلیکلر گئچیریلیر. سو چرشنبه سی سویا تاپيًنما ایناميً ایله باغليًديًر. هله گون دوُغماميًشدان هاميً سو اوستونه گئدیر, ال- اوزونو یویور، بیر-بیرینین اوزه رینه سو چیله ییر، سو اوستوندن آتيًليًر، یاراليًلاريًن یاراسيًنا سو چیله ییر. خالقيًن ایناميًنا گوُره سو چرشنبه سی گونو "تزه سو"دان کئچنلر، آزاريًنيً، بزاريًنيً اوُنا وئرنلر ایل بوُیو خسته لیکدن اوزاق اولار. همین گون سو اوستونده موختلیف مراسیلر کئچیریلز، قدیم تورکلرده سو تانريًلاريً سایيًلان آبان و یاديًنيًن شرفینه نغمه لر اوُخونور. سو ایله باغليً اینانجلاردا دئییلیر:
سوفره یه سو داغيًلماسيً آیديًنليًقديًر،
سو ایچن آداميً قفیلدن وورمازلار،
سو ایچن آداميً ایلام ساچماز،
لال آخان سودان کئچرکن سویوم ایره لیله دئیرلر.
اوُد چرشنبه سی:
بوز آیدا قئید ائدیلن ایکینجی چرشنبه- اوُد چرشنبه سی دیر. ایلین آخيًر چرچشنبه لریندن ایکینجیسی خالق آراسيًندا خبرچی چرشنبه، اوسکو چرشنبه، آدديً چرشنبه کیمی تانيًنان اوُد چرشنبهسیدیر بو چرشنبهقدیم اینسانلاريً گونه شه، اوُد اولان اینسانيًندان ایره لی گلیر. آده ت- عن عنه یه گوره بو گون تونقال قالایيًب، آلوُوون اوزه ریندن تونلانماقلا داخیلده اوُلان بوتون چیرکابيً و آزار-بزارلاريً یانديًرارلار.
یئل چرشنبه سی:
یئل چرشنبه سی گونونده ایسه ایستی کولکلر یازيًن گلیشیندن خبر وئریر. خالق آراسيًندا "کولک اوُیادان چرشنبه"، " کولک چرشنبه" کیمی تانيًنان یئل چرشنبه سی ایل آخيًر چرشنبه لرین اوچونجوسودور. ایناما گوره بو چرشنبه ده اوُیانان یئل، کولک اوُیانميًش سویو، اوُدو، حرکته گتیریر. شیفاهی خالق یاراديًجيًليًغيًندا یئلین تانريً اوُلماسيً ایله باغليً موختلیف نغمه، افسانه، روایت، میف، اینانج، مه صل و س. یارانميًشديًر. نوُوروز شنلیکلرینده ایجرا اوُلونان یئل بابا مراسیمی اوُز کوُکو ائتیباریله قدیم اجدادلاريًميًزيًن یئل تانريًسيًنا ائتیقاديً ایله باغليًديًر.
آی یئل بابا، یئل بابا،
تئز گل، بابا، گل بابا،
سوُوور بیزیم خيًرمانيً،
آتيًنا وئر سامانيً،
دن داغيًليًبداغ اوُلسون،
منیم جانيًم ساغ اوُلسون
آی یئل بابا، یئل بابا،
ایل آخيًر چرشنبه- تورپاق چرشنبه سیدیر؛
نوروزون گلیشی باهاريًن گلیشی دئمکدیر. طبیعتین اویانماسيً، هر یئرین یاشيًللانماسيً، آغاجلاريًن تومورجولوقلانماسيً، طبیعتین اوز یاشيًل لیباسيًنيً گئیمسی کیمی بدیعی- پوئتیک ایفادلرله وصف ائدیریک بو تمتراقيً.
هر چرشنبه آخشاميً قئید اولونان چرشنبه لرده هر کس بیری- بیری ایله بایراملاشار، ائولرده یئمک بیشیریپ، بایرام سوفرسی آچيًليًر، تونقال قالانيًر، سمنی جوجردیر و هر کس موقددس چرشنبه لری یوکسک احوال- روحییه ایله قارشيًلایار.
تورپاق چرشنبه سینده دیگر چرشنبه لردکی کیمی سیمووُلیک مضمونلار، ریتوآللار، آیینلر کی، بونلار دا بایرام عنعنه سینین طبیعی طلبلریدیر. آخيًر چرشنبه نین اوزوندن اوولکی دیگر اوچ چرشنبه دن (صوحبت دوغروچو چرشنبه دن گئدیر) تمتراقليً، زنگین آئین و ریتوآللارلا موشاییعت اولونماسيً اونون یئکون آکتيً کیمی دیرلندیریلمسی ایله علاقدارديًر. چونکو آخيًر چرشنبه ماهییت باخيييًميًندان اوزوندن اوول کی اوچ چرشنبه نین ایمومیلشدیریلمیش- یئکونلاشديًريًجيً شنلیی دیر. بونونلا دا کوهنه ایلین یولا ساليًنماسيً ویئنی ایلین (نوُوروزون) قارشيًلانماسيً عرفه سی محض ایلین آخيًر چرشنبه سینین اوستونه علاوه اولونور.
سونونجو چرشنبه آرزولاريًنيًزيًن رئآللاشماسيًنيًن باشلانغيًجيً اولسون؛ بایراميًنيًز موبارک.
قایناق: چرشنبه (میفولوژی)